Ҳафта бошида сариосиёлик ўқитувчилар ҳам кўрпа-тўшагини елкага ташлаб пахта теримига жўнади. Аниқроғи мажбуран жўнатилди.
Ўзбекистонда бошланган пахта терими мавсуми ўз қаърига биринчи бўлиб, жамиятнинг жуда ҳам беозор қатлами ҳисобланган ўқитувчи ва ўқувчиларни торта бошлайди.
Ўқитувчи бугун пахтакор бўлди. Куни кеча эса ғўза қуртларига қарши курашиб юрган агроном эди. Дарвоқе, бугунги ўзбек жамиятида ўқитувчи яна қандай касбларни ўзлаштириб олдийкин?
6 август куни эрталаб сариосиёлик ўқитувчилар “зарбдор бригадалар” таркибида 10 кунлик пахта терими сафарига отланди. Мактабларда чалинган “биринчи қўнғироқ” жаранги ҳали тиниб-тинмай, юқори синф ўқувчилари ҳам ёппасига пахта теримига сафарбар этилди. “Ўқитувчи ўз касбини камида икки ойга пахтакорликка алмаштирди”,-дейди Сариосиё туманидаги мактаблардан бирида ўқитувчи бўлиб ишлаётган Фахриддин Аҳмедов(исми шарифи ўзгартирилган):
Ўқитувчи – пахтакор
- Бугун мана 6 сентябр бўладиган бўлса¸ Сариосиë тумани бўйича ëппасига барча мактаблардан 10 тадан¸ 20 тадан ўқитувчилар сонига қараб Шеробод туманига¸ Музробод туманига жўнаб кетди. Автобусларга юкларини ортишиб, пахта теримига. Янги ўқув йилининг биринчи чорагининг биринчи ойида дарсни энди бориб, Худо хоҳласа, пахта далаларида ўтишади. Далаларда "жавлон уриб" пахта териб "дарс ўтгани" жўнаб кетишди бугун. 10 кунлик хизмат сафари. Ўқув йилининг биринчи чораги ҳисоби бўйича туманимиздаги ўқитувчиларнинг барчаси сентябр¸ октябр ойида ўқитувчилик касбини вақтинча топшириб туришиб¸ зарбдор пахтакорларга айланиб қолади,- дейди ўқитувчи.
Фахриддин Аҳмедовнинг “ўқитувчи касбини пахтакорликка алмаштирди”, дегани бизни шу мавзу устида бир оз мулоҳаза юритишга ундади. Бундоқ туриб ўйлаб кўрсак, ўқитувчининг қилмаган иши қолмабди, ҳисоб. Ўқитувчининг ўз ишидан ажралмаган ҳолда янги касбларга тортилиши хусусидаги мавзуни давом эттирдик. Фахриддин Аҳмедовга кўра, бугун қишлоқ ўқитувчилари “ғаллакорлик” касбини ҳам яхшигина ўзлаштириб олдилар, чунки ғаллани гўнг билан озиқлантириш ишлари ҳам уларнинг зиммасига юклатилди:
Ўқитувчи – ғаллакор
- Ҳатто ўқитувчилар уйма уй юришиб¸ (ҳар10 нафар ўқитувчига тўрт тонна мажбурият) пахта даласига экилган буғдойга сепиш учун гўнг йиғишади. Туман ҳокимлиги томонидан¸ вилоят¸ район халқ таълими бўлими томонидан мактабларга гўнг мажбурияти солинган. Уйма уй юриб йиғамиз. Мажбуриятни бажармасак¸ иложи йўқ.,-дейди сариосиёлик ўқитувчи Фахриддин Аҳмедов.
Ўқитувчининг пахта даласида ўзлаштирган янги касблари шу билангина тугамас экан. Наманганнинг Мингбулоқ туманида ўқитувчилик қилаётган Иброҳимжоннинг айтишича, улар яқинда ғўза қуртлари бўйича мутахассис бўлиб кетишса, ажаб эмас.
Ўқитувчи – агроном-энтомолог
- Ҳозир ëзги пайтларда ўқитувчиларга қишлоқ хўжалик ишларини ҳам топширишди, ака. Бизнинг директор ўрибосарини жавобгар қилиб тайинлаган. “Ҳамма ўқитувчиларни пахта даласига олиб борасан” дейди. Кўсакка қурт тушадику. Кўсакка тушган қуртларнинг терилишини назорат қилиш¸ керак бўлса ўқитувчининг ўзи ҳам дала ичига тушиб шу нарсаларни териб юриши керак. Икки-уч йил олдин ўзим ҳам шунақа ишда қатнашганман. Кириб кўсакнинг қуртини терганман. Бундан ташқари яна ўтни юлдиришга жалб қилишган. Аëлим ҳам бирга ишлайди. Бу йилги ëзда икки мартами, уч мартами далага бориб ишлади. Гуруҳ қилиб қўядида. Масалан мактабда ўқитувчилар сони 50 та бўлса¸ 10 тадан бешта гуруҳ қилиб қўядида 10 таси бир ҳафта борса далага¸ яна 10 таси кейинги ҳафта боради.Шу йил отпуска вақтида ҳам шунақа қилинди, -дейди ўқитувчи Иброҳимжон ака. Унга кўра, ўқитувчилар ҳокимиятнинг топшириғи билан аҳолидан газ ва электр энергияси учун тўловлар йиғадиган дастёрларга айлантирилди:
Ўқитувчи – газчи, светчи
- Ўқитувчининг светчи¸ газчи бўлганида ўзим ҳам қатнашганман. Бу йил ëз пайтида пахтанинг иши авж олиб¸ айтилмай қўйди, ўқитувчиларга. Лекин март¸ апрел¸ май ойларида ўзимиз ҳам уйма уй юриб газ ҳисоблагичлардан ëзиб¸ книжкаларини текшириб қарзи борми ëки йўқми ҳаммасини плюс минусигача қўйиб¸ балансини бериб юрдик. Шахсан мен ўзим ҳам тўрт-беш марта ўзимга бириктирилган маҳаллани айланиб шуни қилиб бердим. Бундан ташқари яқинда¸ 15-20 кун бўлди шекилли¸ пенсионерлар бўладику¸ “Пенсионерларнинг уйига кириб¸ ҳар биттанг тўртта пенсионердан ариза оласизлар "пенсиямни пластик карточкада тўланишига розиман" деб. Шунақа тушунтириш ишларини олиб боринглар” деди. Бештасидан илтимос қилдим. Унинг учтаси рози бўлиб, имзо қўйиб берди. Иккиси рози бўлмади. Қаëққа борсанг боравер, деди. Рози бўлганларнинг аризасини директор ўринбосарига топширдим,-дейди мингбулоқлик ўқитувчи Иброҳимжон ака.
Ўқитувчи том маънода маҳаллий ҳокимиятларнинг мардикорига айланиб қолди, Ҳатто кўчаларнинг тозалиги ва ободончилик ишлари ҳам ўқитувчининг бўйнида, -дейди сирдарёлик ўқитувчи Гулбаҳор.
Ўқитувчи – санитар
- Маҳалладаги ободонлаштириш ишлари ҳам ўқитувчиларнинг зиммасига юклатилган ҳозир. Ҳар битта маҳаллани ўқитувчилар ўзи назорат қилади. Тозалигини¸ дарахт экишларини¸ ҳар битта ўқитувчига биттадан кўчани бўлиб берган, ўзи яшайдиган кўчани. Масалан, сувга пул йиғишга ҳам ўқитувчилар ëрдам беради¸ газга пул йиғишга ҳам ўқитувчилар¸ ҳамма нарса ўқитувчиларнинг бўйнига юклатилган ҳозир. Зиммасига топшириб қўяди ҳар битта кўчани. Фуқаролар йиғинида йиғилиш бўлса¸ улар ҳам бориб ҳисобот беришлари шарт,- дейди сирдарёлик ўқитувчи Гулбаҳор.
Бугун дунё бўйлаб қарийб бир миллиард одам саводсиздир ва 80 миллионга яқин болалар мактабда таълим олиш имконига эга эмас.
Расмий маълумотларга кўра, Ўзбекистонда аҳолининг 97 фоизига яқини саводли. Саводхонлик рейтинги бўйича дунё давлатлари орасида Ўзбекистон 63 ўинни эгаллайди.
Лекин Тожикистон ёки Туркманистон каби мамлакатларда ҳам аҳолининг қарийб 100 фоизи саводли экани иддао қилинади.
Ўзбекистонлик ўқитувчилар асосий касбларидан ташқари пахтакорлик ёки санитарлик қилаётгани, қолаверса, миллионлаб талабалар ўқув йилининг биринчи чорагини пахта далаларида ўтказаётгани инобатга олинса, ўзбеклар ҳам дунёдаги саводсизлар армияси сафларини тўлдирмаяаптимикан, деган андиша кўнгилга келади.
