Ўтган ой Дубайда ҳибсга олинган Ўзбекистон ватандоши Улуғбек Шодмонов 8 январь куни Тошкентга экстрадиция қилинди.

Тошкентдаги норасмий “Офис” билан боғлиқ суриштирувларда номи ўртага чиққан Шодмонов Президент давлат хавфсизлик хизмати раҳбарининг эндиликда собиқ ўринбосари Отабек Умаров атрофидаги муҳим шахс деб ишонилади.

Ўзбекистондаги цемент бизнесининг қарийб ярмини назорат қилиши айтилган Шодмонов Бирлашган Араб Амирликларининг “олтин виза"си асосида оиласи билан Дубайга кўчиб ўтган ва бир неча йилдан буён у ерда яшаётган эди.

Шодмоновнинг Ўзбекистонга топширилиши Тошкентда Президент Администрациясининг собиқ мулозими Комил Алламжоновга суиқасд иши бўйича ёпиқ маҳкама бошланган пайтга тўғри келмоқда.

39 яшар Шодмоновнинг америкалик адвокатлари унинг ушбу суиқасд билан боғлиқ жиноят ишига тортилишидан хавотир билдиришган.

Дубайдан ДХХ ҳибсхонасига

Озодликнинг Ўзбекистон ҳуқуқ-тартибот идораларидаги манбалари таъкидича, 8 январь куни Бирлашган Араб Амирликларидан Ўзбекиcтонга олиб келинган Улуғбек Шодмонов ҳозирда халқ тилида "Гвардейский" деб аталадиган ДХХнинг Тошкентдаги ҳибсхонасида сақланмоқда.

Шодмонов айнан қандай жиноий ҳаракатларда гумон қилинаётгани борасида расмий маълумот йўқ.

Ўзбекистон Бош прокуратураси Ўзбекистон ва Марказий Осиёдаги энг йирик цемент ишлаб чиқарувчи компания - Кипрда рўйхатдан ўтган United Cement Groupнинг 100 фоиз улушига эгалик қилувчи Шодмоновнинг ўтган ой Дубайда ушлангани юзасидан бирон расмий изоҳ бермаган.

Шодмоновнинг Ўзбекистонга судсиз экстрадиция қилингани ҳақида хабар берган фуқаролик ва жиноий судлов бўйича экспертларга кўра, Ўзбекистонда Шодмоновга иқтисодий жиноятлар билан боғлиқ айбловлар қўйилмоқда.

Улуғбек Шодмоновнинг номи Озодликнинг Тошкентда тадбиркорлар ва мулозимларга ноқонуний босим ўтказиб келгани айтилган норасмий “Офис” билан боғлиқ суриштирувлари жараёнида ҳам ўртага чиққан.

Ўзбекистон расмийлари Отабек Умаровга боғланган “Офис”га оид иддаоларни бирор кўринишда шарҳламаган.

Озодлик ихтиёрида Отабек Умаров ёки Улуғбек Шодмоновни Тошкентдаги норасмий “Офис”га тўғридан тўғри боғловчи ҳужжат мавжуд эмас.

Аммо “Офис”дан жабр кўрганини иддао қилган йирик тадбиркорларнинг бу борадаги кўрсатмалари мавжуд.

"Олтин виза"ли маҳбус

Олдинроқ Улуғбек Шодмоновнинг Озодлик сўровига жавоб берган АҚШдаги адвокатлари унинг Дубайда ушлангани ва ҳибсда қолаётганини қатъиян рад этишганди.

Эндиликда Шодмонов ҳимояси билан шуғулланаётган адвокатларга кўра, ўтган ой бошида Бирлашган Араб Амирликлари махсус кучлари Шодмоновнинг Дубайдаги кўчмас мулкида махсус рейд ўтказган ва уни ҳибсга олган.

"United Cement Group раҳбари "олтин виза" асосида Дубайда бир неча йилдан бери яшаб келаётган эди. Ўтган йил декабрида кутилмаганда ўндан ортиқ махсус кучлар рейд уюштириб, уни ҳибсга олишди. У худди хавфсизликка таҳдид сифатида кўрилгандай. Ваҳоланки, ундай эмас эди. Ҳибс вақтида адвокатлар ҳам ёнида бўлган. Шодмоновнинг Америка ватандоши бўлган адвокатларига мамлакатдан чиқиб кетиш ва амалда шовқин кўтармасликни буюришди. Шодмоновнинг ўзидан эса шундан буён хабар бўлмаган. Бу Бирлашган Араб Амирликларининг нима қилаётгани борасида хавотирлар уйғотди", дейди "Detained in Dubai" платформаси асосчиси Радха Стирлинг.

"Сиёсий айбловлар"

Шодмоновнинг Дубайда ушланиши 26 октябрь куни президент маъмурияти собиқ мулозими Комил Алламжоновга қарши суиқасд юзасидан тергов фонида юз берган.

Америкалик адвокат ўтган йилнинг 14 декабрь куни Озодлик билан телефон суҳбатида мижози ундан 26 октябрь куни Тошкентда юз берган суиқасд борасида атрофлича маълумот тўплашни сўраганини маълум қилган эди.

Озодликнинг Алламжоновга суиқасд ҳақидаги маълумот нима учун кераклиги ҳақидаги саволига Шодмоновнинг адвокати кейинроқ жавоб беришини билдирган, аммо кейинги сўровларни жавобсиз қолдирганди.

Шодмонов ҳимоясига эълон қилинган мақолада унинг Комил Алламжоновга суиқасд доирасидаги жиноят ишига жалб этилиши эҳтимолидан хавотир билдирилган.

"Билишимча, суиқасд уринишига алоқадорликда унга нисбатан ҳеч қандай айблов қўйилмаган. Аммо келажакда қўйилиши мумкин. Бундай қилишга ҳеч қандай ҳуқуқий асос йўқ. Шодмонов ҳар қандай жиноий ҳаракатга алоқадорлигини мутлақо рад этади. У ўзига қарши илгари сурилаётган ва келажакда илгари сурилиши мумкин бўлган барча иддаоларни уни ёмонотлиқ қилиш кампаниясининг бир қисми деб билади", дейди "Detained in Dubai" платформаси асосчиси Радха Стирлинг.

Адвокатлари Шодмоновга қарши айбловлар сиёсий экани ва у Ўзбекистон ҳибсхонасида қийноққа тутилишини иддао қилишган.

Мкртчян даъвоси

Озодликка маълум бўлишича, ўтган йилнинг декабрь ойи бошида Арманистон ватандоши бўлган тадбиркор Овик Мкртчян Улуғбек Шодмонов ва шунингдек, унинг ҳамкори, тадбиркор Станислав Цацкин унинг ноқонуний ҳибсга олингани ва ҳатто қийноқ қўлланишига алоқадорлигини иддао қилиб, Ўзбекистон Бош прокуратурасига шикоят аризаси киритган.

Мкртчян, бошқа бизнеслар қаторида, Лондон ва Тошкентда офисларга эга Gor Investment Limited инвестиция компаниясининг асосчиларидан бўлиб, компаниянинг маслаҳат кенгаши аъзоси ҳам ҳисобланади.

Gor Investment Limited маслаҳат кенгаши таркибига шунингдек, АҚШ собиқ давлат котиби ва Марказий разведка бошқармасининг собиқ директори Майк Помпео, АҚШ собиқ энергетика вазири ва Техас губернатори Рик Перри ҳамда собиқ АҚШ дипломати Томас Шеннонлар ҳам ўрин олган.

Манбаларга кўра, Мкртчян ўз аризасида ДХХ ходимлари Ганчар Узақов ва Тимур Шорихсиев ҳибсхонада унга қийноқ қўллаганини иддао қилган.

23 ноябрь куни ишдан олинган бу икки ДХХ ходими, шунингдек, уларнинг ҳамкасблари Музаффар Нурбаев ва Акмал Косболдиевлар, Озодликнинг ҳуқуқ тартибот идораларидаги манбаларига кўра, Тошкентдаги норасмий “Офис” билан яқиндан ҳамкорлик қилганликда гумонланмоқда.

Олдинроқ Мкртчяннинг президент Мирзиёевга видео мурожаати қатор халқаро журналистик тадқиқот гуруҳларига сиздирилганди.

“2024 йил 17 январда мени ДХХ ходимлари ҳибсга олишди. Қилмаган жиноятларимга иқрор бўлишим учун 85 кун мобайнида менга босим қилинди, қийноқлар қўлланди, мени ва бутун оила аъзоларимни Интерпол қидирувига беришди… Ҳибсга олинишимнинг асл сабаби шуки, 2023 йил бошларида Улуғбек Шодмонов деган шахс менга таниш бўлган Станислав Цацкин орқали мендан маслаҳат кенгашим аъзолари – жаноб Майк Помпео ҳамда Том Шеннон АҚШ маъмурияти тарафидан Ўзбекистон бошқарувидаги икки юқори мартабали мулозим – Ли Дмитрий Романович ва Алламжонов Комил Исмаиловичга босим ўтказиб, кейинчалик уларнинг санкциялар рўйхатига киритилишини талаб қилди. Шу мақсадда менга Ли Дмитрий Романовичнинг йўналиш варақалари ҳамда Алламжонов Комил Исмаиловичнинг паспорти нусхаси берилди. Мен бу талабни бажаришдан бош тортдим", дейди Овик Мкртчян Мирзиёевга мурожаатида.

Ўзбекистон Бош прокуратураси ҳозирга қадар Мкртчяннинг даъво аризаси юзасидан расмий изоҳ бермаган. Унинг видеодаги иддаолари юзасидан бирон суриштирув бошлангани Озодликка маълум эмас.

"Шундай сунг, 3 млрд доллар тўғридан-тўғри инвестиция киритиш назарда тутилган лойиҳалар тўхтаб қолди. Маълум бўлишича, аввалроқ, сентябр-октябр ойларида тадбиркор Станислав Цацкин, Тумасов Камога “бу лойиҳалар ҳеч қачон амалга ошмайди, чунки Шодмонов Улуғбек уларни йўқ қилади” деб айтган экан. Ҳозирги жиноят иши тўлиқ сохталаштирилган деб ҳисоблайман ва бунда ДХХнинг икки ходими – Абдумажидов Аброр (иккинчи исми Ганчар) ва Тимур Шорихсиевларнинг қўли бор”, дейди Овик Мкртчян Мирзиёевга мурожаатида.

"Цемент қироли" ҳақида нима маълум?

Улуғбек Миррустамович Шодмонов 1985 йилда Тошкент шаҳрида туғилган. У «Ўзқурилишматериаллари» акциядорлик жамияти раисининг собиқ биринчи ўринбосари Миррустам Шодмоновнинг ўғли.

Афтидан, Улуғбек Шодмонов катта мулозимнинг ўғли сифатида тадбиркорлик

фаолиятини эрта ёшларда бошлаган.

У қарийб 100 фоизлик улушга эга "PARMA-SERVIS" MAS'ULIYATI CHEKLANGAN JAMIYATI ташкил қилинган пайт унинг ёши атиги 14 ёшда бўлган. Ушбу фирмада у таъсисчи сифатида қайд қилинган.

Улуғбек Шодмонов Тошкент давлат Иқтисодиёт университетининг Банк иши факультетини битирган.

Унинг банк соҳасида ишлаган, ишламагани Озодликка маълум эмас. Лекин у тадбиркорлик билан кенг шуғуллангани маълум. Ҳозирда очиқ реестрда Улуғбек Шодмонов ва унинг қариндошларига тегишли ўнлаб фирмаларни топиш мумкин.

“Тошкент ҳақиқати” газетасининг 2001 йил 20 октябрдаги сонида Улуғбекнинг отаси Миррустам Шодмоновнинг Ўзбекистонда цемент бизнесини ривожлантириш учун хорижлик шериклар иштироки муҳимлиги ҳақидаги гаплари келтирилган.

Орадан 6 йил ўтиб, унинг ўғли Улуғбек Шодмонов Кипрда рўйхатдан ўтган United Cement Group компаниясига асос солади. Ўша пайтда Улуғбек 20 ёшда бўлган.

Реестрдаги маълумотларга кўра, Улуғбек Шодмонов 100 фоиз улушларига эгалик қиладиган UCG ёки United Cement Group, экспертлар фикрича, оффшор компаниялардан саналади.

Ҳозирда UCG нафақат Ўзбекистон, балки минтақадаги цемент ишлаб чиқарувчи энг йирик ширкат ҳисобланади.

Тошкент ва Олмаотада бош офисларига эга ширкат минтақадаги 6 та йирик заводга эгалик қилади.

Ҳозирда UCG йилига 10 миллион тонна цемент ишлаб чиқариш қувватига эга.

UCG га қарши даъволар

UCG 2021 йили Ўзбекистондаги энг йирик цемент заводларидан бири «Қизилқумцемент»ни сотиб олган. АҚШ конгрессмени Уэсли Хант UCG Ўзбекистонда ютган ўша тендерни шаффоф эмас, дея танқид қилган.

"2022 йил бошида Кипрда рўйхатдан ўтган, аммо Ўзбекистон ва Россияда фаолият юритувчи UCG Ўзбекистон ҳукуматининг мамлакатдаги энг йирик цемент заводларидан биридаги улушини "шаффоф" деб номланган битим асосида сотиб олди. Аммо бу "шаффоф" битимнинг расмий тендерсиз ва сезиларли чегирма билан амалга оширилгани айниқса шубҳали. Бунинг натижасида UCG компанияси Ўзбекистондаги цемент ишлаб чиқариш қувватларининг қарийб 50 фоизини назорат пакетига эга бўлди. Биз хусусийлаштириш ниқоби остида Россия фойдасига монополлашув гувоҳи бўлмоқдамиз," деган америкалик конгрессмен.

Конгрессмен UCG компаниясини АҚШнинг Россияга қарши санкцияларини бузганликда айблади ва АҚШ Молия вазирлигидан бу борада алоҳида текширув ўтказишни сўради.

Украинанинг "Миротворец" тадқиқот маркази ҳам UCG компаниясини Россия билан

ҳамкорликда айблаб, компания эгаси Улуғбек Шодмоновга қарши санкциялар киритишга чақирди.

Бироқ, Улуғбек Шодмоновнинг америкалик адвокати ўз мижози компанияси яхши обрўга эга эканлигини таъкидлайди.

Улуғбек Шодмоновнинг номи бутун дунё бўйлаб юзлаб юқори мартабали сиёсий ва ишбилармон шахсларнинг махфий оффшор ҳисобларини фош этган "Пандора ҳужжатлари"да ҳам тилга олинган.

Суриштирувчи журналистлар халқаро консорциуми 2021 йилда ошкор қилган маълумотларда Шодмоновнинг Ўзбекистон цемент бизнесидаги ҳукмронлиги очиқланади.

Суриштирувчи журналистлар халқаро консорциуми оффшордаги AMANAT GROUP LIMITED ширкатини Улуғбек Шодмоновга боғлашган.

Ушбу ширкат Ўзбекистонда 2013 йилда ташкил қилинган "BAZIS" mas‘uliyati cheklangan jamiyatiнинг 100 фоизлик таъсисчиси ҳисобланади.

Очиқ реестрда "BAZIS" жамияти QIZILQUMSEMENTга боғлангани қайд қилинган. Ўз навбатида QIZILQUMSEMENT - UCGга қарашли заводдир.

Суиқасд иши ҳарбий судда кўрилмоқда

Улуғбек Шодмоновнинг Дубайда ушланиб, Тошкентга топширилиши президент маъмуриятининг собиқ мулозими Комил Алламжоновга суиқасд иши маҳкамага оширилган паллага тўғри келди.

Озодликнинг ҳуқуқ-тартибот идораларидаги манбаларига кўра, Тошкент шаҳар ҳарбий судида ўтаётган маҳкамада ДХХ ва ИИВнинг собиқ тезкор ходимлари дохил ўндан зиёд судланувчи бўлиб, суд мажлиси ёпиқ тарзда ўтмоқда.

“Маҳкама мутлақо махфий: судланувчилар сони кўплиги, қўйилаётган айблов жиддийлиги ва унинг жамоатчилик учун муҳимлигига қарамай яна мавҳумлик ҳукм сурмоқда”, дея ёзади “Эзгулик” жамияти раиси Абдураҳмон Ташанов

Ўзбекистоннинг яқин тарихидаги энг шов- шувли сиёсий қотиллик уринишига оид маҳкама борасида на Олий суд ва на Бош прокуратура расмий маълумот эълон қилганича йўқ. Ҳозирча панжара ортидаги судланувчилар ва уларга қўйилаётган айбловлар маълум эмас.

Озодлик суриштирувлари давом этади! Воқеалар ривожини биз билан бирга кузатинг!