Истанбул прокуратураси, тергов тахминига кўра, ўтган йилнинг 22 мартида Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” концерт залига ҳужумга алоқадор кўрилган “Ислом давлати” ташкилотининг беш нафар муҳтамал аъзосига айблов эълон қилди.

Ҳофизжон Усмонов, Мутеуллоҳ Асоев, Раҳматулло Саликов, Муҳаммадраҳим Файзов ва Ҳамза Муҳаммад, тергов тахминича, “Крокус”га ҳужум уюштирганлар билан алоқада бўлишган, улардан бири эса, иддаога кўра, Москвадаги бошқа бир савдо марказига 800 минг рубль эвазига бомба қўйишни таклиф қилган, дея хабар қилди “Онадўли” агентлиги.

Гумонланувчилар Туркия дохил кўплаб мамлакатлар расмийлари томонидан террор ташкилоти деб тан олинган “Ислом давлати”га аъзолиги учун судланади. Улар 7,5 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум этилишлари мумкин.

Гумонланувчилардан бири бўлган Файзовнинг Тожикистон фуқароси бўлгани маълум. Усмонов эса, иддаога кўра, ИДга қарашли яширин квартирада “Крокус”га ҳужумда айбланаётганлардан бири − Шамсиддин Фаридуний билан бирга яшаган.

Асоев, иддао қилинишича, ўз телефони орқали Москвадаги “Вегас” савдо марказида портлаш уюштиришни таклиф қилиб, бу ишни амалга оширган шахсни Беларусь чегарасигача етказиб, Беларусда вақтинча тураржой ва янги ҳужжатлар билан таъминлашни ваъда қилган. Агентлик материалида бу каби номдаги савдо марказларидан қайси бири ҳақида гап кетаётганига аниқлик киритилган эмас, “Вегас”лардан бири “Крокус Сити Холл” яқинида жойлашган.

Мазкур иш бўйича айбланувчиларнинг ўзлари қандай фикрда эканлари маълум эмас. Федерал хавфсизлик хизмати маълумотига кўра, Россияда бу иш бўйича 20 дан зиёд киши ушланган. Теракт ижрочилари ва уларнинг муҳтамал шерикларига террорчилик айблови қўйилган.

Март ойидаги ҳужум ва бу жиноятга алоқадорликда айбланиб Марказий Осиё мамлакатларидан бўлган фуқаролар қўлга олинганидан кейин Россияда мигрантларга қарши кампания бошлаган, бу кампания пировардида РФда меҳнат ва миграцияга оид қонунчилик кучайтирилишига олиб келган.

Черногориядаги Цетине шаҳрида 1 январь куни икки бола дохил камида 12 киши ўлдирилган, яна тўрт киши жароҳат олган. Бу ҳақда, Озодликнинг Болқон хизмати хабарига кўра, ички ишлар вазири Данило Шаранович маълум қилган.

Гумонланувчи Ацо Мартинович ўз жонига ҳам қасд қилган. Тергов маълумотига кўра, Мартинович шаҳар марказидаги умумий овқатланиш муассасаларидан бирида тўрт кишини, кейин эса бошқа мавзеларда бошқа одамларни ўлдирган. Қурбонлар орасида унинг оила аъзолари ҳам бор.

Медикларга кўра, ҳодиса чоғида яраланганларнинг аҳволи оғир.

Даставвал одамларни ўққа тутган шахс воқеа жойидан яширингани ҳақида хабар қилинган. Цетинедаги кўчаларга полициячилар ташланган, айрим мавзеларда ҳаракат тўхтатилган, шаҳар чиқиш йўлларининг барчаси ёпилган. Жиноятда гумонланган шахсни қидириш ишига армия кучлари ҳам жалб қилинган.

Полиция баёнотида содир бўлган воқеа уюшган жиноий гуруҳлар ўртасидаги зиддият билан боғлиқ эмаслиги урғулаган. Мартинович 2005 йилда безорилик учун шартли равишда бир йилга озодликдан маҳрум қилинган бўлса-да, хавфсизлик учун таҳдид туғдирадиган одам ҳисобланмас эди.

2022 йили Мартиновичнинг ёнидан ўқотар қурол ва портловчи мослама топилган. Бунинг учун унга уч ойлик қамоқ жазоси тайинланган.

Цетине Черногория пойтахти Подгорицадан тақрибан 30 километр нарида жойлашган.

Цетинедаги фожиа ортидан Черногория ҳукумати мамлакатда уч кунлик мотам (2, 3 ва 4 январь кунлари) эълон қилган. Подгорица, Будва ва Которда Янги йил концерт дастурлари бекор қилинган.

Черногория расмийлари содир бўлган воқеа ортидан ўқотар қуролга эга бўлишга тўла тақиқ жорий этиш масаласини кўриб чиқишмоқда.

Болгария ва Руминия Шенген ҳудудининг тўлақонли аъзосига айланишди. 2025 йилнинг 1 январидан бу мамлакатлар билан Шенген шартномасининг бошқа иштирокчилари ўртасидаги чегараларда текширувлар бекор қилинди.

Шу тариқа бу икки мамлакатга Венгрия ёки Греция орқали кираётган саёҳатчилар ёки юк машина ҳайдовчиларининг ҳужжат кўрсатишига ҳожат қолмайди.

Австрия Шенген ҳудуди кенгайишига қўйилган ветони олиб ташлагани ортидан ЕИ мамлакатлари ички ишлар вазирлари қарийб уч ҳафта аввал бу борада тегишли қарорни қабул қилишган.

2024 йил мартида ҳар икки давлат Шенген шартномасига аъзо бўлган бошқа 27 давлатдан кирилаётганда аэропортлар ва денгиз портларида назоратдан воз кечган.

Руминия ва Болгария Европа Иттифоқига 2007 йилда қўшилишган. 2010 йилда улар Шенгенга қўшилиш учун зарур бўлган барча техник мезонларни бажаришган, бироқ ўшанда ноқонуний миграциядан хавфсираган Австрия қаршилигига дуч келишган эди.

Россиянинг “Газпром” ширкати Украинанинг “Нафтогаз” ширкати билан беш йиллик шартнома муддати тугагани муносабати билан 1 январь куни эрталабдан Украина ҳудуди бўйлаб газ транзитини тўхтатиб қўйди.

Киев расмийлари Россия гази транзити тўхтатилганини тасдиқлашди. “Бу тарихий воқеадир. Россия бозорларини йўқотмоқда, у молиявий зарар кўради”, дея билдирган Украина энергетика вазири Герман Галушченко.

Бу қадам “миллий хавфсизлик манфаати йўлида” амалга оширилди, дейилган баёнотда.

Аввалроқ Киев транзит шартномасини узайтириш бўйича музокаралардан бош тортган эди. Россия президенти Владимир Путин 2025 йил бошигача янги шартнома тузиш имкони йўқлигини айтган.

Украина орқали ўтган Россия қувури аввалгидек Россия газини олишни истаган ва Украинадан шартнома муддатини узайтиришни талаб қилган Словакия ҳудудига чиқади. Словакия бош вазири Роберт Фицо Украина томонидан Россия гази транзити тўхтатиб қўйилиши туфайли Европа Иттифоқи кўрадиган зарар миқдорини йилига 60-70 миллиард евро, дея баҳолаган. Фицо ЕИ раҳбариятига очиқ хат билан мурожаат қилиб, унда газ транзитидан бош тортишга қарор қилган Украина ва унинг президенти Владимир Зеленскийни танқид қилган. Фицога кўра, ЕИ кўрадиган зарарни Россия кўрадиган 2 миллиард евролик зарар қиёслаб бўлмайди.

Словакия ва Австрия Россия газининг асосий импортчилари бўлиб ҳисобланади. Экспертлар баҳосига кўра, Братислава ерости омборларидаги катта газ захиралари ҳисобига 2-3 ой Россиядан етказиб бериладиган газсиз кун ўтказиши мумкин. Австриядаги ҳолат ҳам шунга ўхшаш.

Украина орқали газ транзити тўхтатилишидан, таҳлилчилар фикрича, энг кўп Кишинёв зарар кўради, бироқ бунинг газ бозорига умумий таъсири минимал даражада бўлади.

Шу билан бирга, газ етказиб берилишининг тўхтатилиши сезиларли геосиёсий маънога эга бўлади, дея қайд этган Reuters. 2022 йилдан буён Европа Иттифоқи мамлакатлари АҚШ, Норвегия ва Қатардан газ олиб, Россия газига қарамликни фаол равишда пасайтириб келишган. Бу Россия Европа газ бозорида устувор позициясини йўқотишига олиб келган.

2024 йилда Россия Европага йилига тақрибан 15 миллиард куб метр газ етказиб берган (газ экспорти ҳажмининг ярми), бу РФга 6 миллиард долларга яқин даромад келтирган. Марказий ва Жанубий Осиёга ҳамда Хитойга янги газ-транспорт йўлларисиз бундай ҳажм ўрнини тез орада тўлдиришнинг имкони бўлмайди, деб ёзган РБК.

АҚШ жанубидаги Луизиана штатининг Янги Орлеан шаҳрида юк машинани шаҳар марказида Янги йилни нишонлаётган оломон устига юриши натижасида камида 10 киши ҳалок бўлган, 30 дан зиёд одам яраланган. Юк машинаси ҳайдовчиси одамларга қарата ўт очиб, полиция билан ҳам отишмага киришган, пировардида икки нафар полициячи яраланган.

Полиция вакиллари юк машинасининг одамлар устига ҳайдалиши имкон қадар кўпроқ кишига зарар етказиш мақсадида режаланган ва қасддан амалга оширилган иш бўлганини расман тасдиқлашган.

Луизиана штати губернатори Жефф Лэндри содир бўлган воқеани “мудҳиш зўравонлик ҳодисаси” деб атаган, Янги Орлеан мэри ЛаТойя Кэнтрелл эса уни “теракт” дея баҳолаган.

Гумонланувчи АҚШ фуқароси бўлган 42 ёшли техаслик Шамсуддин Жаббор исмли шахс. Федерал разведка бюроси (ФРБ) теракт моддаси бўйича ишни тергов қилмоқда.

Воқеа жойида қўлбола портлаш мосламалари топилган. Мутахассислар уларнинг портлашга яроқли бўлиб-бўлмаганини аниқлашмоқда. Бундан ташқари, CNN манбалари маълумотига кўра, автомобилда “Ислом давлати” террор гуруҳининг байроғи топилган.

ФРБ гумонланувчининг муҳтамал шериклари бор-йўқлигини, шунингдек, унинг сиёсий ва диний қарашлари ҳамда террор ташкилоти билан алоқаларини ўрганишмоқда.

Фожиа Янги Орлеан шаҳри марказидаги одам гавжум бўлган кўчалардан бири – Бурбон-стритда содир бўлган.

Сеулдаги суд Жанубий Кореяда ҳарбий ҳолат киритиш қарори туфайли ҳокимиятдан вақтинча четлатилган президент Юн Сок Ёлни ҳибсга олиш учун ордер берди. Бу ҳақда Yonhap агентлиги хабар қилди.

Агентлик қайдича, мамлакат конституция асосида бошқарила бошлаганидан бери унинг тарихида амалдаги давлат раҳбарини ҳибсга олиш учун берилган илк ордердир.

Yonhap манбалари суд Юн Сок Ёлни ҳибсга олиш учун уч айблов — ҳокимият суиистеъмоли, конституцияга зид равишда ҳарбий ҳолат жорий этиш ҳамда исён уриниши бўйича санкция берганини айтишган. Ордер вақтинча ҳокимиятдан четлатилган президентни қўлга олиш учун 48 соат муҳлат берган. Суд президент қароргоҳида тинтув ўтказилишига ҳам ордер берган.

Аввалроқ Юн Сок Ёль исёнга раҳбарлик қилганлик ва ҳокимият суиистеъмоли айбловлари бўйича гумонланувчи ўлароқ сўроққа келмаган эди.

14 декабрь куни Жанубий Корея парламенти иккинчи уринишда Юн Сок Ёлни лавозимидан четлатиш учун овоз берган.

Импичмент тўғрисидаги масала парламентда 3 декабрь куни Юн Сок Ёль “КХДРнинг мамлакат ичкарисидаги тарафдорларига қарши кураш учун” ҳарбий ҳолат жорий этилиши ҳақида эълон қилганидан кейин кўтарилган. Олти соат давомида амалда бўлган фармон билан сиёсий партиялар фаолияти, норозилик чиқишлари, иш ташлашларга тақиқ қўйиб, унда цензурани ҳамда ўлим жазоси чиқариш ҳуқуқига эга бўлган ҳарбий-дала трибуналларини жорий қилиш кўзда тутилганди. Бу ҳолат Сеул кўчаларида ҳам, парламентда ҳам кенг кўламли норозилик чиқишларига сабаб бўлган. Депутатлар ҳарбийлар томонидан парламент биноси штурм қилинаётган пайтда президент қарори бекор қилиниши учун овоз беришган. Шундан сўнг у қонунга мувофиқ равишда фармонни бекор қилишга мажбур бўлган.

Бу ҳодисалар ортидан Жанубий Кореяда исёнга оид иш тергови бошланган. Юн Сок Ёлга хорижга чиқиш тақиқлаб қўйилган.

Россия президенти Владимир Путин 30 декабрь куни “Россия Федерациясида айрим тоифадаги хорижлик фуқаролар ва фуқаролиги бўлмаган шахслар ҳуқуқий ҳолатини тартибга солиш бўйича вақтинча чоралар тўғрисида”ги фармонни имзолади.

Ҳужжатга мувофиқ, Россияда қонуний асосларсиз юрган хорижликлар 2025 йилнинг 30 апрелигача мамлакатни тарк этишлари шарт.

Россияда қолишни истаган мигрантлар кўрсатилган санагача машруълашуви лозим. Бу уларнинг миграция хизматида ҳисобда туришлари, ўз биометрик ва тиббий маълумотларини ҳамда рус тилини билишларига оид гувоҳномаларни тақдим этишлари ҳамда вақтинча яшаш ва ишлаш учун рухсатнома расмийлаштиришлари кераклигини англатади. Уларнинг қарздорлиги бўлмаслиги ҳамда улар аввал легализация бўйича расмийлардан рад жавобини олмаган бўлишлари лозим.

Фармонда алоҳида банд билан ҳужжатдаги талаблар Россия Мудофаа вазирлиги билан шартнома имзолаган ва ҳарбий хизматга олинган хорижликларга тегишли эмаслиги қайд этилган.

Фармон меҳнат муҳожирлари дохил чет элликларга нисбатан аввалроқ кучайтирилган чораларга қўшимча бўлган. Мигрантлар учун “мамлакатдан чиқариб юбориш тартиби”га оид фармон Путин томонидан 2024 йил августида имзоланган эди. Мазкур қонун 2025 йил февралидан кучга киради.

Москва вилоятида жойлашган “Крокус Сити Холл” савдо марказидаги терактдан кейин Россияда мигрантларга нисбатан ксенофобик кайфиятлар кучайган. Россиялик терговчилар тахминларига кўра, мазкур террор хуружи Тожикистон фуқаролари томонидан содир этилган. Терактдан сўнг Россиянинг турли минтақаларида ҳуқуқ-тартиботчилар хорижликлар яшайдиган ва ишлайдиган жойларда рейдлар ўтказа бошлаган.

Айни пайтда россиялик расмийлар меҳнат муҳожирларига нисбатан ҳам назоратни кучайтира бошлашган. Ноябрь ойи ўрталарида Давлат думаси раиси Вячеслав Володин йил бошидан буён “миграция соҳасини такомиллаштириш”га қаратилган 13 та қонун қабул қилинганини маълум қилган. Унга кўра, мазкур қонун меъёрлари туфайли 2025 йилга келиб Россияда хорижлик фуқароларнинг визасиз юриш муддати қарийб 2 баравар қисқаради (бир йил ичида 90 кунгача), мамлакатдан чиқариб юбориш тартиби ишга тушади. Россиядаги кўплаб вилоятларда хорижликларнинг муайян соҳаларда (такси, хизмат кўрсатиш ва бошқа соҳаларда) ишлаши тақиқланган.

Россия ва Украина ўртасида 30 декабрь куни галдаги асир алмашуви ўтказилди. Асир алмашишга оид музокаралар Бирлашган Араб Амирликлари ўртамчилигида бўлиб ўтди.

Томонлар очиқлаган рақамлар бир-биридан фарқ қилади. Россия Мудофаа вазирлиги асир алмашуви “150 нафарга 150 нафар” формуласи бўйича бўлиб ўтганини билдирди. Вазирлик қайдича, россиялик ҳарбий асирлар Беларусь ҳудудига олиб чиқилган. Уларга тиббий ва психологик ёрдам кўрсатилмоқда, улар қариндошлари билан гаплашиш имкониятига эга бўлишган. Асирлар қайтарилгани акс этган кадрлар Россия омбудсмени Татьяна Москалькова томонидан ёйинланди.

Айни пайтда Украина президенти Владимир Зеленский Украинага 150 нафар эмас, балки 189 нафар ҳарбий асир қайтгани ҳақида маълум қилди. Зеленскийга кўра, улар орасида турли қўшинларда хизмат қилганлар, шунингдек, Мариуполда россиялик ҳарбийлар томонидан тутиб кетилган икки фуқаровий шахс бор.

Зеленский асир алмашувидан кейин тасвирга олинган видео ва фотосуратларни ёйинлаган.

Россия ва Украина мунтазам равишда асир алмашиб келмоқда. Россия қўшинларининг Украинага кенг кўлами бошланган 2022 йил февралидан буён улар 59 марта асир алмашишган. 27 ноябрь куни Россия ТИВ уруш бошидан бери “630 нафарга 630 нафар” формуласи бўйича энг йирик асир алмашуви ўтказишга тайёр экани ҳақида билдирган. Украина томони ҳали бу ташаббус юзасидан изоҳ берган эмас.

Июнь ойида Россия президенти Владимир Путин Украинада 1348 нафар россиялик, Россияда эса 6465 нафар украиналик асир борлигини иддао қилган. Август ойида Украина Қуролли кучларининг Курск вилоятига бостириб кириши натижасида асосан муддатли ҳарбий хизмат ўтаётган аскарлардан иборат юзлаб россиялик ҳарбий украиналикларга асир тушган эди.

Арманистоннинг собиқ мудофаа вазири Аршак Карапетян Москва шаҳри марказида қўлга олинган. Иддаоларга кўра, бу 29 декабрь куни содир бўлган. Собиқ вазирнинг қўлга олингани ҳақида РБК нашри, ТАСС агентлиги ва "112" телеграм-канали хабар қилишди.

Карапетян Арманистон сўровига кўра ушланган. Аввалроқ мамлакат расмийлари уни халқаро қидирувга беришган эди. Арманистонда Карапетян тадбиркорлик фаолиятида ноқонуний иштирок этганлик, мансаб ваколатларини суиистеъмол қилганлик ва ҳокимият суиистеъмолига оид моддалар бўйича айбланмоқда.

Карапетян 2018-2021 йилларда Арманистон бош вазири Никол Пашиняннинг маслаҳатчиси бўлиб ишлаган. Шундан сўнг у мамлакат Қуролли кучлари Бош штаби бошлиғининг ўринбосари лавозимини эгаллаган, 2021 йилнинг июль ойида эса мудофаа вазири лавозимига тайинланган. Ўша йил ноябрь ойида эса Карапетян ишдан бўшатилган.

Бунга Арманистон ва Озарбайжон чегарасида икки мамлакат қўшинлари ўртасида содир бўлган қуролли тўқнашув сабаб бўлган. Арманистон расмийлари ўша пайтда бостириб кириш уриниши бўлганини иддао қилишган. Озарбайжон эса Арманистон томонидан провокация бўлганини иддао қилган.

Карапетяннинг ишдан бўшатилиш сабабларига изоҳ бера туриб, Пашинян: “2021 йил 14 ноябрь куни эрталаб у менга чегара бўйлаб вазият тинч экани ҳақида ҳисобот берди, ваҳоланки у ҳисобот топшираётган пайтда Озарбайжон қўшинлари чегарамизнинг қатор участкаларида Арманистон ҳудудига бостириб киришиб, ҳатто позицияларни эгаллаб олишган эди. У мудофаа вазири бўла туриб, бу ҳақда билмаган, ёки била туриб, менга хабар қилмаган, бунақа ҳолатларда мен ҳеч кимга нисбатан тоқатли муносабатда бўлолмайман”, дея билдирган.

Карапетян истеъфога чиққанидан кейин “Бутунарман жабҳаси” деб аталган мухолифат ҳаракатига етакчилик қила бошлаган.

Қозоғистоннинг Ақтау шаҳри яқинида қулаган Azerbaijan Airlines авиаширкати учоғининг “қора қутилари” ўрганиш учун Embraer учоқлари ишлаб чиқариладиган мамлакат – Бразилияга топширилади. Бу ҳақда Қозоғистон Транспорт вазирлиги баёнотида айтилган.

Чикаго конвенцияси асосида ҳамда Халқаро фуқаро авиацияси ташкилоти тавсияларини ҳамда Озарбайжон ва Россия авиация расмийлари билан ўтказилган маслаҳатлашувларни ҳисобга олган ҳолда учоқ ҳалокати текшируви бўйича комиссия “қора қутилар”ни Бразилиядаги Авиация ҳодисаларининг олдини олиш ва тергов қилиш марказига (CENIPA) йўллашга қарор қилган, дейилган вазирлик баёнотида.

Қозоғистон томони CENIPA маълумотларни ўқиш учун “сертификацияланган лабораторияга эга”лиги ҳамда “тегишли асбоб-ускуналар билан жиҳозланган” зарур техник имкониятларга эгалигини қўшимча қилган.

Аввалроқ Бокудан Грознийга учиб кетаётган Azerbaijan Airlines авиаширкати учоғи 25 декабрь тонгида Қозоғистоннинг Ақтау шаҳри яқинида қулаб тушгани ҳақида хабар қилинган. Ҳодиса чоғида 38 киши ҳалок бўлган.

Euronews ва Reuters маълумотига кўра, учоқ қулашига Россия ҳаводан мудофаа тизими сабаб бўлган. Reuters учоқ томонга ракета Грозний узра “дрон фаоллиги” чоғида учирилганини хабар қилган. Ракета учоқ яқинида портлаб, унинг қопламасига шикаст етказган.

27 декабрь куни “Росавиация” раҳбари Дмитрий Ядров учоқ Грозний аэропортига қўнмоқчи бўлиб турган пайтда шаҳарга дронлар ҳужум қилаётган бўлганини тасдиқлаган. Унинг иддаосига кўра, учоқ командирига қўниш учун Россиядаги бошқа аэропортлар таклиф қилинган, бироқ у Ақтау аэропортига йўл олишга қарор қилган.

Euronews телеканалининг Озарбайжон ҳукуматидаги манбалари шикаст етган учоқ экипажи фавқулодда қўниш учун имконият яратилишини сўрагани, бироқ экипажга Россия аэропортларидан биронтасида қўнишга рухсат этилмагани ҳақида айтишган эди.

Хорватиядаги президент сайловида даъвогарларнинг бирортаси ҳам биринчи босқичда 50 фоиздан кўпроқ овоз йиғишга муваффақ бўлолмади.

Давлат сайлов комиссияси маълумотларига мувофиқ, амалдаги давлат раҳбари Зоран Миланович сайловда 49 фоиз овоз тўплаган. Унинг асосий рақиби, ҳукмрон консерватив партия вакили Драган Приморач 19,35 фоиз овоз жамғарган.

Эндиликда улар 2025 йилнинг 12 январида бўлиб ўтажак иккинчи босқичда учрашишади. Хорватиядаги президент сайловида иштирок этган яна олти нафар номзод 10 фоиздан ҳам кўпроқ овоз йиғолмаган.

Хорватия парламент республикаси бўлиб, мамлакатдаги асосий қарорларнинг катта қисмини бош вазир қабул қилади, айни пайтда президент қуролли кучлар бош қўмондони бўлиб ҳисобланади.

Миланович Украинага ҳарбий ёрдамни танқид қилиб келиши билан танилган. Хусусан, у украиналик ҳарбийларнинг Хорватия ҳудудида ўқитилишини тақиқлаган.

Бош вазир Андрей Пленкович уни “россияпараст сиёсатчи” деб атаб, Миланович “Хорватиянинг НАТОдаги ва ЕИдаги обрў-эътиборини ер билан яксон қилмоқда” деб ҳисоблайди. Бунга жавобан президент “Хорватиянинг кераксиз урушга жалб қилиниши”нинг олдини олишга уринаётгани, Украинада “Россияга қарши АҚШ ва НАТО урушаётгани”ни билдирган.

Озарбайжон расмийлари россияликлар ва Россияда доимий яшовчи фуқаролиги бўлмаган шахслар учун миграция тартибини кучайтиришди. Уларнинг мамлакатда визасиз бўлиши мумкин максимал муддат белгиланди. Янги чекловга мувофиқ, россияликлар эндиликда Озарбайжонда йилига фақат 90 кун яшашлари мумкин. Бунга оид ҳукумат қарори 29 декабрь куни эълон қилинди.

Янги тартиб 2025 йилдан амалда бўлади. Аввалроқ Озарбайжон ТИВ Боку Россияда хорижликларнинг визасиз юриши муддати чекланишига жавобан худди шу каби чоралар қўллашини билдирган. Россияда ҳам хорижликларнинг мамлакатда юриш муддати 90 кун этиб белгиланган эди.

Ҳозирда Озарбайжондаги Россия фуқаролари мамлакатга кириб келганидан сўнг визасиз 90 кун юришлари мумкин. Агар фуқаро чегарага бориб қайтса, яна 90 кун қолиши мумкин эди. Бундай тартиб январь ойидан ишламайди.

Миграция тартибининг кучайтирилиши 25 декабрь куни Боку – Грозний йўналиши бўйлаб парвоз қилган Azerbaijan Airlines авиаширкати учоғи Қозоғистонда қулаб тушгани манзарасида содир бўлди. Учоқ бортида экипажнинг беш аъзоси дохил 67 киши бўлган, улардан 38 нафари ҳалок бўлишган. Тахминларга кўра, учоқ Чеченистон ҳудудида Украина дронларига зарба бераётган Россия ҳаводан мудофаа тизими ўқига нишон бўлган.

Жорий йилнинг 29 декабрь куни Озарбайжон президенти Илҳом Алиев Қозоғистонда қулаган учоқ Россия ҳудудидан туриб “ердан ўққа тутилиши натижасида” шикаст олгани ҳақида баёнот берган.

Алиевга кўра, 27 декабрь куни Озарбайжон авиаҳалокат ортидан Россия томонига учта талаб қўйган, булар узр сўраш, айбни тан олиш ҳамда айбдорларни жазолаб, Озарбайжон давлати ва жабрланганларнинг барчасига товон тўлашдан иборат. Бу талабларнинг биринчиси, Алиевнинг айтишича, шанба куни бажарилган.

АҚШнинг 39-президенти, Нобель тинчлик мукофоти лауреати Жимми Картер Жоржиядаги ўз уйида вафот этди. Бу ҳақда у таъсис этган жамғарма маълумот тарқатди. Собиқ президент 100 ёшда эди.

Ҳарбий-денгиз кучлари зобити бўлган Картер президентликдан аввал Жоржия штати губернатори ва сенатор бўлган. 1976 йилда унинг номзоди Демократик партиядан президентликка номзод ўлароқ кўрсатилган. Ўша сайловда у республикачи Жеральд Форд устидан ғалаба қозонган.

У Қўшма Штатларга 1977-1981 йиллар орасида раҳбарлик қилган. Унинг президентлиги чоғида қатор муваффақиятсизликлар қайд этилган. Хусусан, ўша йилларда Три-Майл-Айленд атом электростанциясида ядровий авария содир бўлган, Теҳронда эгаллаб олинган АҚШ элчихонасига махсус топшириқлар бажарувчи отряд томонидан амалга оширилган ҳужум муваффақиятсиз якунланган. Унинг даврида АҚШда ХХ асрдаги инфляция энг юқори даражага чиққан. Айни пайтда у халқаро сиёсатда сезиларлик муваффақиятларга эришган.

Картер даврида АҚШ Панама каналини Панама назорати остига бериш ҳақида келишувга эришган, бу билар Лотин Америкаси мамлакатлари билан алоқаларни сезиларли даражада яхшилаган (Республикачилар партияси бу шартномаларни танқид қилиб келади). У СССР билан стратегик қуролларни чеклашга оид шартномани имзолаган. 1978 йилда у Исроил ва Миср ўртасида тарижий тинчлик шартномаси тузилишига эришган.

Картер муқобил энергетика лойиҳаларини олға суришни бошлаган АҚШнинг илк президенти бўлиб ҳисобланади. Жанубий ҳудудлар вакили бўлган Картер миллий озчиликлар ҳуқуқларини дастаклаган, у ўзаро тенглик ва ирқий интеграция ғояларини ёқлаб, аксилдискриминацион қонун лойиҳалари ва ташаббусларни илгари сурган.

1980 йилдаги сайловда Рональд Рейганга ютқазган Картер демократик ва гуманитар қадриятларни олға суриш билан шуғулланган жамғармага асос солган.

У жамоатчилик фаолияти билан фаол шуғулланган, тинчлик ва инсон ҳуқуқлари билан боғлиқ ташаббуслар билан чиққан, кам таъминланган оилалар учун тураржойлар қурган. 2002 йилда “бутун дунёда можароларни тинчлик йўли билан ҳал қилиш ва инсон ҳуқуқлари учун кураш бўйича саъй-ҳаракатлари” туфайли унга Нобель тинчлик мукофоти берилган.

Россия президенти Владимир Путин “Россия Федерациясида экстремизмга қарши кураш стратегияси тўғрисида” фармон имзолади. Ҳужжат ҳуқуқий ахборот расмий порталида эълон қилинган.

Янгиланган стратегияга илк бор русофобия тушунчаси киритилган бўлиб, унга “Россия фуқароларига, рус тили ва маданиятига ёмон кўз билан қараш, нохолис ва душманларча муносабатда бўлиш” дея таъриф берилган.

Шунингдек, Россияга дўст бўлмаган давлатлар ҳукуматларининг камситувчи хатти-ҳаракатлари ҳам русофобия деб ҳисобланиши кўрсатилган.

Стратегияда айрим давлатлар экстремизмни гибрид урушларда ва бошқа мамлакатларнинг ички ишларига аралашишда қўллаётгани иддао қилинади.

Экстремизм манбалари орасида Украина ҳам тилга олинган бўлиб, Россия ҳукумати фикрича, у ерда Россияга хавф солувчи “радикал неонацист тузилмалар” қўллаб-қувватланади.

Ҳужжатда Украина инқирози русофоб кайфият ва Россияга қарши гибрид урушларни авж олдиришга хизмат қилаётгани урғуланади. Украина ҳудудидан келаётган хавфни бартараф этиш ҳужжатда “энг муҳим вазифа” деб аталган.

“Қасддан” оммавий тартибсизликларга айланиб кетадиган рухсат этилмаган норозилик акциялари, шунингдек мигрантларнинг ғайриҳуқуқий фаолияти ва халқаро ноҳукумат ташкилотларининг деструктив ишлари Россияни беқарорлаштирувчи омиллар сифатида санаб ўтилган.

Стратегия экстремистик фаолиятда иштирок этиш, шунингдек “дўст бўлмаган мамлакатлардаги ўқув марказларида тайёргарлик кўриш учун” чет элга чиқувчи шахслар рўйхатини юритишни назарда тутади.

Аммо ҳужжатда “дўст бўлмаган мамлакатларнинг ўқув марказлари” тушунчаси аниқлаштирилган эмас.

Қирғизистоннинг Жалолобод вилояти Тўш-Қутчу қишлоғида 27 декабрь куни Хитой-Қирғизистон-Ўзбекистон темир йўли тамалига илк тошни қўйиш тантанали маросими бўлиб ўтди. Бу ҳақда Озодликнинг қирғиз хизмати хабар қилди.

Унда Қирғизистон президенти Садир Жапаров, Хитойнинг тараққиёт ва ислоҳотлар бўйича давлат қўмитаси раиси Чжэн Шанцзе ва Ўзбекистон бош вазирининг ўринбосари Жамшид Хўжаев иштирок этишди. Маросимда Чжэн Шанцзе ХХР раиси Си Цзинпиннинг, Жамшид Хўжаев эса Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёевнинг табрик нутқларини ўқиб эшиттиришган.

Садир Жапаров ўз сўзида янги темир йўл қурилишининг бошланишини Марказий Осиё мамлакатлари ривожига туртки берувчи тарихий воқеа, деб атаган.

Мазкур лойиҳага 27 декабрь куни старт берилиши ҳақида Озодлик аввалроқ хабар қилган эди.

Темир йўл лойиҳасини амалга ошириш учун қўшма корхона тузилган бўлиб, унинг 51 фоизлик улуши Хитойга, 24,5 фоизлик улуши Қирғизистонга, яна 24,5 фоизлик улуши эса Ўзбекистонга тегишлидир. Объект қурилишининг умумий қиймати 4 миллиард 665 миллион долларга баҳоланмоқда. Бу сумманинг ярми, яъни 2 миллиард 332 миллион доллар кредит шаклида Хитой томонидан қўшма корхона ҳисобига ўтказилади. Маблағнинг қолганини уч мамлакат ўз улушига мувофиқ равишда тақдим этади, яъни Пекин 1 миллиард 187 миллион доллар, Тошкент билан Бишкек эса 573 миллион доллардан ажратишлари лозим.

Янги темир йўл йўлаги Евросиё қитъалараро кўпригининг жанубий тармоғига айланиши ва Жанубий-Шарқий, Ғарбий Осиё ҳамда Яқин Шарқ мамлакатлари, шу жумладан Туркия, кейин эса Европа Иттифоқи бозорларига олиб чиқиши кутилмоқда. Темир йўл Қашғар – Тўруғарт – Мақмал – Жалолобод – Андижон йўналиши бўйлаб ётқизилади.

Темир йўл тармоғининг узулиги 486 километрни ташкил этиб, унинг 311,75 километри Қирғизистон ҳудудидан ўтади. Лойиҳа доирасида мамлакатда 18 та станция, 81 та кўприк ва 41 та туннель барпо этилиши режаланган. 2022 йилда Садир Жапаров бу йўл ишга туширилганидан кейин мамлакат ундан йилига камида 200 миллион доллар даромад олишини айтган эди.