Қозоғистоннинг Манғистау вилояти маркази бўлмиш Ақтау яқинида йўловчи учоғи қулаб тушди. Бу ҳақда хабар қилган Озодликнинг қозоқ хизматига кўра, қулаган учоқ Бокудан Грознийга қатновни амалга ошираётган бўлган.

Дастлабки маълумотларга кўра, Грознийда қуюқ туман тушгани туфайли учоқ аввалига Маҳачқалъага, кейин эса Ақтауга йўналтирилган.

Ахборот агентликларининг хабар қилишларича, Azerbaijan Airlines авиаширкатига тегишли учоқ Каспий денгизи устидан учиб ўтаётган пайтда фавқулодда ҳолат сигналини берган.

Қозоғистон Фавқулодда вазиятлар вазирлиги учоқ қулаганини тасдиқлаган.

“Ақтауда учоқ қулаган жойга Қозоғистон ФВВга тегишли 11 та техника ва шахсий таркибдан 52 киши етиб борган. Улар етиб боришганда ҳаво кемаси ёнаётганини кўришган”, дейилган ФВВ хабарномасида.

Қутқарувчилар авиаҳалокат содир бўлган жойда ёнғинни ўчиришга киришишган.

Қозоғистон Транспорт вазирлиги маълумотига кўра, қулаган учоқ бортида 37 нафар озарбайжонлик, 6 нафар қозоғистонлик, 3 нафар қирғизистонлик ва 16 нафар россиялик йўловчи бўлган.

Қозоғистон ФВВ қайдича, ҳодисадан сўнг йўловчилардан 25 нафари тирик қолган.

Қозоғистон Транспорт вазирлиги учоқ қулаши ҳодисаси юзасидан махсус текширув ўтказилишини маълум қилган.

“КазАэроНавигация” корхонаси тахминига кўра, авиаҳалокат учоқнинг қуш билан тўқнашгани ва руль бошқаруви бузилгани туфайли содир бўлган бўлиши мумкин.

АҚШ президенти Жо Байден ҳокимият тепасида бўлган сўнг ҳафталарда Россия энергетика секторига қарши янги йирик санкциялар киритишга чоғланмоқда. Бу ҳақда “Вашингтон пост” нашри тўрт нафар хабардор манбадан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Санкциялардан мақсад Россия нефтини Ғарбнинг санкция сиёсати билан боғлиқ мамлакатларга ташиётган халқаро кемаларнинг “яширин флоти”га зарба беришдир. Ҳозирланаётган санкциялардан кўзланган яна бир мақсад ҳалигача санкциялар киритилмаган Россия нефть экспортчиларига босим ўтказишдан иборат. Бу ерда гап банкларга Россия энергетик транзакцияларини қайта ишлашга рухсат берувчи лицензияларни чақириб олиш ҳақида кетмоқда.

Агар санкциялар ўйлангани каби таъсир қилса, Байден маъмурияти сайланган президент Трампнинг инаугурациясига қадар унга каттагина мерос қолдириб кетади, деб ёзган “Вашингтон пост”.

Президентлик лавозимини тарк этиш олдидан Москвага қарши қўйилажак жиддий қадам Байденнинг 2022 йилда Россиянинг Украинага бостириб кирганига нисбатан қатъий жавоб учун ғарбдаги иттифоқчиларни бирлаштирганига оид баёнотларини дастаклайди, дейилган нашр мақоласида.

Кишинёвда 24 декабрь куни Майя Санду иккинчи муддатга Молдова президенти сифатида иш бошлаши олдидан инаугурация маросими бўлиб ўтди.

“Мандатни итоат ва қатъият билан қабул қиламан”, деди у Республика саройида бўлиб ўтган тантанали маросим чоғида. 500 чоғли одам олдида сўзлаган нутқида Майя Санду ўзидан “Европа Иттифоқидаги Молдова” мерос бўлиб қолиши лозимлигини айтди. Айни пайтда у евроинтеграцияни “жаннатга олинган бизнес-класс чиптаси” ўлароқ кўрмаслик кераклигини қайд этди.

Ўзининг биринчи муддати ҳақида гапира туриб, Санду Молдова халқаро даражада “янада ҳурматга сазоворроқ” бўлгани ҳамда энергетик қарамликдан қутула бошлаганини билдирган, деб ёзди Озодликнинг молдован хизмати.

Майя Санду иккинчи президентлик муддатига шу йил 3 ноябрида ўтказилган президент сайловининг иккинчи босқичи натижаларига кўра сайланган. Санду хориждаги сайлов участкалари ҳисобидан ғалаба қозонган: унга чет мамлакатлардаги диаспора вакиллари ёппасига овоз берган. Мамлакат ичкарисида эса унинг рақиби, собиқ бош прокурор Александр Стояноглу кўпроқ овоз олган. У россияпараст Социалистлар партиясидан номзод ўлароқ кўрсатилган эди.

Сайловнинг иккинчи босқичида овоз бериш кунида Молдова евроинтеграция тарафдори бўлган расмийлари яна бир бор Москвани сайловга аралашганликда, жумладан сайловчиларни Россиядан бошқа мамлакатларга автобусларда ва учоқларда ташиганликда айблаб чиқишган. Кремль бу каби айбловларни бир неча бор рад этган.

АҚШнинг Иммиграция ва божхона хизмати сўнгги йилда Жо Байден маъмурияти 10 йил ичида рекорд миқдорда мигрантларни депортация қилгани ҳақида маълум қилди, дея хабар қилган “Америка овози”нинг рус хизмати.

Иммиграция ва божхона хизмати ҳисоботига мувофиқ, бу йил президент Байден маъмурияти 192 мамлакатга 270 мингдан зиёд одамни депортация қилган, бу эса 2014 йилдан буён энг юқори йиллик кўрсаткич бўлиб ҳисобланади.

Аввалроқ Озодлик 2023 йил сентябридан 2024 йил сентябригача АҚШдан Ўзбекистонга 572 киши депортация қилингани ҳақида хабар қилган эди.

Хизмат депортациялар сони ошишини дипломатик саъй-ҳаракатлар билан изоҳлаган. Сўнгги йилларда Вашингтон бошқа мамлакатлар ҳукуматларини депортация қилинган фуқароларни кўпроқ қабул қилишга ишонтиришга муваффақ бўлган. Масалан, АҚШдан депортация қилинганларни кўп йиллар мобайнида қабул қилмай келган Африка ва Осиё мамлакатлари давлатларига аввалгидан кўра кўпроқ мигрант йўлланган.

Депортация бўйича шунга ўхшаш кўрсаткичлар Дональд Трампнинг илк президентлик муддатида ҳам қайд этилган: 2019 йилда 267 мингта депортация амалга оширилган. Эндиликда сайланган президент “мигрантлар депортацияси бўйича энг катта амалиёт” ўтказишни ваъда қилган.

Пью тадқиқот маркази маълумотига кўра, АҚШда 11 миллионга яқин ноқонуний мигрант истиқомат қилади. Экспертлар фикрича, бундай кўлам билан Трампнинг бўлажак маъмурияти сайланган президент режасини амалга оширишда жиддий қийинчиликларга дуч келиши мумкин.

Татаристондаги чорвадорлик фермаси биносида чиққан ёнғинда Ўзбекистон ва Россия фуқаролари нобуд бўлган. Бу ҳақда “Интерфакс” агентлиги Татаристон Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат вазирлиги матбуот хизматидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

“Беш эркак - Ўзбекистон фуқароси, бири эса Россия фуқароси”, дея иқтибос келтирган агентлик вазирлик матбуот хизмати ходими сўзларидан.

Ёнғин чоғида ҳалок бўлган кишилар “Мир” МЧЖ хўжалиги ишчилари бўлган.

Алабуга туманининг Малореченский қишлоғидаги ишчилар вақтинча жойлаштирилган уйда ёнғин 24 декабрга ўтар кечаси содир бўлган. Ҳодиса чоғида уй ичида 39 киши бўлган, 33 киши уйдан қочиб чиқишга муваффақ бўлган.

Ёнғин чоғида қурбон бўлган олти кишидан ташқари етти киши турли даражада тан жароҳати олгани айтилмоқда.

Расмий маълумотларга кўра, 300 квадрат метрни қамраган аланга 14 нафар ўт ўчирувчи ва Россия ФВВга қарашли тўртта техника ёрдамида ўчирилган. Ёнғинга электр жиҳозларидан фойдаланиш қоидалари бузилгани сабаб бўлгани тахмин қилинмоқда.

Татаристон раҳбари Рустам Минниханов ҳодиса ортидан республика агрофермаларида ишчилар учун вақтинча қўнимгоҳ ўлароқ фойдаланилаётган банча биноларни текшириш ҳақида топшириқ берган.

Россия Мусулмонлар диний идораси (РМДИ) Уламолар кенгаши ўтган ҳафтада чиқарилган “РФ мусулмон жамиятида кўпхотинлилик муаммоси” деб номланган фатвони қайтариб олди - фатвода мусулмон эркакларга бирданига бир нечта диний никоҳ қуришга имкон берилиши ҳақида айтилган эди. Фатво 23 декабрь куни Россия Бош прокуратураси РМДИ раҳбари Равил Ғайнутдинга қонун бузилишига чек қўйиш зарурлиги тўғрисида тақдимнома киритгани ортидан бекор қилинган.

Уламолар кенгаши раиси Шамил Аляутдинов телеграмда фатвони чақиртириб олиш қарори “Бош прокуратура ва Россия жамоатчилиги реакцияси муносабати билан” қабул қилингани ҳақида ёзган.

“Худонинг иродаси шу экан, РФ МДИ Уламолар кенгаши мунозарага киришишдан фойда йўқ, деб билади”, дея қайд этган Аляутдинов.

Зикр этилган фатво никоҳ мавзусига бағишланган эди. Унда эркакларнинг қатор шартларга риоя қилган ҳолда бир неча аёлга уйланишига рухсат берилгани қайд этилган ҳамда эркак киши тўрт нафаргача бўлиши мумкин бўлган хотинларига бир хил муносабатда бўлиши лозимлиги урғуланган.

ТАСС ва “Интерфакс” агентликларининг РФ Бош прокуратурасидаги манбалари МДИ раҳбарига йўналтирилган тақдимнома ҳақида сўзлай туриб, БП фатвони Россия оила қонунчилигига зид келади, деб ҳисоблагани ҳақида билдиришган. Хусусан, Россия Оила кодексида фақат ФҲДЁ (ЗАГС) идораларида тузилган никоҳлар тан олиниши, оила “эркак билан аёл иттифоқи” бўлиб ҳисобланиши, айни пайтда “бошқа қайд этилган никоҳи бор кишилар ўртасида никоҳланиш”га йўл қўйилмаслиги, МДИ томонидан қабул қилинган фатво эса “амалдаги қонунчилик ва анъанавий қадриятларни мустаҳкамлаш соҳасидаги давлат сиёсати асосларига зид келиши” урғуланган. МДИ Бош прокуратура тақдимномасига оид хабар юзасидан ҳали расмий изоҳ берганича йўқ.

Аввалроқ Россиядаги қатор телеграм-каналлар ва блогерлар кўпхотинлиликка оид фатвога эътибор қаратишиб, бу каби расмий ҳужжат пайдо бўлганига норозилик билдирган эдилар. Бу хабарларга муносабат билдирган МДИ қабул қилинган ҳужжат “аёллар ва болаларни ҳимоя қилиши ҳамда РФ қонунчилигига зид келмаслиги”ни, шунингдек, “махсус ҳарбий амалиётда (Россияда Украинага қарши уруш расман шундай таърифланади – таҳр.) ҳалок бўлганларнинг бевалари ва етимларини ҳимоя қилиши”ни баён қилган эди.

Исроил мудофаа вазири Исраэл Кац 23 декабрь куни Эронда шу йил июль ойида ҲАМАС лидери Исмоил Ҳаниянинг ўлдирилиши исроиллик ҳарбийлар иши эканини илк бор очиқчасига тан олди. Бу ҳақда Reuters агентлиги хабар қилди.

Агентлик қайдича, бу баёнот Исроилнинг Ғазодаги уруши ва Ливандаги можаро туфайли нотинч бўлган минтақада Эрон ва унинг асосий душмани бўлган Исроил ўртасида таранглик кучайиб кетишига олиб келиши мумкин.

Ўз чиқишида Исроил мудофаа вазири Кац: “Ҳусийларнинг террор ташкилоти Исроилга ракеталар билан ўққа тутаётган шу кунларда мен уларга аниқ-тиниқ мурожаат йўлламоқчиман: Биз ҲАМАСни енгдик, биз “Ҳизбуллоҳ”ни енгдик, биз Эрон мудофаа тизимини кўр қилдик ва ишлаб чиқариш қувватларига шикаст етказдик, биз Суриядаги Асад режимини ағдардик, биз ёвузлик ўзагига жиддий зарба бердик. Биз қаршиликнинг сўнгги ўчоғи бўлиб қолаётган Ямандаги ҳусий террорчиларига ҳам оғир зарба берамиз”, дея урғулаган.

“Исроил уларнинг стратегик инфратузилмасини ишдан чиқаради, биз Теҳронда, Ғазода ва Ливанда Ҳания, Синвар ва Насруллоҳни йўқ қилганимиз каби уларнинг қўмондонлигини бошсиз қолдирамиз. Биз Худайда ва Санада ҳам шу ишни қиламиз”, деган Кац Мудофаа вазирлиги ҳарбийлари учун уюштирилган кечада чиқиш қиларкан.

Эрон томонидан дастакланаётган Ямандаги ҳусийлар гуруҳи икки йилдан буён Исроилнинг денгиз тарафдан қамалини кучайтириш учун Қизил денгиздаги савдо кемаларига ҳужум қилиб келмоқда. Улар бу ишларни Исроилнинг Ғазодаги урушида фаластинликлар билан бирдам эканларини кўрсатиш учун амалга ошираётганларини айтишмоқда.

Июль ойи охирида Фаластиннинг ҲАМАС гуруҳи (АҚШ ва ЕИда террор ташкилоти деб тан олинган) сиёсий лидери Исмоил Ҳания Теҳронда амалга оширилган ҳужум натижасида ўлдирилган. Эрон расмийлар ҳужум учун масъулиятни Исроилга юклаган. Айни пайтда, Reuters қайдича, исроилликлар шу пайтгача Ҳаниянинг ўлими учун жавобгарликни ўз зиммаларига олган эмасди.

Ҳаниянинг доимий истиқомат жойи Қатар бўлиб, у ерда ҲАМАС лидери ўзини Фаластин дипломатиясини тамсил этган шахс сифатида кўрсатиб келган. Ҳания Ғазо секторидаги ўт очишни тўхтатиш бўйича билвосита музокаралар ташкил этилиши бўйича халқаро уринишларнинг ҳам иштирокчиси бўлган, деб ёзган Reuters.

АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп президентлигининг илк кунидаёқ “трансгендер телбалиги”ни тўхтатишга ваъда берди.

“Мен болаларни жинсий жиҳатдан майиб этилишини тўхтатиш ҳақидаги фармонни имзолайман, армиядаги ҳамда бошланғич, ўрта ва юқори мактабларимизда трансгендерлик сиёсатидан воз кечаман”, деган Трамп Аризона штати маркази Фениксда ўтказилган ёш консерваторлар тадбирида. Унинг сўзларини Франс Пресс агентлиги келтирган.

У “эркакларни аёллар спортига қўймаслик”ка ҳам ваъда бериб, “Қўшма Штатлар ҳукумати расман фақат иккита жинс – эркак ва аёл жинсини тан олиши”ни қўшимча қилган.

Трамп АҚШ тарихида депортация бўйича энг йирик амалиётни бошлашини ҳам билдирган.

“Оқ уйдаги илк кунимда чегараларимизни ноқонуний мигрантларга ёпиш ва мамлакатимизга бостириб кирилишини тўхтатиш учун қатор тарихий ҳужжатларни имзолайман. Шу куннинг ўзида биз депортация бўйича Америка тарихидаги энг йирик амалиётни бошлаймиз”, дея қайд этган АҚШнинг сайланган президенти.

Трамп АҚШнинг Панама канали устидан назоратини тиклаш бўйича ваъдасини ҳам такрорлаган.

Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон темир йўли қурилиши 27 декабрь куни бошланади. Бу ҳақда Қирғизистон президенти Садир Жапаров III Халқ қурултойида маълум қилди.

Халқаро темирйўл қурилиши жорий йил октябрда бошланиши режалаштирилганди.

Жапаров “ўнлаб йиллар мобайнида токчаларда чанг босиб ётган” темирйўл лойиҳаси рўёбига кўпчилик ишонмаганини айтаркан, у “Шарқ ва Ғарбни боғловчи стратегик кўприк” бўлишига ишонтирган.

Gazeta.uz нашри хабарига кўра, 20 декабрь куни Бишкекда Қирғизистон ҳукумати ва “Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон” темирйўл компанияси ўртасида лойиҳалаштириш, қуриш, молиялаштириш, фойдаланиш ва техник хизмат кўрсатиш бўйича инвестиция битими имзоланган. Битимга Қирғизистон Транспорт ва коммуникациялар вазири Абсаттар Сиргабаев ва темирйўл компанияси директорлар кенгаши раиси Чжун Шэнгуй имзо чеккан. Тадбирда Ўзбекистоннинг Қирғизистондаги элчиси Саидикром Ниёзхўжаев ҳам қатнашган.

Хитойни Марказий Осиё давлатлари билан боғлайдиган темирйўл тармоғини қуриш лойиҳаси қарийб чорак асрдан бери муҳокама қилинади.

Узунлиги 486 км ни ташкил этувчи Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон темирйўл лойиҳаси Россия ва Қозоғистонга қарамликни камайтириши кутилмоқда.

Келишувга мувофиқ, Пекин қўшма корхонада 51 фоиз, Бишкек ва Тошкент 24,5 фоиздан улуш олади. Лойиҳа қиймати 4,7 миллиард долларга баҳоланмоқда.

Ўзбекистон жорий йил 8 июль куни мазкур халқаро темирйўл лойиҳасини биргаликда амалга ошириш тўғрисидаги халқаро битимни тасдиқлаган эди.

“Мазкур темирйўл Хитойни минтақамиз билан боғловчи энг қисқа қуруқлик йўлига айланади. Келгусида ушбу йўл бизнинг мамлакатларимизга истиқболли Трансафғон йўлаги орқали Жанубий Осиё ва Яқин Шарқ давлатларининг кенг бозорларига чиқиш имконини беради”, деган президент Шавкат Мирзиёев.

Қашғар – Торугарт – Макмал – Жалолобод – Андижон йўналиши бўйлаб ўтадиган халқаро темирйўлнинг йиллик юк ташиш ҳажми 15 миллион тоннагача етиши, товарни якуний истеъмолчига етказиш муддати 7 кунга қисқариши кутилмоқда.

Озодлик аввалроқ темирйўл қурилиши бўйича шартномада талай саволларга жавоб йўқлигига эътибор қаратганди.

Грузия президенти Саломе Зурабишвили қайта парламент сайлови кунини белгилаш учун мамлакат ҳукуматига бир ҳафта муҳлат берди. Бу ҳақда у 22 декабрь оқшомида Тбилисидаги норозилик акциясида қилган чиқишида билдирди.

Сохталаштирилган деб ҳисобланаётган парламент сайлови натижалари ҳамда Грузия ҳукуматининг евроинтеграция бўйича сиёсатига қарши мухолифатнинг норозилик чиқишлари дастаклаган Зурабишвили куни кеча норозилик акциялари “янги босқич”га ўтаётгани ва мамлакатдаги сиёсий буҳрон фақат янги сайлов кунини белгилаш орқали ҳал бўлиши мумкинлигини билдирган эди.

Тбилисида чиқиш қилган президент “Грузия орзуси” ҳукмрон партиясининг норасмий лидери Бидзина Иванишвили ва бошқа лидерларини янги сайлов санасини белгилаш бўйича музокаралар ўтказишга чақирган.

Зурабишвилининг президент ўлароқ ваколатлари муддати 29 декабрь куни, яъни бир ҳафтадан кейин тугайди. Мухолифат томонидан бойкот қилинган Сайловчилар ҳайъати мажлиси унинг вориси − “Грузия орзуси” ҳукмрон партиясига хайрихоҳ бўлган собиқ футболчи Михаил Кавелашвилини президент этиб сайлаган. У ўз вазифаларини бажаришга 29 декабрь куни киришиши лозим. Бироқ бўлиб ўтган овоз беришни нолегитим деб ҳисоблаган Зурабишвили ўз лавозимини тарк этиш ниятида эмаслигини айтган.

Грузия бош вазири Ираклий Кобахидзе, агар Зурабишвили ўз ваколатлари хорижига чиқадиган бўлса, янги сайлов ўтказилиши ҳақида эълон қилса ҳамда президент саройини тарк этишдан бош тортса, унга нисбатан жиноят иши очилиши мумкинлиги билан таҳдид қилган. Кобахидзега кўра, ҳеч ким 72 ёшли президентни қамоқхонага йўллашни истамайди, шунинг учун у Зурабишвили “оқилона йўл” тутишига умид билдирган. Зурабишвили қамоққа тушишдан қўрқмаслигини билдирган. Айни пайтда у ҳукумат янги сайлов кунини белгиламаса, қандай иш тутишини очиқлаган эмас. Аввалроқ “Грузия орзуси” раҳбарлари бу ишни қилмасликларини билдиришган − улар фикрича, ўз партиялари ғалаба қозонган сайлов легитим бўлган.

Расмийлар томонидан евроинтеграция жараёни музлатилишига қарши норозилик акциялари Грузияда уч ҳафтадан буён давом этмоқда. Илк кунлари полиция норозиларни тарқатган, юзлаб одам қўлга олинган ёки жабрланган. Намойишлар тарқатилиши ва қўлга олишлар оқибатида норозилик акциялари иштирокчилар сони камайган, бироқ Руставели шоҳкўчасига ҳалигача кунига юзлаб ёки минглаб одам акцияга чиқмоқда. Якшанба куни президент чиқиш қилишидан олдин полиция овоз кучайтиргичлар ўрнатилишига тўсқинлик қилган. Техник муаммолар юзага келиши Зурабишвили чиқиш қилаётган пайтда ҳам кузатилган.

Туркиянинг Муғла вилояти марказий тумани бўлмиш Ментеше марказида қутқарув хизмати вертолёти касалхона биносига бориб урилган. Туркия Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳодиса чоғида тўрт киши нобуд бўлганини маълум қилди. Булар икки учувчи, врач ва унинг ёрдамчисидир. Ҳодисага қуюқ туман сабаб бўлган бўлиши мумкин.

Вертолёт парвоздан кўп ўтмай қулаган. Тахминларга кўра, учувчилар мураккаб об-ҳаво шароитида вертолётни бошқаролмай қолган бўлишлари мумкин. Вертолёт касалхона биноси деворига бориб урилиб, бўш ётган майдонга қулаган.

Полиция маълумотларига кўра, террор хуружи гумони йўқ. Туркия Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳалок бўлганларнинг оила аъзоларига таъзия билдирган.

Қўшма Штатлардаги Сайловчилар ҳайъати ноябрь ойида бўлиб ўтган сайловга мувофиқ равишда Дональд Трампга овоз беришган.

CNN хабарига кўра, республикачи Трамп 312 та, унинг рақиби – Демократик партия тамсилчиси Камала Ҳаррис эса 226 та овоз олган. Президентликка сайланиш учун Сайловчилар ҳайъатининг 538 та овозидан 270 тасини йиғиш лозим эди.

Овозлар ҳар бир штатдаги сайлов натижаларига қатъий риоя қилинган ҳолда берилган.

Сайловчилар ҳайъати бир жойда тўпланмайди – овоз бериш ҳар бир штатда алоҳида-алоҳида ўтказилади. CNN бу гал ҳам ўтган сафарги сайловда бўлган каби сайлов натижасига қарши чиққан сайловчи бўлган эмас.

Конгресс Трампни 6 январь куни расман ғолиб деб эълон қилади, 20 январь куни эса сайланган президент қасамёдга келтирилади. Бу Дональд Трамп учун иккинчи президентлик муддати бўлади. У 2017-2021 йилларда ҳам АҚШ президенти вазифасини бажарган.

БМТнинг Сурия бўйича махсус вакили Гейр Педерсен Дамашққа ташрифини якунлади. Мамлакатнинг янги раҳбарияти билан учрашган БМТ махсус вакили: “Янги Суриянинг бошланишини кўриш умиди бор”, дея некбинона тахмини билан ўртоқлашди. Педерсенга кўра, бу умидни амалга ошириш учун Сурияда янги конституция қабул қилиниши лозим.

“Евроньюс” хабарига кўра, БМТ махсус вакили бутун Сурия жамоатчилиги ишончига сазовор бўлган сиёсий ўтиш даври заруратига эътибор қаратган.

Педерсен 18 декабрь куни журналистлар билан суҳбат чоғида, жумладан, янги конституция сурияликларнинг барчаси томонидан қабул қилинадиган янги ижтимоий келишувни таъминлаши кераклигини айтган. Ўташ даври тугаганидан сўнг, БМТ махсус вакилига кўра, эркин сайлов ўтказиш лозим бўлади.

Ҳозирги пайтда Сурияни назорат қилаётган исёнчиларнинг асосий кучи “Ҳайъат Таҳрир уш-Шом” гуруҳи бўлиб ҳисобланади. Унинг БМТ вакили Гейр Педерсен билан муҳокама қилинган йўналишларга риоя қилиш-қилмаслиги ҳозирча ноаниқ бўлиб қолмоқда. Ҳукмрон гуруҳ муваққат маъмурият тузган, у “қутқарув ҳукумати” аъзолари томонидан ташкил этилгани айтилмоқда.

Амалдаги ҳокимият мамлакатни 2025 йилнинг март ойигача назорат қилади, бироқ Жўлоний номи билан танилган янги ҳукмрон Аҳмад аш-Шаръа янги легитим ҳукуматга ўтиш қай тартибда амалга оширилишига оид саволга аниқ жавоб берган эмас, дея қайд этилган “Евроньюс” мақоласида.

Москвадаги “Шереметьево” аэропортининг паспорт назоратида Ўзбекистон сўрови билан қорақалпоғистонлик фаол Жеткербай Абдираманов қўлга олинган. У бошпана сўраш мақсадида Россияга учиб келган эди. Бу ҳақда Туркманистон Хельсинки фонди ҳуқуқбон Виталий Пономарёвдан олинган маълумотга таянган ҳолда маълум қилди.

Абдираманов Россияга Бирлашган Араб Амирликларидан учиб келган. У Ўзбекистонда констутуциявий тузумга тажовуз қилиш (Ўзбекистон Жиноят кодексининг 159-моддаси 1-банди) ва жамоат хавфсизлигига таҳдид соладиган материалларни тайёрлаш, сақлаш, тарқатиш ёки намойиш этиш (ЖК 244-1 моддасининг 3-банди) моддалари бўйича қидирувга берилган. Россия Чегара хизмати ходими Пономарёв билан суҳбатда фаол депортация қилинмаслиги, балки экстрадиция иши бўйича эҳтиёт чорасини белгилаш учун судга олиб кетилишини билдирган. Фаолдан бошпана сўрашга оид ариза қабул қилишдан бош тортилган, чунки, россиялик чегарачига кўра, бу уларнинг вазифаси эмас.

Ўзбекистонда ўзига қарши жиноят иши очилганидан кейин Абдираманов Қозоғистонга кетган, бироқ 2022 йил ёзида у Ўзбекистон конституциясига Қорақалпоғистонни суверенитет ҳуқуқидан маҳрум қилиш кўзда тутилган тузатишлар киритилишига қарши имзо тўплагани учун қўлга олинган. 2023 йилнинг январь ойи охирида у миграция қонунчилигини бузгани учун Қирғизистонга чиқариб юборилган.

Абдираманов Қирғизистондан Туркияга учиб кетган, кейин эса бошпана сўраш учун Молдовага йўл олган, бироқ у ортига қайтариб юборилган. Пономарёвга кўра, бир неча кун олдин фаол Истанбулдан БААга депортация қилинган, эндиликда унинг Туркия, Қозоғистон ва Қирғизистонга кириши тақиқланган. Абдирамановнинг танишлари Россиядан бошпана сўраш “иложсизлик уриниши” бўлганини айтишмоқда.

2022 йил кузида Қозоғистонда қорақалпоғистонлик камида беш нафар фаол ҳибсга олинган. Уларнинг ҳаммаси мамлакатдан бошпана олиш учун илтимоснома топширишган, бироқ судлар бу аризаларни рад этган. Бунинг ортидан БМТнинг Қозоғистондаги доимий мувофиқлашувчиси офиси Остонани қорақалпоғистонлик фаолларнинг бошпана сўрашга оид аризаси миллий ва халқаро ҳуқуқ тамойилларига мувофиқ равишда кўриб чиқилишини кафолатлашга чақирган.

2022 йил июль ойи бошида Нукусда норозилик намойишлари бўлиб ўтганди. Бу чиқишлар расмий Тошкент Қорақалпоғистоннинг суверен мақоми ва унинг мамлакат таркибидан чиқиш ҳуқуқини бекор қилиш кўзда тутилган Ўзбекистон Конституциясининг янги лойиҳасини эълон қилгани ортидан бошланган. Мазкур воқеалар мустақил Ўзбекистон тарихида 2005 йили Андижонда кузатилган чиқишлардан кейинги энг қонли воқеалар бўлган. Ўзбекистон расмийлари маълумотига кўра, икки кун ичида Нукусда 21 киши ҳалок бўлган, ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари дохил 243 киши тан жароҳати олган. Ўшанда 500 киши қўлга олинган эди.

Human Rights Watch халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти (HRW) Қорақалпоғистонда куч ишлатар тузилмалар ходимлари тинч намойишчиларга нисбатан ҳаддан зиёд куч қўлланилгани, натижада кўплаб одам оғир жароҳатлар олгани ёки ўлдирилганини қайд этган. Норозилик намойишлари ортидан Конституцияга баҳсли тузатишлар бекор қилинган. Ўзбекистон расмийлари тартибсизликлар уюштирилишида “ташқи кучлар”ни айблашган.

Суриянинг янги ўтиш даври ҳукумати сиёсий бўлими вакили Убайда Арнавут Москва иттифоқчиси — собиқ президент Башар Асад ҳокимиятдан ағдарилганидан кейин Россияни бу мамлакатдаги ўз ҳарбий ҳозирлигини қайта кўриб чиқишга чақирди. Бу ҳақда Euronews хабар қилди.

“Мен Россия Сурия ҳудудидаги ўз ҳозирлиги ва ўз манфаатларини қайта кўриб чиқиши лозим, деб ҳисоблайман”, деган Арнавут. Унга кўра, Москва ўзида “Сурия халқига қарши душманлик йўқ”лигини намойиш қилиш учун янги маъмурият билан ҳамкорлик қилиши мумкин.

Россия Сурияда иккита ҳарбий базага эга: булар Латакия порти яқинидаги Хмеймим ҳаво базаси ва Ўртаер денгизи соҳилида жойлашган Тартусдаги ҳарбий-денгиз базасидир. У ерда россиялик ҳарбийлар ҳозирлигига оид шартнома Москва билан Дамашқ томонидан 2017 йилда 49 йил муддатга тузилган. Мазкур базалар Кремлнинг стратегик жиҳатдан энг муҳим объектларидан бўлиб ҳисобланади.

Тартусдаги база айниқса жуда аҳамиятли, чунки у Россияга тўғридан-тўғри Ўртаер денгизига чиқиш учун ягона йўл, денгиз машқлари ўтказиш ва ҳарбий кемалар жойлаштириш учун ягона нуқта ўлароқ хизмат қилади.

Ғарб разведкаси ва таҳлилчилар Россия қўшинлари Суриядан олиб чиқиб кетилаётгани ҳақида маълум қилишган, бироқ Москва ҳали бу маълумотни тасдиқлаганича йўқ.

Аввалроқ Россия ҳарбий техникасининг катта карвони Латакиядан Тартус тарафга қараб йўлга чиққани ҳақида хабарлар пайдо бўлган. Тадқиқотчилар сунъий йўлдош тасвирларини таҳлил қилишиб, Тартусдаги базага юк машиналари ва БТРлар келганини аниқлашган. Айни пайтда тасвирларда ҳарбийлар ҳам, транспорт кемалари ҳам кўринмайди.

Бундан ташқари, Россия сўнгги кунларда Дамашқ яқинидаги ҳудудлардан Латакиядаги Хмеймим ҳаво базасига камида 400 нафар ҳарбийни йўллагани ҳақида хабар қилинган эди.

Кремль сўзчиси Дмитрий Песков куни кеча Сурияда Россия базаларининг ҳозирлиги масаласига ҳозирча аниқлик киритилмагани ва у янги расмийлар билан мулоқот йўли билан ҳал қилинишини билдирган.

Аксилҳукумат кучлари томонидан Дамашқ эгаллаб олингани ортидан бир ҳафта ўтар-ўтмас россиялик ҳарбийларнинг кўчирилиши Россия қўшинлари Суриядан олиб чиқиб кетилиши мумкинлигига оид тахминлар урчишига сабаб бўлган.

Ўз навбатида, CNN телеканали манбалардан олинган маълумотларга таянган ҳолда Россия кемалари Тартусдан Ливияга йўл олгани ҳақида хабар қилди. Телеканал суҳбатдошларига кўра, айни пайтда Россия Бенғози портидан база тақдим этиш талаби билан мамлакатнинг катта қисмини назорат қилаётган маршал Халифа Хафтарга кучли босим ўтказмоқда.