Линклар

Шошилинч хабар
23 декабр 2024, Тошкент вақти: 22:30

Халқаро хабарлар

АҚШ Сенати Хитойга қарши рақобат учун 250 миллиард доллар ажратади

Сенатор Чак Шумер
Сенатор Чак Шумер

АҚШ Конгресси Сенати 8 июнь куни илмий тадқиқотлар, юқори технологияли ишлаб чиқаришни молиялаштириш учун 250 миллиард доллар ажратишни кўзда тутган қонун лойиҳасини маъқуллади. Бундан мақсад Хитой билан рақобат қаршисида инновациялар соҳасида Қўшма Штатлар лидерлигини сақлаб қолиш экани айтилмоқда.

Янги қонун лойиҳасидаги асосий харажатлар АҚШда ярим ўтказгичлар ишлаб чиқаришни дастаклашга қаратилган бўлиб, бу соҳага давлат сармоясидан 50 миллиард доллар ажратиш кўзда тутилган. 1990 йилда дунёда ишлаб чиқарилаётган ярим ўтказгичларнинг 37 фоизи АҚШ ҳиссасига тўғри келган, ҳозир эса бу кўрсаткич 12 фоизни ташкил қилмоқда. Қонун чиқарувчилар Қўшма Штатлар бу соҳада хорижий ишлаб чиқарувчиларга ўта қарам бўлиб қолаётганидан хавотирдалар. Коронавирус пандемияси чоғида юзага келган ярим ўтказгичлар танқислиги бу жабҳада Хитой роли ошиб бораётганини намоён этган.

Айни пайтда технологик олға силжиш сабаб бўлиши мумкин бўлган ишланмаларни рағбатлантириш учун давлат тадқиқот марказларига, хусусий фирмалар ва университетларга юзлаб миллиард доллар маблағ ажратилади.

Сунъий интеллект, квантга оид ҳисоблаш, инновациялар билан боғлиқ технологияларни ривожлантираётган мамлакатлар, қонун лойиҳаси ташаббускорларидан бири бўлган демократ сенатор Чак Шумерга кўра, дунёни ўзига мослаб ўзгартиради. “Биз ё дунё лидери ролини ўз рақибларимизга топширамиз, ёхуд яна бир авлод учун АҚШ лидерлиги йўлини давом эттирамиз”, дея таъкидлаган Чак Шумер.

Қонун лойиҳасини ҳар икки партиядан 68 нафар сенатор ёқлаган, 32 нафари эса қарши чиққан.

Лойиҳага қарши бўлганлар давлат бозор жараёнига бу каби кўламли молия билан дахл қилмаслиги лозим, деб ҳисоблайдилар. Уларга кўра, шу кунгача хусусий капитал технологиялар соҳасидаги истиқболли йўналишларни ўзи муваффақият билан аниқлаб келган ҳамда бу соҳада ўз инвестициялари билан АҚШнинг жаҳон бўйлаб лидерлигини таъминлаб келган.

Кун янгиликлари

Трамп “трансгендер телбалиги”ни тўхтатишни ваъда қилди

АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп, Аризона, 2024 йил 22 декабри
АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп, Аризона, 2024 йил 22 декабри

АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп президентлигининг илк кунидаёқ “трансгендер телбалиги”ни тўхтатишга ваъда берди.

“Мен болаларни жинсий жиҳатдан майиб этилишини тўхтатиш ҳақидаги фармонни имзолайман, армиядаги ҳамда бошланғич, ўрта ва юқори мактабларимизда трансгендерлик сиёсатидан воз кечаман”, деган Трамп Аризона штати маркази Фениксда ўтказилган ёш консерваторлар тадбирида. Унинг сўзларини Франс Пресс агентлиги келтирган.

У “эркакларни аёллар спортига қўймаслик”ка ҳам ваъда бериб, “Қўшма Штатлар ҳукумати расман фақат иккита жинс – эркак ва аёл жинсини тан олиши”ни қўшимча қилган.

Трамп АҚШ тарихида депортация бўйича энг йирик амалиётни бошлашини ҳам билдирган.

“Оқ уйдаги илк кунимда чегараларимизни ноқонуний мигрантларга ёпиш ва мамлакатимизга бостириб кирилишини тўхтатиш учун қатор тарихий ҳужжатларни имзолайман. Шу куннинг ўзида биз депортация бўйича Америка тарихидаги энг йирик амалиётни бошлаймиз”, дея қайд этган АҚШнинг сайланган президенти.

Трамп АҚШнинг Панама канали устидан назоратини тиклаш бўйича ваъдасини ҳам такрорлаган.

Марказий Осиёни Хитой билан боғловчи темирйўл қурилиши бошланмоқда

Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон темир йўли харитаси
Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон темир йўли харитаси

Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон темир йўли қурилиши 27 декабрь куни бошланади. Бу ҳақда Қирғизистон президенти Садир Жапаров III Халқ қурултойида маълум қилди.

Халқаро темирйўл қурилиши жорий йил октябрда бошланиши режалаштирилганди.

Жапаров “ўнлаб йиллар мобайнида токчаларда чанг босиб ётган” темирйўл лойиҳаси рўёбига кўпчилик ишонмаганини айтаркан, у “Шарқ ва Ғарбни боғловчи стратегик кўприк” бўлишига ишонтирган.

Gazeta.uz нашри хабарига кўра, 20 декабрь куни Бишкекда Қирғизистон ҳукумати ва “Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон” темирйўл компанияси ўртасида лойиҳалаштириш, қуриш, молиялаштириш, фойдаланиш ва техник хизмат кўрсатиш бўйича инвестиция битими имзоланган. Битимга Қирғизистон Транспорт ва коммуникациялар вазири Абсаттар Сиргабаев ва темирйўл компанияси директорлар кенгаши раиси Чжун Шэнгуй имзо чеккан. Тадбирда Ўзбекистоннинг Қирғизистондаги элчиси Саидикром Ниёзхўжаев ҳам қатнашган.

Хитойни Марказий Осиё давлатлари билан боғлайдиган темирйўл тармоғини қуриш лойиҳаси қарийб чорак асрдан бери муҳокама қилинади.

Узунлиги 486 км ни ташкил этувчи Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон темирйўл лойиҳаси Россия ва Қозоғистонга қарамликни камайтириши кутилмоқда.

Келишувга мувофиқ, Пекин қўшма корхонада 51 фоиз, Бишкек ва Тошкент 24,5 фоиздан улуш олади. Лойиҳа қиймати 4,7 миллиард долларга баҳоланмоқда.

Ўзбекистон жорий йил 8 июль куни мазкур халқаро темирйўл лойиҳасини биргаликда амалга ошириш тўғрисидаги халқаро битимни тасдиқлаган эди.

Мазкур темирйўл Хитойни минтақамиз билан боғловчи энг қисқа қуруқлик йўлига айланади. Келгусида ушбу йўл бизнинг мамлакатларимизга истиқболли Трансафғон йўлаги орқали Жанубий Осиё ва Яқин Шарқ давлатларининг кенг бозорларига чиқиш имконини беради”, деган президент Шавкат Мирзиёев.

Қашғар – Торугарт – Макмал – Жалолобод – Андижон йўналиши бўйлаб ўтадиган халқаро темирйўлнинг йиллик юк ташиш ҳажми 15 миллион тоннагача етиши, товарни якуний истеъмолчига етказиш муддати 7 кунга қисқариши кутилмоқда.

Озодлик аввалроқ темирйўл қурилиши бўйича шартномада талай саволларга жавоб йўқлигига эътибор қаратганди.

Зурабишвили сайлов кунини белгилаш учун ҳукуматга 7 кун муҳлат берди

Грузия президенти Саломе Зурабишвилининг норозилик намойишида қилган чиқишидан лавҳа, Тбилиси, 2024 йил 22 декабри
Грузия президенти Саломе Зурабишвилининг норозилик намойишида қилган чиқишидан лавҳа, Тбилиси, 2024 йил 22 декабри

Грузия президенти Саломе Зурабишвили қайта парламент сайлови кунини белгилаш учун мамлакат ҳукуматига бир ҳафта муҳлат берди. Бу ҳақда у 22 декабрь оқшомида Тбилисидаги норозилик акциясида қилган чиқишида билдирди.

Сохталаштирилган деб ҳисобланаётган парламент сайлови натижалари ҳамда Грузия ҳукуматининг евроинтеграция бўйича сиёсатига қарши мухолифатнинг норозилик чиқишлари дастаклаган Зурабишвили куни кеча норозилик акциялари “янги босқич”га ўтаётгани ва мамлакатдаги сиёсий буҳрон фақат янги сайлов кунини белгилаш орқали ҳал бўлиши мумкинлигини билдирган эди.

Тбилисида чиқиш қилган президент “Грузия орзуси” ҳукмрон партиясининг норасмий лидери Бидзина Иванишвили ва бошқа лидерларини янги сайлов санасини белгилаш бўйича музокаралар ўтказишга чақирган.

Зурабишвилининг президент ўлароқ ваколатлари муддати 29 декабрь куни, яъни бир ҳафтадан кейин тугайди. Мухолифат томонидан бойкот қилинган Сайловчилар ҳайъати мажлиси унинг вориси − “Грузия орзуси” ҳукмрон партиясига хайрихоҳ бўлган собиқ футболчи Михаил Кавелашвилини президент этиб сайлаган. У ўз вазифаларини бажаришга 29 декабрь куни киришиши лозим. Бироқ бўлиб ўтган овоз беришни нолегитим деб ҳисоблаган Зурабишвили ўз лавозимини тарк этиш ниятида эмаслигини айтган.

Грузия бош вазири Ираклий Кобахидзе, агар Зурабишвили ўз ваколатлари хорижига чиқадиган бўлса, янги сайлов ўтказилиши ҳақида эълон қилса ҳамда президент саройини тарк этишдан бош тортса, унга нисбатан жиноят иши очилиши мумкинлиги билан таҳдид қилган. Кобахидзега кўра, ҳеч ким 72 ёшли президентни қамоқхонага йўллашни истамайди, шунинг учун у Зурабишвили “оқилона йўл” тутишига умид билдирган. Зурабишвили қамоққа тушишдан қўрқмаслигини билдирган. Айни пайтда у ҳукумат янги сайлов кунини белгиламаса, қандай иш тутишини очиқлаган эмас. Аввалроқ “Грузия орзуси” раҳбарлари бу ишни қилмасликларини билдиришган − улар фикрича, ўз партиялари ғалаба қозонган сайлов легитим бўлган.

Расмийлар томонидан евроинтеграция жараёни музлатилишига қарши норозилик акциялари Грузияда уч ҳафтадан буён давом этмоқда. Илк кунлари полиция норозиларни тарқатган, юзлаб одам қўлга олинган ёки жабрланган. Намойишлар тарқатилиши ва қўлга олишлар оқибатида норозилик акциялари иштирокчилар сони камайган, бироқ Руставели шоҳкўчасига ҳалигача кунига юзлаб ёки минглаб одам акцияга чиқмоқда. Якшанба куни президент чиқиш қилишидан олдин полиция овоз кучайтиргичлар ўрнатилишига тўсқинлик қилган. Техник муаммолар юзага келиши Зурабишвили чиқиш қилаётган пайтда ҳам кузатилган.

Туркияда авиаҳалокат оқибатида тўрт киши нобуд бўлди

Туркиянинг Муғла вилояти (иллюстратив сурат)
Туркиянинг Муғла вилояти (иллюстратив сурат)

Туркиянинг Муғла вилояти марказий тумани бўлмиш Ментеше марказида қутқарув хизмати вертолёти касалхона биносига бориб урилган. Туркия Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳодиса чоғида тўрт киши нобуд бўлганини маълум қилди. Булар икки учувчи, врач ва унинг ёрдамчисидир. Ҳодисага қуюқ туман сабаб бўлган бўлиши мумкин.

Вертолёт парвоздан кўп ўтмай қулаган. Тахминларга кўра, учувчилар мураккаб об-ҳаво шароитида вертолётни бошқаролмай қолган бўлишлари мумкин. Вертолёт касалхона биноси деворига бориб урилиб, бўш ётган майдонга қулаган.

Полиция маълумотларига кўра, террор хуружи гумони йўқ. Туркия Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳалок бўлганларнинг оила аъзоларига таъзия билдирган.

Трамп сайловчилар овоз беришига кўра 312 та овоз йиғди

Дональд Трамп
Дональд Трамп

Қўшма Штатлардаги Сайловчилар ҳайъати ноябрь ойида бўлиб ўтган сайловга мувофиқ равишда Дональд Трампга овоз беришган.

CNN хабарига кўра, республикачи Трамп 312 та, унинг рақиби – Демократик партия тамсилчиси Камала Ҳаррис эса 226 та овоз олган. Президентликка сайланиш учун Сайловчилар ҳайъатининг 538 та овозидан 270 тасини йиғиш лозим эди.

Овозлар ҳар бир штатдаги сайлов натижаларига қатъий риоя қилинган ҳолда берилган.

Сайловчилар ҳайъати бир жойда тўпланмайди – овоз бериш ҳар бир штатда алоҳида-алоҳида ўтказилади. CNN бу гал ҳам ўтган сафарги сайловда бўлган каби сайлов натижасига қарши чиққан сайловчи бўлган эмас.

Конгресс Трампни 6 январь куни расман ғолиб деб эълон қилади, 20 январь куни эса сайланган президент қасамёдга келтирилади. Бу Дональд Трамп учун иккинчи президентлик муддати бўлади. У 2017-2021 йилларда ҳам АҚШ президенти вазифасини бажарган.

БМТнинг Суриядаги элчиси: Ўтиш даври ва янги қонунлар лозим

БМТ Бош котибининг Сурия бўйича махсус вакили Гейр Педерсен (чапда) "Ҳайъат Таҳрир уш-Шом" лидери Аҳмад аш-Шаръа билан, 2024 йил 17 декабри
БМТ Бош котибининг Сурия бўйича махсус вакили Гейр Педерсен (чапда) "Ҳайъат Таҳрир уш-Шом" лидери Аҳмад аш-Шаръа билан, 2024 йил 17 декабри

БМТнинг Сурия бўйича махсус вакили Гейр Педерсен Дамашққа ташрифини якунлади. Мамлакатнинг янги раҳбарияти билан учрашган БМТ махсус вакили: “Янги Суриянинг бошланишини кўриш умиди бор”, дея некбинона тахмини билан ўртоқлашди. Педерсенга кўра, бу умидни амалга ошириш учун Сурияда янги конституция қабул қилиниши лозим.

“Евроньюс” хабарига кўра, БМТ махсус вакили бутун Сурия жамоатчилиги ишончига сазовор бўлган сиёсий ўтиш даври заруратига эътибор қаратган.

Педерсен 18 декабрь куни журналистлар билан суҳбат чоғида, жумладан, янги конституция сурияликларнинг барчаси томонидан қабул қилинадиган янги ижтимоий келишувни таъминлаши кераклигини айтган. Ўташ даври тугаганидан сўнг, БМТ махсус вакилига кўра, эркин сайлов ўтказиш лозим бўлади.

Ҳозирги пайтда Сурияни назорат қилаётган исёнчиларнинг асосий кучи “Ҳайъат Таҳрир уш-Шом” гуруҳи бўлиб ҳисобланади. Унинг БМТ вакили Гейр Педерсен билан муҳокама қилинган йўналишларга риоя қилиш-қилмаслиги ҳозирча ноаниқ бўлиб қолмоқда. Ҳукмрон гуруҳ муваққат маъмурият тузган, у “қутқарув ҳукумати” аъзолари томонидан ташкил этилгани айтилмоқда.

Амалдаги ҳокимият мамлакатни 2025 йилнинг март ойигача назорат қилади, бироқ Жўлоний номи билан танилган янги ҳукмрон Аҳмад аш-Шаръа янги легитим ҳукуматга ўтиш қай тартибда амалга оширилишига оид саволга аниқ жавоб берган эмас, дея қайд этилган “Евроньюс” мақоласида.

Москвада бошпана сўраш учун келган қорақалпоғистонлик фаол ушланди

Иллюстратив сурат
Иллюстратив сурат

Москвадаги “Шереметьево” аэропортининг паспорт назоратида Ўзбекистон сўрови билан қорақалпоғистонлик фаол Жеткербай Абдираманов қўлга олинган. У бошпана сўраш мақсадида Россияга учиб келган эди. Бу ҳақда Туркманистон Хельсинки фонди ҳуқуқбон Виталий Пономарёвдан олинган маълумотга таянган ҳолда маълум қилди.

Абдираманов Россияга Бирлашган Араб Амирликларидан учиб келган. У Ўзбекистонда констутуциявий тузумга тажовуз қилиш (Ўзбекистон Жиноят кодексининг 159-моддаси 1-банди) ва жамоат хавфсизлигига таҳдид соладиган материалларни тайёрлаш, сақлаш, тарқатиш ёки намойиш этиш (ЖК 244-1 моддасининг 3-банди) моддалари бўйича қидирувга берилган. Россия Чегара хизмати ходими Пономарёв билан суҳбатда фаол депортация қилинмаслиги, балки экстрадиция иши бўйича эҳтиёт чорасини белгилаш учун судга олиб кетилишини билдирган. Фаолдан бошпана сўрашга оид ариза қабул қилишдан бош тортилган, чунки, россиялик чегарачига кўра, бу уларнинг вазифаси эмас.

Ўзбекистонда ўзига қарши жиноят иши очилганидан кейин Абдираманов Қозоғистонга кетган, бироқ 2022 йил ёзида у Ўзбекистон конституциясига Қорақалпоғистонни суверенитет ҳуқуқидан маҳрум қилиш кўзда тутилган тузатишлар киритилишига қарши имзо тўплагани учун қўлга олинган. 2023 йилнинг январь ойи охирида у миграция қонунчилигини бузгани учун Қирғизистонга чиқариб юборилган.

Абдираманов Қирғизистондан Туркияга учиб кетган, кейин эса бошпана сўраш учун Молдовага йўл олган, бироқ у ортига қайтариб юборилган. Пономарёвга кўра, бир неча кун олдин фаол Истанбулдан БААга депортация қилинган, эндиликда унинг Туркия, Қозоғистон ва Қирғизистонга кириши тақиқланган. Абдирамановнинг танишлари Россиядан бошпана сўраш “иложсизлик уриниши” бўлганини айтишмоқда.

2022 йил кузида Қозоғистонда қорақалпоғистонлик камида беш нафар фаол ҳибсга олинган. Уларнинг ҳаммаси мамлакатдан бошпана олиш учун илтимоснома топширишган, бироқ судлар бу аризаларни рад этган. Бунинг ортидан БМТнинг Қозоғистондаги доимий мувофиқлашувчиси офиси Остонани қорақалпоғистонлик фаолларнинг бошпана сўрашга оид аризаси миллий ва халқаро ҳуқуқ тамойилларига мувофиқ равишда кўриб чиқилишини кафолатлашга чақирган.

2022 йил июль ойи бошида Нукусда норозилик намойишлари бўлиб ўтганди. Бу чиқишлар расмий Тошкент Қорақалпоғистоннинг суверен мақоми ва унинг мамлакат таркибидан чиқиш ҳуқуқини бекор қилиш кўзда тутилган Ўзбекистон Конституциясининг янги лойиҳасини эълон қилгани ортидан бошланган. Мазкур воқеалар мустақил Ўзбекистон тарихида 2005 йили Андижонда кузатилган чиқишлардан кейинги энг қонли воқеалар бўлган. Ўзбекистон расмийлари маълумотига кўра, икки кун ичида Нукусда 21 киши ҳалок бўлган, ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари дохил 243 киши тан жароҳати олган. Ўшанда 500 киши қўлга олинган эди.

Human Rights Watch халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти (HRW) Қорақалпоғистонда куч ишлатар тузилмалар ходимлари тинч намойишчиларга нисбатан ҳаддан зиёд куч қўлланилгани, натижада кўплаб одам оғир жароҳатлар олгани ёки ўлдирилганини қайд этган. Норозилик намойишлари ортидан Конституцияга баҳсли тузатишлар бекор қилинган. Ўзбекистон расмийлари тартибсизликлар уюштирилишида “ташқи кучлар”ни айблашган.

Сурия янги ҳукумати: Москва ўз ҳозирлигини қайта кўриб чиқиши лозим

Суриядаги Хмеймим ҳаво базаси, 2024 йил 14 декабри
Суриядаги Хмеймим ҳаво базаси, 2024 йил 14 декабри

Суриянинг янги ўтиш даври ҳукумати сиёсий бўлими вакили Убайда Арнавут Москва иттифоқчиси — собиқ президент Башар Асад ҳокимиятдан ағдарилганидан кейин Россияни бу мамлакатдаги ўз ҳарбий ҳозирлигини қайта кўриб чиқишга чақирди. Бу ҳақда Euronews хабар қилди.

“Мен Россия Сурия ҳудудидаги ўз ҳозирлиги ва ўз манфаатларини қайта кўриб чиқиши лозим, деб ҳисоблайман”, деган Арнавут. Унга кўра, Москва ўзида “Сурия халқига қарши душманлик йўқ”лигини намойиш қилиш учун янги маъмурият билан ҳамкорлик қилиши мумкин.

Россия Сурияда иккита ҳарбий базага эга: булар Латакия порти яқинидаги Хмеймим ҳаво базаси ва Ўртаер денгизи соҳилида жойлашган Тартусдаги ҳарбий-денгиз базасидир. У ерда россиялик ҳарбийлар ҳозирлигига оид шартнома Москва билан Дамашқ томонидан 2017 йилда 49 йил муддатга тузилган. Мазкур базалар Кремлнинг стратегик жиҳатдан энг муҳим объектларидан бўлиб ҳисобланади.

Тартусдаги база айниқса жуда аҳамиятли, чунки у Россияга тўғридан-тўғри Ўртаер денгизига чиқиш учун ягона йўл, денгиз машқлари ўтказиш ва ҳарбий кемалар жойлаштириш учун ягона нуқта ўлароқ хизмат қилади.

Ғарб разведкаси ва таҳлилчилар Россия қўшинлари Суриядан олиб чиқиб кетилаётгани ҳақида маълум қилишган, бироқ Москва ҳали бу маълумотни тасдиқлаганича йўқ.

Аввалроқ Россия ҳарбий техникасининг катта карвони Латакиядан Тартус тарафга қараб йўлга чиққани ҳақида хабарлар пайдо бўлган. Тадқиқотчилар сунъий йўлдош тасвирларини таҳлил қилишиб, Тартусдаги базага юк машиналари ва БТРлар келганини аниқлашган. Айни пайтда тасвирларда ҳарбийлар ҳам, транспорт кемалари ҳам кўринмайди.

Бундан ташқари, Россия сўнгги кунларда Дамашқ яқинидаги ҳудудлардан Латакиядаги Хмеймим ҳаво базасига камида 400 нафар ҳарбийни йўллагани ҳақида хабар қилинган эди.

Кремль сўзчиси Дмитрий Песков куни кеча Сурияда Россия базаларининг ҳозирлиги масаласига ҳозирча аниқлик киритилмагани ва у янги расмийлар билан мулоқот йўли билан ҳал қилинишини билдирган.

Аксилҳукумат кучлари томонидан Дамашқ эгаллаб олингани ортидан бир ҳафта ўтар-ўтмас россиялик ҳарбийларнинг кўчирилиши Россия қўшинлари Суриядан олиб чиқиб кетилиши мумкинлигига оид тахминлар урчишига сабаб бўлган.

Ўз навбатида, CNN телеканали манбалардан олинган маълумотларга таянган ҳолда Россия кемалари Тартусдан Ливияга йўл олгани ҳақида хабар қилди. Телеканал суҳбатдошларига кўра, айни пайтда Россия Бенғози портидан база тақдим этиш талаби билан мамлакатнинг катта қисмини назорат қилаётган маршал Халифа Хафтарга кучли босим ўтказмоқда.

НАТО иттифоқи Украинага ҳарбий ёрдамни мувофиқлаштиради

НАТО иттифоқи ғарб ўлкаларидан Украинага ҳарбий ёрдамни мувофиқлаштириш вазифасини ўз зиммасига олди. Бу НАТОга нисбатан скептик кайфиятда бўлган АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трампдан дастак механизмини ҳимоялашга қаратилган қадам ўлароқ кўрилмоқда. Бу ҳақда Reuters агентлиги хабар қилди.

Бироқ дипломатлар, Трамп даврида АҚШ ўз дастагини қисқартириш орқали Украинага ҳали ҳам жиддий зарар бериши мумкинлигини ҳисобга олган ҳолда, НАТОга ваколатлар берилиши чекланган самарага эга бўлиши мумкинлигини эътироф этишмоқда. АҚШ НАТОнинг Киевга ҳарбий ёрдамнинг энг катта қисмини етказиб берувчи устун кучи бўлиб ҳисобланади.

Кейинги йилнинг 20 январидан президентлик ваколатларини қабул қилиб оладиган Трамп Украинадаги урушни тез орада якунлаш истагини билдирган.

НАТОнинг Украинадаги янги миссияси штаби (NSATU) Германиянинг Висбаден шаҳрида жойлашган Clay Barracks АҚШ базасида жойлашган.

Ўтган йиллар ичида ғарбдан Украинага ҳарбий ёрдам юклари етказилишини тақрибан 50 та мамлакатни ўз ичига олган ва АҚШ етакчилик қилган Ramstein гуруҳи мувофиқлаштириб келган. Рамштайн гуруҳи мажлислари Германиядаги АҚШ базасида ўтказилган.

Польша мудофаа вазири Владислав Косиняк-Камиш ўтган ҳафтада Reuters агентлигига берган интервьюсида НАТОнинг Вашингтондаги саммитидан кейин альянс Ясенкадаги чорраҳа учун катта масъулияни ўз зиммасига олганини билдирган. Польша Украинага хориждан ёрдам беришда асосий транзит нуқтаси бўлиб ҳисобланади.

АҚШ: Мэдисондаги мактабда чиққан отишмада камида 4 киши ҳалок бўлди

Отишма содир бўлган мактаб
Отишма содир бўлган мактаб

АҚШнинг Висконсин штати Мэдисон шаҳридаги мактабда 16 декабрь куни номаълум шахс мактабда одамларни ўққа тутган. Маҳаллий полиция ҳодиса чоғида ҳужумчи дохил камида тўрт киши ҳалок бўлгани ҳақида маълум қилган. Яна камида олти киши жароҳатлар билан касалхонага етказилган.

Христианлик мактабида отишма маҳаллий вақт билан эрталабки соат 11 ларда содир бўлган. Ҳужумчи ўсмир бўлгани айтилмоқда. Полиция унинг шу мактаб ўқувчиси бўлганини истисно қилмаяпти, бироқ ҳали конкрет маълумотларни келтиргани йўқ. Шунингдек, ҳужумчининг полиция томонидан отиб ўлдирилганми ёки ўзини ўзи ўлдирганми − бу ҳам ҳамон очиқланган эмас.

Ўқувчилар ва ўқитувчилар мактабдан эвакуация қилинган, мактаб яқинидаги кварталлар ўраб олинган.

Ҳуқуқ-тартибот идоралари ҳужумчи якка тарзда ҳаракат қилган бўлиши мумкинлигини айтишиб, шаҳардаги бошқа мактаблар ва жамоат жойлари учун хавф йўқлигини билдиришган.

2024 йил бошидан буён АҚШдаги мактаб ва бошқа ўқув даргоҳларида 322 та отишма ҳодисаси қайд этилган, яъни кунига ўртача қарийб биттадан отишма тўғри келган. Бу ҳолатларнинг аксариятида қурбонлар бўлган эмас.

Судья Нью-Йоркдаги иш бўйича Трампнинг айбдорлигига оид қарорни бекор қилмади

Нью-Йоркдаги суд биноси олдида бўлиб ўтган норозилик намойишидан лавҳа, 2024 йил 30 майи
Нью-Йоркдаги суд биноси олдида бўлиб ўтган норозилик намойишидан лавҳа, 2024 йил 30 майи

АҚШнинг Нью-Йорк шаҳрида 16 декабрь куни судья 2016 йилдаги сайлов кампанияси чоғида сайлов жамғармасидан ноқонуний равишда маблағ харфлаганликка оид иш юзасидан Дональд Трампни айбдор деб топиш бўйича суд ҳайъати томонидан чиқарилган ҳукмни бекор қилишдан бош тортди.

Судья Хуан Мерчан Трамп адвокатларининг мамлакат Олий судининг президент ўз расмий ваколатлари доирасида амалга оширилган хатти-ҳаракатлари учун таъқиб қилинмаслиги ҳақидаги қарори Дональд Трампни бу иш бўйича жавобгарликдан озод қилишига оид важларини рад қилган. Айблов вакиллари Трампга нисбат берилган жиноятлар у томонидан президент сайловигача содир этилганини урғулашган.

Кузатувчилар таъкидича, Дональд Трамп судьянинг бу қарори устидан юқори инстанция судига мурожаат қилиши ҳамда бошқа ҳуқуқий аргументларга таянган ҳолда суд ҳайъати ҳукми бекор қилинишига уриниб кўриши ҳам мумкин.

Нью-Йоркдаги суд ҳайъати жорий йилнинг май ойида Дональд Трампни айбдор деб топган эди. Трамп ўрталарида гўё бўлиб ўтган жинсий алоқа ҳақида жим туриши учун порноактриса Сторми Дэниэлс тўланган пулни яшириш мақсадида ҳисоботни сохталаштирганликда айбланган. Бироқ судья бу иш бўйича ҳукм чиқишини икки марта кейинга қолдирган. Айблов судьяни Дональд Трампнинг 2029 йилда тугайдиган президентлик муддати охиригача ҳукм чиқармасликка чақирган. Бироқ, таҳлилчилар тахминича, судья сайланган президентни қамоқдан сақлаб қолишга қарор қилиб, ҳукмни яқин орада эълон қилиши эҳтимолдан ҳоли эмас.

Германия парламенти канцлер Шольцга ишончсизлик билдирди

Олаф Шольц
Олаф Шольц

Германия парламенти коалицион ҳукумат тарқаб кетганидан кейин федерал канцлер Олаф Шольцга ишончсизлик вотуми билдирди.

Шольцга 733 нафар парламент депутатидан фақат 207 нафари ишонч билдирган, улар Шольц мансуб бўлган Германия Социал-демократик партияси (ГСДП) вакилларидир. 394 та овоз ишончсизлик учун берилган, 116 нафар депутат эса овоз беришдан тийилган. Парламент ишончига эга бўлиш учун Шольц камида 367 та овоз йиғиши лозим эди.

Бундестагнинг Шольц кабинетига ишончсизлик билдириши кутилган ҳодиса эди. Сиёсатчилар парламентга муддатидан илгари сайлов санаси (23 февраль) юзасидан ҳам аллақачон келишувга эришишган.

Овоз бериш олдидан Шольц депутатлар олдида чиқиш қилди. “Сиёсат – ўйин эмас”, деган канцлер Эркин демократик партияни коалиция тарқалишида айблади. Мазкур коалицияга ГСДП билан “Яшиллар” партияси ҳам кирган. Шольц мамлакат мудофааси учун “кенг кўламли инвестициялар” киритишга чақирган ва Германия “Европада Украинанинг энг кучли тарафдори” бўлиб қолишини ваъда қилган. Айни пайтда канцлер “немис аскарларини бу урушга ҳеч қачон йўлламас”лигини ва можарони шиширмаслигини айтган.

Ҳукуматга ишонч билдириш бўйича овоз бериш ўтказилишини Шольцнинг ўзи талаб қилган. Бу талабни у бюджетни молиялаштириш масаласи бўйича ихтилофлар туфайли ноябрь ойида молия вазири Кристиан Линднерни ишдан олгани ортидан илгари сурганди. Линднер Эркин демократик партиянинг лидери ҳам бўлиб ҳисобланади. Шундан сўнг коалиция тарқалиб кетган.

Эндиликда Германия президенти Франк-Вальтер Штайнмайер парламентни тарқатиб юбориши лозим. Бу ишни амалга ошириш учун унинг ихтиёрида 21 кун бор, бироқ мазкур қарор тез орада қабул қилиниши ва муддатидан илгари сайлов 23 февраль куни бўлиб ўтиши кутилмоқда.

Қирғизистон: Вазирлар Маҳкамаси раиси Жапаров истеъфога чиқди

Ақилбек Жапаров
Ақилбек Жапаров

Қирғизистонда 16 декабрь куни Ақилбек Жапаров Вазирлар Маҳкамаси раиси лавозимидан истеъфо берган. Бу ҳақда Озодликнинг қирғиз хизмати ўз манбаларидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Манбалар қайдича, у президент маъмурияти ходимлари ва ҳукумат аъзолари билан хайрлашган.

60 ёшли Жапаровнинг истеъфоси сабаби расман очиқланмаган.

Ақилбек Жапаров Вазирлар Маҳкамаси раиси ва давлат раҳбари администрацияси раҳбари лавозимига 2021 йилнинг октябрь ойида киришган эди. У мазкур лавозимда уч йилдан кўпроқ ишлаб, Қирғизистон тарихида ўз курсисида энг узоқ ўтирган бош вазирлардан бирига айланди.

2005 йилгача парламент депутати бўлган Ақилбек Жапаров Лола инқилобидан кейин молия вазири, иқтисодиёт ва савдо вазири ҳамда бош вазирнинг биринчи ўринбосари лавозимларида ишлаган.

2010 йил апрелидаги инқилобдан сўнг у “Ор-номус” партиясидан депутат бўлиб сайланган. Бир йил ўтгач, коалицион ҳукуматда молия вазири этиб тайинланган. 2015 йили Ақилбек Жапаров “Бир Бўл” партиясидан депутат бўлиб сайланган.

Озодлик қирғиз хизмати хабарига кўра, истеъфога чиққан Ақилбек Жапаров ўрнига Вазирлар Маҳкамаси раиси вазифасини Адилбек Касималиев бажариб туради.

Исроил Дублиндаги элчихонасини ёпиб қўйди

Исроил Ирландиянинг энг йирик шаҳри бўлган Дублиндаги ўз элчихонасини ёпди. Бунга оид қарорни Исроил ташқи ишлар вазири Гидеон Саар очиқлади.

ТИВ раҳбарига кўра, “Ирландия томонидан амалга оширилаётган антисемитча хатти-ҳаракатлар ва риторика яҳудий давлатининг делегитимизацияси (номашруълаштириш) ва демонизациясига (шайтонлаштириш), қўш стандартларга асосланган”. Саар “Ирландия Исроил билан муносабатларда қизил чизиқларнинг барчасидан ўтиб кетди”, дея қўшимча қилган.

Май ойида Ирландия Испания ва Норвегия билан биргаликда мустақил Фаластин давлатини расман тан олган, бундан Исроил раҳбарияти ғазабланган эди.

Ўтган ҳафтада Ирландия Ғазо секторида фаластинликлар геноцид қилинаётганига оид айблов билан Жанубий Африка республикаси томонидан БМТ Халқаро судига топширилган даъво аризасига қўшилган. Аризада мамлакат расмийлари давлат томонидан амалга оширилган геноцид тушунчаси шарҳловини кенгайтиришни ҳам таклиф қилишган. Исроил бу айбловларни қатъиян рад этиб келмоқда.

Халқаро суд даъво аризасини кўриб чиқиш учун қабул қилган, уни кўриб чиқиш камида бир неча йил давом этиши кутилмоқда.

Эронда Озодликнинг собиқ журналисти 10 йилга қамалди

"Фардо" радиоси собиқ журналисти Ризо Вализода
"Фардо" радиоси собиқ журналисти Ризо Вализода

Эрон суди Озодликнинг Эрон хизмати — “Фардо” радиоси собиқ журналисти Ризо Вализодани 10 йилга озодликдан маҳрум қилиш ҳақида ҳукм чиқарди. У “душман бўлган Америка ҳукумати”га ишлаганликда айбланган.

Маҳкама жараёнида судья давлат қораловчиси вазифасини ҳам бажарган. Эрон паспортидан ташқари АҚШ фуқаролиги ҳам бўлган Вализода жазо муддатини ўтаб бўлганидан кейин икки йил ичида мамлакатни тарк этолмайди, Теҳрон ва унинг атрофида яшолмайди ва сиёсий ташкилотларга қўшилолмайди, дея хабар қилди “Фардо” радиоси.

Вализода Озодликнинг Эрон хизмати билан 10 йил ҳамкорлик қилиб, 2022 йилда ишдан бўшаб кетган. Шу йил бошида у оиласи билан кўришиш учун Эронга борганида ушланган, кейин эса ҳибсга олинган. Бунга унинг Эрон разведкаси ва АҚШ томонидан террор ташкилоти деб тан олинган Ислом инқилоби посбонлари корпуси билан ҳамкорлик қилишдан бош тортгани сабаб бўлган.

Қариндошларининг айтишларича, махсус хизматлар журналистга Эронга учиб келган тақдирда унинг учун ҳеч қанақа хатар йўқлигини норасмий равишда ваъда қилишган. У ўз иши кўриб чиқилаётган пайтда судьяга бу ҳақда эслатган.

АҚШ Давлат департаменти Вализоданинг қўлга олинишини қоралаб, уни адолатсиз ва халқаро ҳуқуқ меъёрларига зид, деб атаган. “Чегара билмас мухбирлар” ва Журналистлар ҳимоя қилиш қўмитаси Эрон расмийларини журналистни зудлик билан озод қилишга чақирган.

Давомини ўқинг

XS
SM
MD
LG