Туркияда 24 ноябрь оқшомида Россиянинг “Азимут” авиаширкатига қарашли Sukhoi Superjet 100 йўловчи учоғида Анталия аэропортига қўнганидан кейин ёнғин чиқди. Учоқ Россиянинг Сочи шаҳридан учиб келган, унинг бортида 95 киши бўлган. Дастлабки маълумотларга кўра, ҳодиса чоғида ҳеч ким жабр кўрган эмас. Ёнғин ўчирилган.

Туркия авиация расмийларига кўра, учоқда 89 нафар нафар йўловчи ва 6 нафар экипаж аъзоси бўлган. Росавиация иддаосича, уларнинг барчаси эвакуация қилинган ва қурбонлар бўлмаган.

Mash ва Baza телеграм-каналларининг йўловчилар маълумотига таянган ҳолда хабар қилишларича, учоқ иниш чоғида қўниш йўлагига қаттиқ урилган, шундан сўнг ундан ёқилғи оқиб кетган. Авиаширкат вакиллари ТАСС агентлигига кучли шамол туфайли “қаттиқ қўниш” бўлганини тасдиқлашган.

Гувоҳлар даставвал учоқнинг двигатели ёна бошлагани, кейин эса аланган бошқа жойларга ўтганини айтишган. Турк матбуотига кўра, воқеа жойига қутқарув хизматлари етиб борган, ҳодиса бўйича текширув бошланган.

AirportHaber сайтига кўра, Анталия аэропорти вақтинча рейсларни қабул қилмай қўйган. Учиш-қўниш йўлаги авария туфайли ёпилган.

Октябрь ойида Минеральние водидан Ивановога қатновни амалга ошираётган Superjet ёниб кетгани ортидан Москвадаги Внуково аэропортига фавқулодда қўнишни амалга оширганди. Қўниш пайтида учоқнинг пастки қисмида учқунлар чақнаши кузатилган, дейилган Росавиация ҳисоботида. Ўшанда учоқ бортида 98 нафар йўловчи ва 4 нафар экипаж аъзоси бўлган, ҳодиса чоғида ҳеч ким жабрланмаган.

2019 йили Москвадаги Шереметьево аэропортида “Аэрофлот” авиаширкатига тегишли Sukhoi Superjet 100 учоғи қўниш йўлагига урилгани ортидан ёниб кетган эди. Ўша пайтда учоқ бортида бўлган 78 кишидан 41 нафари ҳалок бўлган. Экипаж командири Денис Евдокимов 2023 йили олти йилга қамалган.

Евдокимовнинг адвокатлари фожиага шассининг ерга қаттиқ тегиши натижасида ёқилғи тўкилишига олиб келган учоқдаги конструктив камчиликлар сабаб бўлганини таъкидлаган: уларга кўра, шасси тиргаклари ерга урилиш чоғида ёқилғи бакларини тешиб қўйгани иддао қилинган.

Озод Европа/Озодлик радиоси татар-бошқирд хизматининг журналисти Алсу Курмашевага Журналистларни ҳимоя қилиш қўмитасининг матбуот эркинлиги учун халқаро мукофоти тақдим этилди. Мукофотлаш маросими 21 ноябрь куни Нью-Йоркда ўтказилди.

“Бугун мен учун бу мукофотни олиш катта шараф. Мен уни Озод Европа/Озодлик радиосида ишлаган ва ҳозирда иккиси Беларусь (Игорь Лосик ва Андрей Кузнечик), бири Қрим (Владислав Есипенко), яна бири Озарбайжон (Фарид Меҳрализода) қамоқхоналаридан бўлган ҳамкасбларим номидан қабул қиламан. Қамоқхонадаги журналистлар шунчаки статистика эмас, улар мен каби уйларида оиласи ва фарзандлари кутиб ўтирган одамлардир, улар озод қилиниши лозим”, дея билдирди Алсу Курмашева минбардан туриб.

У Россиядаги қамоқхоналарда айни пайтда 20 дан зиёд журналист сақланаётганини ҳам эслатди. Курмашева Журналистларни ҳимоя қилиш қўмитасига ўзининг озод қилинишига сабаб бўлган барча саъй-ҳаракатлари учун миннатдорлик билдирди.

Алсу Курмашева Россия қамоқхонасида 288 кун ўтказган. У Россия армияси тўғрисида фейк тарқатганликда айбланган.

Алсунинг таъқиб қилинишига Озодликнинг “Идель.Реалии” таҳририяти томонидан ёйинланган “Йўқолсин уруш. Украинага бостириб кирилишига қарши чиққан 40 нафар россияликнинг ҳикояси” (“Нет войне. 40 историй россиян, выступающих против вторжения в Украину”) китоби сабаб бўлган. 19 июль куни Татаристон Олий суди журналист аёлни 6,5 йилга озодликка маҳрум қилиш ҳақида ҳукм чиқарган. Курмашева 1 август куни АҚШ ва Россия ўртасида маҳбус алмашиш доирасида озодликка чиққан эди.

Матбуот эркинлиги учун мукофотни Ғазо секторида фаолият юритувчи фаластинлик журналист, продюсер ва тадқиқотчи аёл Шрук ал-Айла, гватемалалик журналист аёл Кими де Леон, Нигердаги энг таниқли суриштирувчи журналист аёл Самир Сабуга ҳам берилган.

Россиянинг Курск вилоятида Шимолий Корея армиясининг генерали ярадор бўлган. Бир қисми Украина Қуролли кучлари томонидан назорат қилинаётган Курскда украиналикларга қарши курашаётган Россия қўшинлари таркибида шимолий кореялик аскар ва зобитлар жанг қилаётгани ҳақида аввалроқ хабар қилинган эди. КХДР генерали “яқинда” Украина қўшинлари томонидан Курскка берилган зарбалар чоғида жароҳат олгани тўғрисидаги хабарда ҳодисага оид бошқа тафсилотлар келтирилмаган.

Мазкур хабар даставвал The Wall Street Journal нашри томонидан ёйинланган.

Шу тариқа, Россия томонида туриб Украина Қуролли кучларига қарши жанговар ҳаракатларда иштирок этаётган шимолий кореялик юқори лавозимли ҳарбий РФ ҳудудида яралангани ғарблик расмийлар томонидан илк бор тасдиқланган.

The Wall Street Journal бир кун аввал Курск вилоятида шимолий кореялик ҳарбийларга КХДР Бош штаби бошлиғининг ўринбосари генерал Ким Ён Бок қўмондонлик қилаётгани ҳақида хабар қилган эди. Қайд этилишича, генералга КХДР қўшинларини Россия армиясига интеграция қилиш ҳамда уруш олиб боришнинг замонавий методларини ўрганиш топширилган.

Ким Ён Бок аввалроқ КХДРнинг махсус топшириқлар бажарувчи кучларига раҳбарлик қилган ва узоқ вақтгача сояда юрган. У Россия ва Шимолий Корея ўртасида стратегик ҳамкорлик тўғрисидаги шартнома имзоланган 2024 йил июнидан кейин икки мамлакатнинг ўзаро яқинлашуви манзарасида оммага таниқли шахсга айланган. Ўшандан буён генерал КХДР лидери Ким Чен Ин билан биргаликда расмий тадбирларда мунтазам равишда иштирок этиб келган, дейилган The Wall Street Journal мақоласида.

Аввалроқ Украина ташқи ишлар вазири Андрей Сибига Шимолий Корея аскарлари эвазига Россиядан технологиялар олишни истаётгани ҳақида билдирган эди.

Разведкалар маълумотига кўра, Россияда айни пайтда КХДРдан келган бир неча минг ҳарбий юрибди. Пентагон ҳисоб-китобига кўра, улар сони 11 минг нафарга етади.

АҚШ Молия вазирлиги Россиянинг Газпромбанк ва “ДОМ.рф” банкига қарши санкциялар жорий қилди. Бундан ташқари, Вашингтон яна ўнга яқин банкни санкция рўйхатига киритган.

Газпромбанкда Россиянинг хориждаги дипломатик муассасаларига банк иштирокида операциялар ўтказишга имкон берувчи асосий лицензия мавжуд.

Газпромбанкка қарши санкциялар унинг SWIFT тизимидан узиб қўйилишига олиб келиши мумкин. Бундан ташқари, банкнинг хорижда ишлайдиган Union Pay карталари бор.

АҚШ Молия вазирлиги хабарномасида Россия мазкур банкдан Украинага қарши урушни давом эттириш учун ҳарбий анжомлар сотиб олиш ва россиялик ҳарбийларга пул ўтказиш учун фойдаланаётгани айтилган.

Газпромбанк ва “ДОМ.рф” ўз активлари ҳажмига кўра Россиянинг энг йирик кредит ташкилотлари ўнталигига киради.

Шунингдек, санкция рўйхатига Марказий банк раисининг биринчи ўринбосарлари Дмитрий Тулин ва Владимир Чистюхин, Марказий банк миллий тўлов тизими департаменти раҳбари Алла Бакина ва молиявий тизим барқарорлиги департаменти бошлиғи Елизавета Данилова ҳам киритилган.

Газпромбанк АҚШ ва Европа Иттифоқининг секторал чекловлари остида эди. Хусусан, банк хориждан узоқ муддатли молиялаштириш ололмайди.

Россия президенти Владимир Путин Украинага ўрта масофали “Орешник” янги баллистик ракетаси билан зарба берилганини эълон қилди. Унга кўра, бу зарба Киев томонидан “АҚШ ва Британиянинг узоқ масофали қуроли” қўлланилганига жавоб бўлиб ҳисобланади. Бу ҳақда Путин 21 ноябрь оқшомида Кремль телеграм-канали орқали ёйинланган видеомурожаатида билдирди.

Путинга кўра, Россия Днепрдаги мудофаа-саноат мажмуасига ядровий каллаксиз баллистик ракета билан зарба берган.

“Ракетачиларимиз уни “Орешник” деб номлашди. Синов муваффақиятли ўтди, отилган ракета нишонга теккан”, деган у. Путиннинг айтишича, ракета ҳадафи “Жанубий машинасозлик заводи” (Южмаш) бўлган.

Ракета тезлиги секундига 2,5-3 километрга етади. Путинга кўра, снарядни АҚШда яратилган ва Европада жойлаштирилган тизимлар дохил замонавий ҳаводан мудофаа воситалари билан уриб туширишнинг имкони йўқ.

Путин бу ҳужум 19 ва 21 ноябрь кунлари Украина Қуролли кучларининг Брянск ва Курск вилоятларидаги ҳадафларга берган зарбасига жавоб бўлиб ҳисобланади. Бу зарбаларни бериш учун, иддаога кўра, АҚШ ва Британияда ишлаб чиқарилган ATACMS ва Storm Shadow (SCALP) ракеталаридан фойдаланилган. Ҳужумлар натижасида, Путинга кўра, Курск вилоятида одамлар ҳалок бўлган ва жароҳатланган. Брянск вилоятида эса қурбонлар қайд этилмаган.

“Орешник”нинг ишга солинишини Путин АҚШнинг ўрта ва қисқа масофали ракеталарни ишлаб чиқариш ва жойлаштириш режалари билан боғлаган. Президент бу каби тизимлар синовдан ўтказилган тақдирда Россия тинч аҳолини аввалдан огоҳлантиришини қайд этган.

Ўз мурожаатида Путин Ғарб давлатларига таҳдид ҳам қилган.

“Биз объектларимизга қарши ўз қуролидан фойдаланишга имкон бераётган мамлакатларнинг ҳарбий объектларига қарши ўз қуролимизни қўллаш ҳуқуқига эгамиз, деб ҳисоблаймиз, тажовузкорона ҳаракатлар эскалациясида эса шу каби қатъий ва мутаносиб жавоб қиламиз”, дея билдирган у.

Кремль вакили Дмитрий Песков “Орешник” синови юзасидан изоҳ бераркан, Россия Ядровий хатарни камайтириш бўйича миллий марказ линияси орқали АҚШни автоматик тартибда ракета учирилишидан огоҳлантирганини билдирган.

“Икки мамлакат ўртасидаги келишувга мувофиқ қитъалараро ракеталар учирилгани ҳақида огоҳлантирилган эмас, чунки “Орешник” ўрта манзилли ракетадир”, дея аниқлик киритган Песков.

Пентагон вакиласи Сабрина Сингҳ “Орешник” учирилишидан сал олдинроқ Қўшма Штатлар Россиядан огоҳлантириш олганини тасдиқлаган. Сингҳ Россия томонидан гипертовушли ракета синовдан ўтказилганидан кейин ҳам ядровий ҳозирликка оид ёндошувини ўзгартирмаганини қўшимча қилган.

Ўз навбатида, Оқ уй вакиласи Карин Жан-Пьер, Россия хатти-ҳаракатларидан қатъи назар, АҚШ Киевга ҳарбий ёрдам кўрсатишда давом этаверишини таъкидлаган.

“Бизни тўхтатолмайдилар. Биз украиналикларни уларга лозим бўлган барча нарсалар билан таъминлашда давом этамиз”, деган Жан-Пьер.

Эронни қораловчи резолюция қабул қилинганидан кейин расмий Теҳрон замонавий центрифугалар ўрнатиш ва ишга тушириш, шу йўл билан бойитилган уран ишлаб чиқаришни сезиларли даражада ошириш билан жавоб қилишини очиқлади.

Ўттиз бешта мамлакат вакилларидан иборат Халқаро атом энергияси агентлиги Бошқарувчилар кенгаши 21 ноябрь куни Эронга БМТнинг атом энергияси агентлиги билан ҳамкорликни яхшилаш ҳамда баҳоргача Теҳрон ядровий дастурини ривожлантиришга оид “кенг қамровли” ҳисобот тақдим этиш мажбуриятини юкловчи резолюцияни қабул қилган эди.

Резолюция матнини таклиф қилган ғарб давлатлари Теҳрон ядровий дастурини ривожлантиришга янги чекловлар киритишга оид музокаралар бошлаш учун Эронга босим ўтказишга ҳаракат қилишмоқда.

АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп январь ойида президентлик лавозимига киришганидан кейин бу музокараларни қўллаб-қўлламаслиги ҳақида шубҳалар бор, дея қайд этган Reuters агентлиги.

Эрон дунёдаги етакчи ядровий давлатлар қаршилигига қарамай, ядровий технологияларни ривожлантираётган мамлакат раҳбариятига қарши қаратилмиш резолюцияларга тез-тез эътироз билдириб туради.

Ҳаагадаги Халқаро жиноят суди (ХЖС) Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу ва собиқ мудофаа вазири Йоав Галантни ҳисобга олиш учун ордер берди. Улар Ғазо секторида ҳарбий жиноятлар ва инсонийликка қарши жиноятлар содир этганликда айбланмоқда.

Суд хабарномасида айтилишича, унинг судгача бўлган палатаси Нетаняҳу ва Галант Исроилнинг ҲАМАС радикал гуруҳига (АҚШ ва ЕИда террор ташкилоти деб топилган) қарши амалиёти чоғида Ғазодаги тинч аҳолини озиқ-овқат, сув, дори-дармон ва тиббий анжомлар ҳамда ёқилғи ва электр энергияси каби тирик қолиш учун зарур бўлган ашёлардан атайлаб ва онгли равишда маҳрум қилишган дея тахмин қилиш учун мантиқий асослар бор, деган хулосага келган.

Суд хабарномасида БМТ ва инсонпарварлик ташкилотларининг кўплаб мурожаатларига қарамай, Исроил расмийлари Ғазо секторига гуманитар ёрдам етказилишини чеклашган, бу эса судга улар очликдан уруш олиб боришда восита ўлароқ фойдаланган, дея гумон қилиш имконини берган. Шунингдек, судгача бўлган палата Ғазодаги тинч фуқароларга мақсадли ҳужум уюштирилганига оид камида иккита ҳолат бор, деб ҳисоблайди.

Аввалроқ ХЖС прокурори Карим Хон ҳам исроиллик юқори лавозимли мансабдорлар, ҳам ҲАМАС раҳбарларини ҳибсга олиш учун ордер берилишини сўраган эди. Бу ҳақда жорий йилнинг 20 майида маълум бўлган. Ўша пайтда исмлари зикр этилган ҲАМАС лидерларининг уччаласи ҳам (Исмоил Ҳания, Муҳаммад Дейф ва Яҳё Синвар) ўтган ойлар ичида жанговар ҳаракатлар ёки Исроил амалиётлари чоғида ўлдирилган. Нетаняҳу ва Галантни ҳибсга олиш учун ордер бериш билан бир пайтда Ҳаага суди Дейфни ҳам ҳибсга олиш учун ордер берган, ваҳоланки унинг ўлимига оид тасдиқланган маълумотлар мавжуд.

ХЖС Нетаняҳу ва Галантни ҳибсга олиш тўғрисидаги қарорини Буюк Британиянинг илтимосига кўра бир муддатга кечиктирган, аммо бу илтимоснома лейбористик ҳукумат иқтидорга келганидан кейин қайтариб олинган.

Исроил Рим статути иштирокчиси бўлиб ҳисобланмайди ва ХЖС юрисдикцисини тан олмайди. Аввалроқ Исроил суд прокурорининг ҳибсга олишга ордер бериш илтимоси билан қилинган мурожаатини кескин танқид қилган эди. Ҳаагадаги суд юрисдикциясини тан олмайдиган АҚШ ҳам Карим Хон мурожаатини танқид қилиб чиққан.

Ҳибсга олиш ҳақида ордер берилиши расман Исроил бош вазири ва у томонидан яқинда истеъфога чиқарилган Галант ХЖС ишида иштирок этувчи мамлакатлардан бирига борган тақдирда, ҳибсга олиниши кераклигини англатади. Масалан, улар Европа Иттифоқининг деярли барча мамлакатлари ёки Буюк Британияга келса, ҳибсга олинишлари лозим.

2023 йилда Халқаро жиноят суди Россия президенти Владимир Путинни ҳибсга олиш учун ордер берган. Суд уни уруш пайтида Украина ҳудудидан Россия назорати остида бўлган ҳудудга болаларни ёппасига олиб чиқиб кетганликда гумонлаган. Россия ҳам ХЖС юрисдикциясини тан олмайди. Ордер берилганидан буён Путин Рим статутини ратификация қилган битта мамлакат – Мўғулистонга борган, бироқ у ҳибсга олинган эмас.

Халқаро жиноят суди БМТнинг расмий суди бўлиб ҳисобланмайди, у иштирокчи мамлакатлар ўртасида тузилган шартнома (Рим статути) асосида тузилган. Мазкур шартномани дунёдаги кўплаб мамлакат ратификация қилишган, бироқ АҚШ, Россия ва Хитой дохил қатор йирик давлатлар унинг ишида иштирок этмайди ва ХЖС юрисдикциясини тан олмайди.

Исроил Ғазодаги ҳарбий амалиётини ҲАМАСнинг ўтган йил 7 октябрида Исроил жанубига ҳужуми ортидан бошлаган. ҲАМАС ҳужуми чоғида 1000 дан зиёд киши ўлдирилгани ва 200 дан зиёд одам гаровга олингани айтилган. Исроил ўзини ўзи мудофаа қилиш ҳуқуқидан фойдаланаётганини билдирган.

Ғазодаги амалиёт чоғида, ҲАМАС назорати остида бўлган Ғазо соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотига кўра, 40 мингдан зиёд одам ўлган. БМТга аъзо бўлган давлатларнинг аксарияти Исроилни ҳарбий жиноятларда ва ҳатто геноцидда айблаб, бу давлат хатти-ҳаракатларини қоралаб чиқишган.

Россиялик ҳарбийлар Белгород вилоятидаги Биковка қишлоғида жойлашган мактаб биносига тасодифан 250 килограммли авиабомбани тушириб юборишди. Бу ҳақда Биковка қишлоғи турғунлари маҳаллий “Пепел” телеграм-каналига маълум қилишган.

Гувоҳларга кўра, бомба мактабга 19 ноябрь куни эрталабки соат олтилар тушиб кетган. Ўша пайтда бинода бирор кимса бўлмагани учун ҳеч кимга зарар етган эмас.

Astra нашри бомба мактаб биноси томини тешиб тушгани ва ҳозир учинчи қаватдаги кабинетлардан бирида экани ҳақида хабар қилган. Ҳодиса ортидан бино деворида ёриқ пайдо бўлган.

“Агентство” нашри бу борада мактаб маъмуриятидан изоҳ ололмаган, бироқ, ўқитувчилардан бирининг сўзларига кўра, унга сабабларини айтмасдан дарс машғулотини масофали тарзда ўтиб туриш буюрилган.

Astra нашрининг хабар қилишича, ФАБ-250 русумли яна бир авиабомба 15 ноябрь куни Шебекино шаҳар округидаги Белий Колодезь қишлоғидан 1,5 километр нарига тушган. У ерда ҳам ҳеч ким жабрланмагани айтилмоқда.

Astra ҳисоб-китобига кўра, 2024 йилда россиялик ҳарбийлар Россия ҳамда Украинанинг ишғол этилган ҳудудларида камида 150 та авиабомбани режаланмаган тарзда тушириб юборишган. Улар орасида энг кўп ФАБ-250 ва ФАБ-500 авиабомбалари тушиб кетгани қайд этилган. Одатда қўққисдан тушиб кетган тақдирда бу бомбалар портламайди ва уларни йўқ қилиш билан махсус кишилар шуғулланади. Бу каби бошқарилувчи авиабомбалар Россия Қуролли кучлари томонидан кўпроқ Украинанинг Донецк ва Харьков вилоятларига зарба беришда қўлланилади.

Украина армияси Россияга ҳужум учун илк бор Британиянинг Storm Shadow ракеталаридан фойдаланган бўлиши мумкин. Бу ҳақда Bloomberg агентлиги ҳамда Британиянинг The Guardian нашри ва Би-би-си хабар қилган.

Нашрлар ракета зарбаси ҳадафи қайси жой бўлганига аниқлик киритишмаган, бироқ улар нишонлардан бири Курск вилоятидаги Россия президенти ишлари бошқармаси оромгоҳи бўлганини тахмин қилишмоқда. У ердаги ерости бункерида Россия қўшинлари қўмондонлик пунктларидан бири жойлашган бўлиши ҳамда у ерда шимолий кореялик ҳарбийлар ҳам бўлиши мумкин, деб ҳисоблайди Украинанинг Defense Express нашри.

Storm Shadow ракеталари ишлаб чиқариладиган Буюк Британия расмийлари бу маълумотни расман тасдиқлаганлари ҳам, инкор қилганлари ҳам йўқ. Бош вазир Кир Стармернинг вакили Тhe Guardian нашри билан суҳбатда тезкор тадбирларга оид масалаларга изоҳ бермаслигини айтган.

Аввалроқ Британия нашрларида Лондон Киевга Россия ҳудудига зарба беришда бу ракеталардан фойдаланишга норасмий равишда рухсат бергани ҳақида хабарлар пайдо бўлганди. Украинага етказиб берилган Storm Shadow ракеталари олдинроқ украиналик ҳарбийлар томонидан Россия томонидан ишғол этилган Украина ҳудудларига зарба бериш учун фойдаланилган эди.

Куни кеча АҚШ Украинага Россия ҳудудига зарба беришда ўзининг ATACMS баллистик ракеталарида фойдаланишга изн бергани ҳақида маълумот пайдо бўлганди. Россия Мудофаа вазирлиги Украина Қуролли кучлари сешанбага ўтар кечаси Брянск вилоятидаги объектга олтита шундай ракета билан зарба берилгани ҳақида маълумот тарқатган.

Президент Жо Байден Украинанинг Қўшма Штатлардан бўлган қарзининг 4,6 миллиард долларидан кечиб юбориш ниятида. Бу ҳақда Байден маъмуриятининг Конгрессга йўллаган ва нусхаси Bloomberg агентлиги тасарруфида бўлган хатида айтилган.

Бу сумма Киевга 60 миллиард долларлик ёрдам пакети доирасида жорий йил баҳорида АҚШ Конгресси томонидан Украинага ажратилган 9 миллиардлик қарзнинг ярмини ташкил қилади. Қарзнинг бир қисмидан кечиб юборилиши “Қўшма Штатлар ва унинг Европа Иттифоқидаги, G-7 ва НАТОдаги ҳамкорлари миллий манфаатларига мос равишда Украина қўли баланд келишига ёрдам беради”, дейилган хатда.

Бу пуллар қонун чиқарувчи республикачилар ташаббусига кўра апрель ойида кредит сифатида ажратилган бўлиб, бу ғояни биринчи бўлиб Дональд Трамп илгари сурган эди. Қарздан кечиб юбориш имконияти Конгресс қарорида кўзда тутилган.

Bloomberg агентлигининг ёзишича, президент Байденнинг бу қарори унинг қолган икки ойлик президентлик муддатида Киевга имкон қадар кўпроқ ёрдам беришни мақсад қилган сўнгги бир неча қарордан биридир. 20 ноябрь куни Украинага 275 миллион доллар миқдорида янги ҳарбий ёрдам пакети ажратилиши ҳақида ҳам эълон қилинган. Бу пакет доирасида Киев пиёдаларга қарши миналарга эга бўлади.

Байден маъмурияти Украина Конгресс қарори билан ўзига ажратилган барча воситалар ва қурол-аслаҳаларни Жо Байден Оқ уйдан кетгунича олишини кафолатлашга уринмоқда.

Қўшма Штатлар Россиянинг ядровий доктринаси янгиланганига жавобан ўз ядровий доктринасини ўзгартирмоқчи эмас. Бу ҳақда АҚШ президенти ҳузуридаги Миллий хавфсизлик кенгаши томонидан 19 ноябрь куни ёйинланган баёнотда айтилган.

“Биз Россия ўз ядровий доктринасини янгилаганини эълон қилганидан ҳайрон қолганимиз йўқ. У бунга оид сигналларни бир неча ҳафта мобайнида йўллаётган эди. Россия ядровий кучлари конфигурациясида ҳеч қанақа ўзгариш топмаганимиз сабабли биз Россиянинг бугунги баёнотига жавобан ўз ядровий кучларимиз конфигурациясини ёки ядровий доктринамизни ўзгартиришга сабаб кўрмаяпмиз”, дея таъкидланган баёнотда.

Пентагон вакиласи Сабрина Сингҳ ҳам шу каби изоҳлар билан чиқиш қилган. У Кремлнинг баёнотларини “масъулиятсизларча риторика” деб атаб, Қўшма Штатларда “Россия Украина ҳудудида ядро қуролидан фойдаланишга ҳозирланаётганига оид ҳеч қанақа ишора йўқ”лиги билдирган. “Биз ўз ядровий позициямизга ўзгартиш киритиш учун зарурат кўрмаяпмиз”, дея қўшимча қилган Пентагон вакиласи.

Бу Владимир Путин томонидан Россиянинг ядровий доктринаси янгилангани тўғрисидаги фармон имзоланганига жавоб эди. Янги доктринада Россия томонидан ядро қуролини ишга солиш шартлари кенгайтирилган.

Одамларни ёппасига ўққа тутгани ва террорчилик ҳаракатлари учун 21 йилга қамалган норвегиялик Андерс Брейвик бошида Z ҳарфи шаклида соч қолдирган. У ўзининг шартли равишда муддатидан аввал қамоқдан озод қилиш илтимоси кўриб чиқилаётган судга ана шундай кўринишда келган.

Бундан ташқари, судланган шахс суд мажлисига Россияни ҳамда Украинага қарши урушда у ёки бу йўсинда РФ қуролли кучларига кўмак кўрсатаётган Хитой, Эрон ва Шимолий Кореяни дастакловчи сўзлар ёзилган қўлбола плакат кўтариб келган.

Журналистларнинг: “Шартли равишда муддатидан олдин қамоқдан озод қилишга оид илтимосингиз қониқтирилган тақдирда, нима қиласиз?” деган саволига жавобан Брейвик “хорижга кўчиб кетиши” ҳамда “ультраўнг экстремизмига қарши курашда махсус хизматларга ёрдам бериши”ни айтган. У ўзини “радикаллашув қурбони” деб ҳисоблашини қўшимча қилган ҳамда озод қилинган тақдирда, ўз хатти-ҳаракатларидан жабрланганларга товон пули тўлашни ваъда қилган.

Брейвик 2022 йил февралида ҳам шартли равишда муддатидан аввал қамоқдан озод қилиш илтимоси билан судга мурожаат қилган, бироқ суд бу илтимосни рад этган эди.

Лотинча Z ҳарфи Украинага ҳарбий босқинни дастаклаш рамзларидан бири бўлиб ҳисобланади. Бу ҳарфга Кремлни дастакловчи акцияларда, пропагандистик плакатларда ва товарларда дуч келиш мумкин. Уруш бошидан буён мазкур ҳарф Россия ҳарбий техникасини тактик маркировка қилиш учун ишлатиб келинган. Плакатлардаги, шаҳар реклама стендларидаги ёки автомобиллардаги Z ҳарфини ўчириб ташлашга урингани учун Россияда ўнлаб фуқарога қарши жиноят ишлари очилган, ваҳоланки Россия Мудофаа вазирлиги вакиллари бу ҳарф “расмий ҳарбий рамз” бўлиб ҳисобланмаслигини билдиришган эди.

Ультраўнг қарашдаги Андерс Брейвик 2011 йил июлида Ослодаги ҳукумат кварталида бомба портлатган, кейин эса сўл қарашдаги фаоллар йиғилган Утойя оролидаги ёшлар лагерида 77 кишини отиб ўлдириб, 150 дан зиёд одамни яралаганди. 2012 йили суд Брейвикни 21 йилга озодликдан маҳрум қилиш ҳақида ҳукм чиқарган.

Испания ҳукумати сайтида 19 ноябрь куни Бразилиядаги G20 саммитида иштирок этган Испания, Германия, Франция, Италия, Польша ва Буюк Британия ташқи ишлар вазирларининг қўшма баёноти ёйинланди. Мазкур ҳужжат шу куннинг ўзида “катта йигирмалик” саммити якунларига кўра қабул қилинган ва ичида Россиянинг Украинага қарши тажовузи қораланмаган баёнотдан фарқ қилади.

Урушнинг 1000 кунлиги муносабати билан Европанинг олти давлати ёйинлаган баёнотда Россия минглаб одамнинг ёстиғини қуритгани ва халқаро ҳуқуқ меъёрларини бир неча бор бузгани айтилган.

“Россиянинг мулоҳазасизларча ревизионизми, унинг урушни тўхтатиш ва тутуруқли музокараларга киришишдан мунтазам равишда бош тортиб келаётгани Европа қитъасидаги ҳамда трансатлантика ҳудудидаги тинчлик, эркинлик ва фаровонликка таҳдид соляпти. Россия ўзининг ноқонуний урушини давом эттириш учун тобора Эрон ва Шимолий Корея каби ҳамкорларга суянмоқда”, дейилган баёнотда.

Европанинг олти давлати қитъадаги давлатларни “трансатлантика ва жаҳондаги шериклар билан ҳамкорлик қилиш орқали хавфсизликни таъминлашда ўз ролини кучайтириш”га чақирган.

Россия Мудофаа вазирлиги 19 ноябрга ўтар кечаси Брянск вилоятидаги объектга АҚШда ишлаб чиқарилган олтита ATACMS баллистик ракетаси билан зарба берилгани ҳақида маълумот тарқатди.

Вазирлик ракеталардан бештаси уриб туширилгани, биттасига шикаст етказилганини иддао қилган. Уриб туширлагн ракета парчалари ҳарбий объектнинг техник ҳудудига тушган, шу сабабли у ерда ёнғин чиққан, бироқ ёнғин тезкорлик билан ўчирилган. Россия Мудофаа вазирлиги қайдича, ҳодиса чоғида ҳеч ким қурбон бўлмаган, биноларга ҳам шикаст етган эмас.

Аввалроқ “РБК-Украина” нашри Украина мудофаа кучларидаги хабардор манбадан олинган маълумотга таянган ҳолда, Украина армияси илк бор Россия ҳудуди бўйлаб АҚШнинг ATACMS ракеталари билан зарба бергани ҳақида ёзиб чиққан эди. Манба зарба Брянск вилоятининг Карачев шаҳри яқинидаги ҳарбий объектга берилгани ва ҳадаф “муваффақият билан йўқ қилингани”ни айтган.

Карачев Брянск шаҳри яқинида ва Украина чегарасидан тақрибан 130 километр нарида жойлашган.

Украина Қуролли кучлари Бош штаби маълумотига кўра, сешанбага ўтар кечаси Брянск вилоятининг Карачев шаҳри яқинида 1046-таъминот марказининг арсеналига зарба берилган. Зарба 12 та иккиламчи портлашларга сабаб бўлган. “Украинага қарши ҳарбий тажовузни тўхтатиш мақсадида россиялик ишғолчилар армиясига мўлжалланган ўқ-дори омборларини йўқ қилиш давом этади”, дейилган хабарномада.

Айни пайтда Украина Бош штаби 24 телеканали журналистларининг Россия ҳудудига зарба беришда илк бор ATACMS қўлланилганига оид саволига ўзида “бундай маълумот йўқ”лигини билдирган.

Украина Миллий хавфсизлик ва мудофаа кенгаши қошидаги Дезинформацияга қарши кураш маркази раҳбари Андрей Коваленко Брянск вилоятидаги омборда артиллерия ўқ-дориси, шу жумладан Шимолий Кореядан келтирилган снарядлар сақланганини қайд этган. Бу омборга илк бор зарба берилаётгани йўқ. Бунгача октябрь ойида унга Украина дронлари билан ҳужум уюштирилган эди, деб ёзган “РБК-Украина”.

Россия президенти Владимир Путин “Россия Федерациясининг ядровий тийиб туриш соҳасидаги давлат сиёсати асосларини тасдиқлаш тўғрисида”ги фармонни имзолади. Ҳужжат ҳуқуқий ахборот порталида 19 ноябрь куни ёйинланди.

Янгиланган ҳужжатда ядро қуролидан фойдаланиш шартлари кенгайтирилган ва бунақа имконият дронлар дохил “ҳаво-космик ҳужум воситалари ёппасига учирилгани ҳақида” ҳамда улар Россия чегарасини кесиб ўтгани тўғрисида ҳаққоний маълумот олинганда кўриб чиқилиши айтилган.

Россия ядровий қуролга эга бўлмаган исталган давлат тажовузига учраган ва унга ядровий давлат дастак берган тақдирда, янгиланган ҳужжатга мувофиқ, Москва буни “уларнинг Россияга биргаликдаги ҳужуми ўлароқ баҳолайди”.

Аввалги доктринада Россия фақат ядро қуролига эга бўлган мамлакат томонидан ҳужумга учраганидагина ядровий қурол билан жавоб бериши кўзда тутилган эди.

Бундан ташқари, эндиликда Россия томонига баллистик ракеталар отилиши (ATACMS считаются квазибаллистик ракеталар бўлиб ҳисобланади) ҳам ядро қуролидан фойдаланиш учун баҳона бўлиши мумкин, бу ракеталарга ядровий каллаклар ўрнатилган бўлиши шарт эмас. Яна бир янги бандга мувофиқ, Россия Беларусь “суверенитети учун хавф” туғилган тақдирда ҳам ядровий зарба билан жавоб бериши мумкин. Ниҳоят, “Россияга қарши агрессия учун” ўз ҳудудлари ёки ресурсларини тақдим этиш ҳам “ядровий тийиб туриш учун асос” бўлиши мумкин.

Ҳужжатда ядровий тийиб туриш йўналтирилган давлат ва ҳарбий иттифоқлар рўйхати ҳамда “йўқ қилиниши учун ядровий тийиб туриш тадбирлари ўтказилаётган ҳарбий таҳдидлар рўйхати” кенгайтирилган.

Мазкур ҳужжатга ўзгартишлар киритилиши ҳақида Путин Россия Федерацияси Хавфсизлик кенгашининг жорий йил 25 сентябридаги йиғилишида билдирган. Бу баёнотни Путин Россия ичкарисига зарба бериш учун Украинага рухсат берилишига оид баҳс-мунозаралар манзарасида берган эди.

Путин янги фармонни Қўшма Штатлар Киевга Россия ичкарисидаги 300 километргача бўлган масофадаги ҳадафларга зарба бериш учун АҚШ ракеталаридан фойдаланишга рухсат берганига оид хабарлар пайдо бўлиши ортидан имзолаган. Россия ичкарисига зарбалар берилишига изн берилиши эҳтимоли ҳақида аввалроқ қатор нашрлар хабар қилишганди.

Хусусан, The New York Times газетасининг ёзишича, АҚШ президенти Жо Байден Курск вилоятидаги амалиётда иштирок этаётган Украина Қуролли кучлари бўлинмаларини ҳимоя қилиш учун Киевга унинг тасарруфида бўлган ATACMS узоқ манзилли ракеталаридан фойдаланишга рухсат берган. Вашингтон ва Киев бу маълумотни тасдиқлаган эмас. Нашр маълумотига кўра, бу қарор Курск вилоятига Шимолий Кореядан бўлган ҳарбийлар олиб келганига жавобан қабул қилинган. Нашр суҳбатдошларига кўра, бу КХДРга унинг ҳарбийлари қалтис вазиятда экани ва Пхенян бундан буён Россияга қўшин жўнатмаслиги кераклигини намойиш қилиш учун керак эди.