Линклар

Шошилинч хабар
21 январ 2025, Тошкент вақти: 11:47

Халқаро хабарлар

Қорақалпоғистонлик фаол Қозоғистондан Ўзбекистонга экстрадиция қилинди

2022 йил июль ойи бошида Нукусда бўлиб ўтган норозилик намойишидан лавҳа (архив сурати)
2022 йил июль ойи бошида Нукусда бўлиб ўтган норозилик намойишидан лавҳа (архив сурати)

Расмий Тошкент томонидан “сепаратизм”га оид жиноят иши бўйича қидирувга берилгани ортидан 2024 йили Қозоғистонда қўлга олинган қорақалпоғистонлик уч фаолдан бири Ринат Утамбетов ўтган ҳордиқ кунлари Ўзбекистонга экстрадиция қилинган. Бу ҳақда Туркманистон Хельсинки инсон ҳуқуқлари жамғармаси маълумот тарқатди.

Жамғарма маълумотига кўра, ўтган йил апрелида қўлга олинган 43 ёшли Ринат Утамбетов ўшандан буён Олмаота тергов ҳибсхонасида сақланаётган эди.

Манбаларнинг айримлари фаол Ўзбекистонга топширилганига бир ҳафтадан кўпроқ бўлгани, бошқалари эса у декабрь ойи охирида бериб юборилганини айтишмоқда.

Қорақалпоғистонлик мухолифатчи Аман Сагидуллаевга кўра, ҳозирги пайтда Утамбетов Тошкентда ҳибсхонада сақланмоқда, у ҳали Қорақалпоғистонга этап қилинган эмас. Фаол устидан суд баҳор охири - ёз бошларида бўлиб ўтиши кутилмоқда.

Аввалроқ Утамбетов бошпана сўраш тўғрисидаги илтимосномасининг кўриб чиқилишини тўхтатиш ҳақида сўрагани ва ўз ихтиёри билан Ўзбекистонга қайтишга қарор қилгани ҳақида ёзган эди. Маълумотларга кўра, унинг бу қарорга келишига Олмаотага келган қариндошларининг “ўгит”лари таъсир кўрсатган. Фаол экстрадициядан кейин унга озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазо тайин этилишига умид қилган.

Утамбетов мухолифат ташкилотлари аъзоси бўлган эмас. Ўзбекистон расмийлари уни Telegram тармоғидаги виртуал гуруҳ орқали 2022 йил ёзида “тақиқланган” учта видеоматериал тарқатганликда айблаганлар. Қайд этилишича, уларда Нукусдаги норозилик намойишлари лидери Даулетмурат Тажимуратовнинг 2022 йил 1 июлида масжид олдида қилган чиқиши, қорақалпоғистонлик журналист аёл Лолахон Қаллиханова мурожаати ҳамда шинжонлик қозоқ Серикжан Билаш видеоси акс этган. Бу видеолар у томонидан асосан синфдошлари ва уларнинг хотинларидан иборат 10 киши аъзо бўлган гуруҳ ичида тарқатилган.

2023 йил сентябрида Утамбетов синфдошларидан бирининг “Ўзбекистон конституциявий тузумига тажовуз” ва “Жамоат хавфсизлигига таҳдид солувчи материалларни тарқатиш” моддалари бўйича 4 йилга озодлиги чекланган. Фаолнинг ўзи халқаро қидирувга берилган.

Инсон ҳуқуқлари жамғармаси Утамбетовга нисбат берилаётган видеоматериалларнинг ҳеч бири Қозоғистон қонунлари бўйича тақиқланган бўлиб ҳисобланмайди, фаол эса уларни Қозоғистонда туриб тарқатган.

Ҳуқуқбонларга кўра, ўтган йили этник қорақалпоқлар ҳуқуқлари бузилиши кузатилган. Улар Ўзбекистон мамлакат ичкарисида интернет-фаолликни бостириш ва қорақалпоғистонлик фаолларни хориждан экстрадиция қилинишига эришиш бўйича саъй-ҳаракатларни амалга оширгани, мамлакатда сиёсий маҳбуслар сони кўпайгани, улар қамоқхоналарда қийноқларга тутилганини таъкидлашмоқда. Расмий Тошкент қатағонларга оид хабарларни рад этиб келади.

2022 йил июль ойи бошида Нукусда норозилик намойишлари бўлиб ўтганди. Бу чиқишлар расмий Тошкент Қорақалпоғистоннинг суверен мақоми ва унинг мамлакат таркибидан чиқиш ҳуқуқини бекор қилиш кўзда тутилган Ўзбекистон Конституциясининг янги лойиҳасини эълон қилгани ортидан бошланган. Мазкур воқеалар мустақил Ўзбекистон тарихида 2005 йили Андижонда кузатилган чиқишлардан кейинги энг қонли воқеалар бўлган.

Ўзбекистон расмийлари маълумотига кўра, икки кун ичида Нукусда 21 киши ҳалок бўлган, ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари дохил 243 киши тан жароҳати олган. Ўшанда 500 киши қўлга олинган эди.

Трамп Капитолий штурми иштирокчиларини афв қилди

Дональд Трамп президентлигининг илк кунида Оқ уйда дастлабки фармонларни имзолаш пайтида, Вашингтон, 2025 йил 20 январи
Дональд Трамп президентлигининг илк кунида Оқ уйда дастлабки фармонларни имзолаш пайтида, Вашингтон, 2025 йил 20 январи

Дональд Трамп АҚШ президенти лавозимига киришганидан кейин 20 январь оқшомида имзолаган фармонларидан бири билан 2021 йил 6 январидаги норозилик акциясининг 1500 чоғли иштирокчисига нисбатан чиқарилган ҳукмларни юмшатди ва уларни афв қилди. Мазкур акциянинг кульминацияси Конгресс биносига ҳужум бўлган. Трамп тарафдори бўлган норозилар ўшанда 2020 йилдаги Жо Байден ғолиб топилган президент сайлови натижаларини сертификатлаш маросимига халақит қилишмоқчи бўлган.

Трамп фармони билан тўрт йил муқаддам исён чиқаришга уринишда айбланиб, судланган “Мағрур йигитлар” ва “Қасам қўриқчилари” ўнг радикал гуруҳларининг 14 нафар аъзосига нисбатан чиқарилган суд ҳукмлари юмшатилган. Матбуот хабарларига кўра, улар яқин орада қамоқдан озод қилинишлари лозим. Ҳуқуқ-тартибот хизматлари вакилларига нисбатан зўравонлик ҳаракатлари ёки Конгресс ҳудудига ноқонуний кириб олганлик учун судланганларнинг қолганлари (уларнинг кўпчилигига қамоқ жазоси тайин қилинган) афв этилган. Трамп фармонида “2021 йил 6 январида Капитолий ҳудудида ёки унинг атрофида содир бўлган воқеалар чоғида қонунни бузгани учун судланганларнинг ҳаммаси тўлиқ ва шартсиз афв қилиниши” ҳақида айтилган.

Умид қиламанки, бу одамларнинг ҳаммаси бугун кечқурун озод қилинади”, дея билдирган президент Трамп фармонни имзолаш пайтида.

Тўрт йил аввал АҚШ Конгресси Намояндалар палатаси спикери бўлган Нэнси Пелоси президентнинг қарорини “одил судлов тизимимизни ҳақоратлаш” деб атаган.

Олтинчи январь воқеалари ортидан унда иштирок этган кишилардан 1500 дан зиёдига нисбатан жиноий айбловлар эълон қилинган, пировардида 1100 га яқин киши судланган, улардан 600 га яқини қамоқ жазосига ҳукм қилинган. Фармон имзоланган пайтда судланганлардан кичик бир қисми қамоқда жазо ўтаётган эди.

Исроил ва ҲАМАС ўртасида сулҳ битими кучга кирди

ҲАМАС гаровида бўлган уч аёлнинг озод қилинишини олқишлаётган исроилликлар, Тель-Авив, 2025 йил 19 январи
ҲАМАС гаровида бўлган уч аёлнинг озод қилинишини олқишлаётган исроилликлар, Тель-Авив, 2025 йил 19 январи

Жорий йилнинг 19 январь куни маҳаллий вақт билан соат 11.15 да Исроил Ғазо секторида оташкесим эълон қилди.

Ғазодаги жанговар ҳаракатлар 2023 йил 7 октябрида ҲАМАС гуруҳи (АҚШ ва Европа Иттифоқида террор ташкилоти деб эълон қилинган) Исроил жанубига ҳужум қилиб, 1200 кишини ўлдиргани ва 250 чоғли одамни гаровга олгани ортидан бошланиб кетган эди. Гаровдагиларнинг бир қисми авваалроқ алмашувлар пайтида озод қилинган.

Исроил махсус хизматлари ҳисоб-китобига кўра, ҳозирда ҲАМАС қўлида 99 киши гаровда қолмоқда, улардан бир қисми ўлгани тахмин қилинади.

Исроиллик расмийлар қайдича, якшанба оқшомида гаровда бўлган уч нафар аёл озод қилинган. ҲАМАС вакиллари уларни Халқаро Қизил хоч ходимларига топширишган.

Гаровдан озод қилинган Роми Гонен, Эмили Дамари ва Дорон Штайнбрехер аллақачон оила аъзолари билан учрашишган. Хабарларга кўра, кеча Исроилда одамлар бир йилдан кўпроқ вақт мобайнида ҲАМАС асоратида бўлган бу уч аёлни олқишлаш учун кўчаларга чиқишган. Бу аёлларнинг озод қилиниши эвазига Исроил ўз қамоқхоналарида сақланаётган 90 нафар фаластинликни озод этишни ваъда қилган.

АҚШ президенти Жо Байден Ғазода ўт очишни тўхтатиш, гаровдагиларни озод қилиш ва секторга гуманитар ёрдам етказиш бўйича эришилган келишувларни олқишлаган. АҚШ, Қатар ва Миср воситачилигида эришилган сулҳ битими Байден президентлик ваколатларини Дональд Трампга топширишидан бир кун аввал кучга кирган.

Трамп ўзининг $TRUMP криптовалютасини муомалага чиқармоқчи

Дональд Трамп
Дональд Трамп

АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп ижтимоий тармоқларда $TRUMP номли ўз криптовалютаси муомалага чиқарилишини эълон қилди. Криптовалюта муомалага киритилган илк кунда фойдаланувчилар 200 миллион тангани сотиб олиш имконига эга бўлишади, уч йил ичида эса умумий таклиф бир миллиард тангага етади.

Ишга тушганининг илк соатида $TRUMP мемкоини капитализацияси уч миллиард долларга етган, бир ярим соат кейин эса тўрт миллиард доллардан ошган.

Аввалроқ криптовалютани товламачилик деб атаган Трамп сайловолди кампанияси чоғида бу борадаги фикрини ўзгартирган. У АҚШни “жаҳон криптовалюта пойтахти”га айлантириш ва биткоинлар миллий захирасини жамғаришни ваъда қилган.

Ўтган йилнинг декабрь ойи бошида Трамп криптолоббист Пол Аткинсни Қимматбаҳо қоғозлар ва биржалар бўйича комиссия раҳбари лавозимига кўрсатишини эълон қилган. Мазкур комиссия Комиссия молия оламида криптовалюталарнинг энг нуфузли душманларидан бири бўлиб ҳисобланади. Регулятор етакчи криптовалюта ширкатларини судга бергани маълум.

Трампнинг Аткинсга оид қарори ортидан биткоин қиймати илк бор юз минг доллардан ошиб кетган.

Истанбулда қўлбола ароқдан ўлганлар сони 38 нафарга етди

Иллюстратив сурат
Иллюстратив сурат

Истанбулда қалбаки спиртли ичимликлар истеъмол қилиш оқибатида вафот этганлар сони 38 нафарга чиқди.

Турк матбуотидаги хабарларга мувофиқ, қўлбола ароқ истеъмоли ортидан сўнгги беш кун ичида маҳаллий турғунлар ва хорижликлар дохил 92 киши Истанбулдаги турли касалхоналарга мурожаат этган. Ичкиликдан заҳарланганлардан 38 киши ҳаётдан кўз юмган, 8 киши эса муолажадан сўнг касалхонадан чиқиб кетган.

Айни пайтда спиртли ичимликдан заҳарланиш туфайли касалхонада муолажа олаётганлар сони 46 нафар бўлиб, улардан 26 нафарининг аҳволи оғир экани айтилмоқда.

Ўзбекистоннинг Истанбулдаги бош консулхонаси томонидан 17 январь куни ёйинланган хабарномада пайшанба қўлбола спиртли ичимликдан вафот этган ўзбекистонликлар сони 14 нафарга етгани очиқланган. Улардан 6 нафари 14 январь, 4 нафари 15 январь, яна 4 нафари эса 16 январь куни вафот этган. Хабарномада касалхонада ётган яна уч нафар ўзбекистонликнинг аҳволи оғирлиги қўшимча қилинган.

Аввалроқ бош консулхона қалбаки спиртли ичимлик тайёрлашга алоқадорликда айбланиб, 2 нафар туркманистонлик қўлга олингани, ароқдан заҳарланиш ҳодисаси ортидан маҳаллий полиция кенг қамровли тергов ишларини бошлаб юборгани ҳақида маълум қилган эди.

Истанбул ҳокимлиги маълумотига кўра, 16 январь куни маҳаллий ҳуқуқ-тартибот идоралари томонидан Истанбул шаҳрида 32 минг 862 литр қалбаки спиртли ичимлик мусодара қилинган.

Тадбирлар Султангази, Фатих, Бакиıркўй, Кучукчекмеже, Чаталcа, Эсенюрт, Зейтинбурну ва Бейкўз туманларида ўтказилиб, 9 нафар гумонланувчи қўлга олинган. Текширувлар чоғида 227 шиша сохта ичимлик ва дистиллаш ускунаси ҳам топилган. Қўлга олинганлардан 3 нафари полициядаги сўроқлардан сўнг қўйиб юборилган бўлса, 6 нафарининг тергови давом этмоқда”, дейилган Ўзбекистоннинг Истанбулдаги бош консулхонаси хабарномасида.

Исроил ва ҲАМАС Ғазо бўйича сулҳ шартномасини имзолашди

Қатар пойтахти Дохада Исроил ва Фаластиннинг ҲАМАС гуруҳи (АҚШ ва ЕИда террор ташкилоти деб тан олинган) ўртасида Ғазо секторида ўт очишни тўхтатиш ва гаровдагиларни алмаштириш тўғрисидаги шартноманинг якуний версияси имзоланди. Бу ҳақда 17 январга ўтар кечаси Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу офиси вакиллари маълум қилишган.

Исроилнинг ҳарбий мулозимлари эришилган шартномани тасдиқлаш учун 17 январь куни йиғилиш ўтказишади. Бироқ битим ҳукуматнинг тўлиқ таркиби томонидан ҳам тасдиқланиши лозим, у эса, Нетаняҳу матбуот хизматига кўра, шанба оқшомидан аввал йиғилолмайди. Шу важдан ҳам шартноманинг кучга кириши 19 январдан тақрибан 20 январь туш пайтигача қолдирилади, дея маълум қилган Исроил бош вазирининг ёрдамчиси Axios нашрига.

Пайшанба (16 январь) куни Нетаняҳу офиси ҲАМАС сўнгги дақиқада шартноманинг қатор шартларидан бош тортгани ва шартномага янги бандлар қўшишга уринаётгани туфайли Исроил ҳукумати ҲАМАС билан сулҳ шартномасини маъқуллаш учун овоз беролмаслигини билдирган.

Кеча оқшом Қатардаги музокараларда томонлар битимнинг иккинчи босқичидаги алмашув доирасида ҲАМАСнинг юқори лавозимли аъзоларини озод қилишга оид талабларни тушириб қолдирган ҳолда якуний тузатишларни ўзаро мувофиқлаштирган.

Исроил ва ҲАМАС вакиллари Ғазо секторида ўт очишни тўхтатиш ва гаровдагиларни алмаштириш тўғрисида келишувга эришгани ҳақида 15 январь куни маълум бўлган эди. 16 январь куни Исроил фаластинликларни келишувни барбод қилишга уринганликда айблаб чиққан. ҲАМАС вакиллари гуруҳ келишилган ҳужжатга амал қилаётганини билдиришган. Шартнома шартларига кўра, биринчи босқичда Исроил армияси Ғазодан қўшинларини олиб чиқишни бошлайди, ҲАМАС эса 2023 йил 7 октябрь куни гаровга олинганлардан 33 нафарини озод қилади.

Иккинчи босқичда томонлар ўт очишни тўлиқ тўхтатишга ва гаровдагиларнинг қолганларини озод қилишга келишишган, бунинг эвазига Исроил қамоқхоналарида сақланаётган фаластинлик мингга яқин маҳкум озод этилади.

Учинчи босқичда томонлар ҳалок бўлганларнинг жасадларини бир-бирларига топширишади. Ўша пайтга бориб Ғазо секторида Миср, Қатар ва БМТ кузатуви остида тиклаш ишларини бошлаш кўзда тутилмоқда.

ҲАМАС назорати остида бўлган Ғазодаги жанговар ҳаракатлар фаластинлик жангарилар 2023 йил 7 октябрида Исроилга уюштирган ҳужуми ортидан бошланган. Ўша ҳужумларда 1200 га яқин одам ўлган, 250 чоғли одам гаровга олинган. Улардан бир қисми алмашувлар пайтида озод қилинган. Исроил махсус хизматлари ҳисоб-китобига кўра, ҳозирда ҲАМАС қўлида 99 киши гаровда қолмоқда, улардан бир қисми ўлгани тахмин қилинади.

Ҳужумга жавобан Исроил томонидан секторда бошлатилган ҳарбий амалиёт чоғида, ҲАМАС назорати остидаги Ғазо Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, 45 мингдан зиёд фаластинлик ўлдирилган. Шунингдек, ўтган давр ичида ҲАМАСнинг қатор раҳбарлари ўлдирилган ва гуруҳ ҳарбий инфратузилмасининг бир қисми йўқ қилинган.

Трамп “Ҳолливуд бўйича махсус элчилар” тайинламоқчи

Трамп Ҳолливуд бўйича махсус элчи лавозимига мўлжаллаган актёрлардан бири ўзбек томошабинига Рэмбо фильмлари билан яхши таниш бўлган Сильвестр Сталлонедир.
Трамп Ҳолливуд бўйича махсус элчи лавозимига мўлжаллаган актёрлардан бири ўзбек томошабинига Рэмбо фильмлари билан яхши таниш бўлган Сильвестр Сталлонедир.

АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп актерлар Сильвестр Сталлоне, Мэл Гибсон ва Жон Войт номзодини “Ҳолливуд бўйича махсус элчилар” вазифасига кўрсатди.

Трамп Truth Social ижтимоий тармоғида бу “уч жуда талантли одам” Қўшма Штатлардаги кино саноати Жо Байден бошқаруви чоғида бой берган мавқеини “қайтариб олиш” учун унинг “кўзи ва қулоғи” бўлишини ёзган.

Бу вазифа ваколатли лавозим бўладими ёки шунчаки “фахрий лавозим” бўладими − Трамп бунга аниқлик киритган эмас.

АҚШнинг сайланган президенти аввалроқ ҳам давлат бошқаруви тизимида бўлмаган лавозимларни жорий этиб, уларга муайян кишиларни раҳбар этиб тайинлаши ҳақида баёнотлар берган. Хусусан, у президент сайловида ғалаба эълон қилинганининг ортиданоқ тадбиркорлар Илон Маск ва Вивек Рамасвами “шишиб кетган давлат аппаратини қисқартириш ва қайта ташкил этиш мақсадида” тузилажак янги муваққат тузилмага етакчилик қилишини билдирган.

Трампга кўра, икки тадбиркор давлат хизматларида “радикал ўзгаришлар” ташаббуси билан чиқиши керак бўлган “Ҳукумат самарадорлиги бўйича бошқарма”га масъул этиб тайинланади. Янги бошқарманинг мақсади, Трамп қайдича, “давлат бюрократияси демонтажи, ҳаддан зиёд регуляцияни камайтириш, самараси бўлмаган харажатларни камайтириш ва федерал хизматларни қайта ташкил этиш”дан иборатдир. У мазкур бошқарма 2026 йил июлига бориб ўз фаолиятини тугатиши лозимлигини қўшимча қилган.

Британия парламентида россиялик дипломатлар қўлга олинди

Биг-бен ёнидан қўлида газета билан ўтиб кетаётган йўловчи (архив сурати)
Биг-бен ёнидан қўлида газета билан ўтиб кетаётган йўловчи (архив сурати)

Россиялик дипломатлардан бир неча нафари Британия парламенти биносида қўлга олинган. Улар экскурсия чоғида умумий гуруҳдан ажралиб, Лордлар палатаси мажлислар залига кириб қолгани айтилмоқда. Британиянинг Guardian газетаси мамлакатда 25 декабрь куни нишонланадиган Рождество байрами арафасида содир бўлган бу нохуш ҳодиса ҳақида махсус материал тайёрлаган.

Нашр қайдича, парламент биносининг ички қўриқчилари россиялик дипломатларни Палата хонасидан чиқариб юбориб, уларга мазкур хонада экскурсия ўтказилмаслигини маълум қилишган.

Британия ҳукумати бу ҳодисага анча жиддий ёндашди, деб ёзган Би-би-си газета материалига таянган ҳолда. Ҳар икки палата депутатларига Россиядан бўлган дипломатларни ҳатто хусусий тарзда ҳам парламент биносига таклиф қилмаслик талаби билан хат йўлланган.

Мақола муаллифлари россияликлар британиялик депутатлар ёки бино ходимларидан кимнингдир шахсий ташаббуси билан уюштирилган экскурсияга келишганми ёхуд оддий сайёҳлар сингари чипта олиб келганми − ҳозирча ноаниқ бўли қолмоқда.

Россия давлати вакиллари 2022 йил мартидан бошлаб расман исталмаган шахслар (persona non grata) деб эълон қилинган, бу ҳақда Россия элчиси ёзма шаклда хабардор қилинган, деб ёзган Guardian.

Икки палата депутатларига уларнинг раислари сэр Линдси Хойл ва лорд Макфолл номидан йўлланган хатда “амалдаги чоралар Россиянинг Украина ҳудудига бостириб киргани ортидан қабул қилинган”и қайд этилган.

Байден Қуролли кучлар билан хайрлашув маросимида чиқиш қилди

АҚШ президенти Жо Байден
АҚШ президенти Жо Байден

АҚШ мудофаа вазири Ллойд Остин билан Ҳарбий-ҳаво кучлари штаб бошлиқлари бирлашган қўмитаси раиси генерал К. Браун 16 январь куни Виржиния штатидаги Майер-Хендерсон-холл базасида президент Жо Байден шарафига хайрлашув маросимини ўтказишди. Маросимда вице-президент Камала Ҳаррис ҳам иштирок этган.

Президент Байден Қўшма Штатлар олдида ўз бурчини ўтаётган ҳарбий хизматчиларга ҳамда уларни қўллаб келаётган оила аъзоларига ташаккур изҳор қилди. Айни пайтда у америкаликларнинг барчаси ўзларининг погон таққан ҳимоячиларининг олдида қарздор эканини урғулади.

Хайрлашув маросимини Штаб бошлиқлари бирлашган қўмитаси раиси ва АҚШ мудофаа вазири очишиб, ҳарбий хизматчиларга кўрсатилган эътибор ва ғамхўрлик учун Байденга миннатдорлик билдиришди.

Аввалроқ Байден президент лавозимида АҚШ халқига сўнгги мурожаати билан чиққан эди. У ўз сўзида АҚШга олигархия таҳдид қилаётганини айтиб, Америка демократик институтларининг мамлакат фаровонлигини таъминлашга қодирлигига амин эканини қайд этган эди.

Арманистон ТИВ Россия элчисига норозилик нотасини топширди

Россиянинг Арманистондаги элчиси Сергей Копиркин
Россиянинг Арманистондаги элчиси Сергей Копиркин

Арманистон Ташқи ишлар вазирлиги Россия элчиси Сергей Копиркинга норозилик нотасини топширди. ТИВ сайтида билдирилишича, бунга “Россия 1” каналида 12 январь куни ёйинланган “Вести недели” (“Ҳафта хабарлари”) дастурида республика “суверенитети ва ҳудудий яхлитлигига қарши қаратилган нарративалар” сабаб бўлган.

Дастур бошловчиси Дмитрий Киселёвнинг айнан қайси сўзлари Арманистон суверенитетига қарши қаратилганига аниқлик киритилган эмас. Мазкур дастурда лавҳалардан бири Арманистон билан Озарбайжон ўртасидаги муносабатларга бағишланган эди. Киселёв Ереван “уч томонлама келишув бўйича ўз мажбуриятлари”ни эътиборсиз қолдираётганини иддао қилган. У Арманистоннинг Европа Иттифоқига кириш жараёнини бошлашини “Россия билан алоқаларни йиғиштириш” дея изоҳлаган.

Бу иш яхшилик билан тугамайди. Лекин, айтилганидек, танлов қилиш сизга ҳавола”, дея қайд этган Киселёв.

Аввалда яқин ва иттифоқчилик алоқалари ўлароқ кўрилган Россия билан Арманистон ўртасидаги муносабатлар сўнгги йилларда сезиларли даражада совиган. Арманистон томони даставвал Россия бошчилик қилиб келаётган Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилотидаги иштирокини қисқартирган, кейин эса бутунлай тўхтатган. 2024 йил декабрида Арманистон бош вазири Никол Пашинян КХШТ билан муносабатларда ўз мамлакати қайтмас йўлга киргани ҳақида баёнот берган.

2025 йилнинг январь ойи бошида Арманистон парламенти Европа Иттифоқига кириш жараёнини бошлаш тўғрисидаги қонун лойиҳасини маъқуллаган. Россия Ереваннинг бу қадами Арманистоннинг Евросиё иқтисодий иттифоқидаги (Москва етакчилигидаги божхона блоки) аъзолигига номувофиқ эканини билдирган.

AZAL учоғи “қора қутилари” маълумотлари Қозоғистонга топширилди

Azerbaijan Airlines учоғи қулаган жой, Қозоғистон, 2024 йил 28 декабри
Azerbaijan Airlines учоғи қулаган жой, Қозоғистон, 2024 йил 28 декабри

Ўтган йилнинг 25 декабрида Ақтау яқинида қулаган Azerbaijan Airlines (AZAL) авиаширкати учоғининг “қора қутилари” маълумотлари Бразилиядан Қозоғистонга келган. Қозоғистон Транспорт вазирлиги матбуот хизмати қайдича, ҳозирда бу маълумотлар мутахассислар томонидан ўрганилмоқда.

Бош прокуратура вакиллари Қозоғистон ҳуқуқий ҳамкорлик доирасида Россия ва Озарбайжонга тергов топшириқномаларини йўллаганини билдиришган.

Россия Тергов қўмитаси эса AZAL учоғи қулаши муносабати билан Россия томонида диспетчерлик хизматлари, ҳаво ҳаракатининг уюштирилиш тизими ва ҳаводан мудофаа тизими хатти-ҳаракатига баҳо бериш учун комплекс экспертиза тайинланганини маълум қилган.

Россиядаги куч ишлатар идораларга яқинлиги айтиладиган Baza телеграм-канали ўз тасарруфида қулаган учоқ экипажи сўзлашувларининг тўлиқ расшифровкаси борлигини иддао қилган. Унда Грознийга қўниш учун амалга оширилган бир неча уринишлардан сўнг учувчилар Маҳачқалъа ва Минеральние Водидаги об-ҳаво ҳақида маълумот сўрай бошлашгани, бироқ пировардида улар мустақил равишда аввалига Бокуга, кейин эса Ақтауга учишга қарор қилишгани айтилган.

Экипаж алоқа ёмонлигидан шикоят қилган. Грознийга қўниш уринишидан олдин учувчилар GPS сигналлари йўқолиб қолганини маълум қилишган, деб ёзган Baza.

Телеграм-канал мазкур расшифровкани қаердан олганини очиқламаган. Тергов доирасида қўлга киритилган учувчилар орасидаги сўзлашувлар матни ёйинланган эмас.

Ўтган йилнинг 25 декабрида Azerbaijan Airlines авиаширкатининг Бокудан Грознийга парвоз қилаётган учоғи Қозоғистоннинг Ақтау шаҳри яқинида қулаб тушган эди. Авиаҳалокат чоғида бортдаги 67 кишидан 38 нафари қурбон бўлган. Бу борада тергов давом этмоқда, бироқ авиаҳалокатга Грозний осмони узра зенит ракетаси унсурларидан етган шикаст сабаб бўлиши мумкинлиги асосий тахмин ўлароқ кўриляпти.

Озарбайжон президенти Илҳом Алиев авария учун масъулиятни “Россия Федерацияси вакиллари”га юклаб, Россиядан айбдорларни жазолаш ва расман узр сўрашни талаб қилган. Россия президенти Владимир Путин Озарбайжон учоғи ҳалокати учун узр сўраган, бироқ авиаҳалокат учун маъсулиятни ўз зиммасига олган эмас.

Жо Байден: Қўшма Штатларга олигархия хавф солмоқда

Жо Байден
Жо Байден

АҚШ президенти Жо Байден 15 январь куни мамлакат президенти сифатида америкаликларга сўнгги мурожаати билан юзланди.

Байденга кўра, Америка демократиясига чексиз таъсир ва ҳокимиятга эга бўлиб бораётган ўта бой кишилар олигархияси таҳдид солмоқда.

Мен мамлакатни ўзимда катта хавотир уйғотаётган айрим нарсалардан огоҳлантиришни истардим. Бу ҳокимиятнинг кам сонли ўта бой бўлган одамлар қўлида хатарли тарзда жамланишидир”, деди Байден америкаликларга сўнгги бор Оқ уйдаги кабинетидан мурожаат қилган.

Дональд Трамп инаугурациясига беш кун қолганда қилган чиқишида президент Байден сайланган президент исмини тилга олгани йўқ, бироқ, шарҳловчилар қайдича, унинг кимларга ишора қилаётгани аён эди. Миллиардер Илон Маск давлат хизматлари самарадорлиги учун масъул бўлган бошқарма бошлиғи ролида Дональд Трамп маъмуриятига ҳаддан зиёд катта таъсирга эга бўлиши кутилмоқда.

Байден ўз салафларидан бири бўлмиш, хайрлашув нутқида ҳарбий-саноат мажмуаси хатаридан огоҳлантирган президент Дуайт Эйзенхауэр анъанасини давом эттирган ҳолда ўз сўзида “техно-саноат мажмуаси” атамасини ишлатди. Байден фикрича, техно-саноат мажмуаси америкаликлар бошига “ҳокимият суиистеъмоли учун шароит яратган дезинформация уюми”ни ёғдираётган ижтимоий тармоқларни ўз назорати остида тутиб турибди. Айни пайтда “эркин матбуот барбод бўляпти, таҳрир йўқоляпти, ижтимоий тармоқлар фактларни текширишдан бош тортмоқда”, дея нолиган президент Байден.

Шу билан бирга, президент Америка демократик институтлари мамлакат фаровонлигини таъминлашга қодир эканига амин эканини айтган.

Бизнинг ҳокимиятни тақсимлаш, тийиб туриш ва мувозанат тизимимиз бекам-кўст бўлмаслиги мумкин. Бироқ у 250 йил давомида демократиямизни таъминлади, бу эса бу қадар дадил эксперимент ўтказган ҳар қандай мамлакатдагидан кўра кўпроқдир”, деган Жо Байден.

НАТО бош котиби: “Янги реалликка мослашишимиз лозим”

НАТО бош котиби Марк Рютте
НАТО бош котиби Марк Рютте

НАТО бош котиби Марк Рютте Шимолий Атлантика иттифоқи ҳозирги пайтда Россиянинг ҳарбий таҳдидларига жавоб беришга тайёр эмаслигини билдирди. У альянсдаги иттифоқчиларни “уруш даври тафаккури” билан фикрлаш ва мудофаа харажатларини кўпайтиришга чақирди.

Рютте НАТО бош котиби лавозимини эгаллаган 2024 йил октябрь ойидан буён сўзлаган илк катта нутқида “урушнинг олдини олиш учун биз унга тайёр бўлишимиз керак”, дея баёнот берди.

НАТО раҳбарига кўра, таҳдидларга нисбатан муносабатларни қайта кўриб чиқиш мудофаа салоҳиятини кучайтириш ва қурол-аслаҳа сифатини оширишни англатади.

Рютте Москва Украина ва НАТО билан “узоқ муддатли конфронтация”га ҳозирланаётганини урғулади. У хавфсизлик соҳасидаги ҳозирги вазиятни ўз ҳаётидаги “энг хатарли” ҳолат деб атади ва иттифоқчиларни “янги реалликка мослашиш”га чақирди, дея хабар қилди “Евроньюс” телеканали.

Исроил ва ҲАМАС вақтинча оташкесим бўйича келишувга эришди

Иллюстратив сурат
Иллюстратив сурат

Исроил ҳамда ҲАМАС радикал гуруҳи (АҚШ ва Европа Иттифоқида террор ташкилоти деб тан олинган) ўт очишни вақтинча тўхтатиш ҳамда 2023 йилнинг 7 октябридаги ҳужум чоғида гаровга олинган исроилликларнинг бир қисмини озод қилиш юзасидан келишувга эришишган. Бу ҳақда, Reuters агентлиги хабарига кўра, Қатар бош вазири Муҳаммад бин Абдулраҳмон Ол Соний матбуот анжуманида эълон қилди.

Келишувга эришилганини Исроил расмийлари ҳам, ҲАМАС вакиллари ҳам тасдиқлашган. Сулҳ шартномаси 19 январдан бошлаб амалда бўлади.

Исроил нашрлари келишув шартларини очиқлашган. Унга кўра, ҲАМАС исроиллик 33 нафар гаровдаги шахсни озод қилади, бунга жавобан Исроил ҲАМАС билан ҳамкорлик қилганликда ва исроилликларга ҳужумларда айбдор деб топилган маҳбусларни қамоқдан озод қилиш мажбуриятини зиммасига олади. Гаровга олинган ҳар бир фуқаровий шахс учун ҲАМАСга 30 нафар маҳкум, ҳар бир ҳарбий учун эса 50 нафар маҳкум қайтарилади.

Айни пайтда озод қилинаётган гаровдагиларнинг қанчаси тирик экани, қанчасининг жасади қайтарилишига аниқлик киритилган эмас.

Келишувда ўт очишни олти ҳафтага тўхтатиш, Ғазо секторига гуманитар ёрдам юкланган 600 та юк машинаси йўллаш ва ЦАХАЛ (Исроил армияси) қўшинларининг сектордан босқичма-босқич олиб чиқиш кўзда тутилган.

ҲАМАС гуруҳи 2023 йил 7 октябрида Исроил жанубига уюштирган ҳужуми чоғида 250 дан зиёд одамни гаровга олган. Уларнинг бир қисми музокаралар давомида озод этилган.

Мазкур ҳужумларга жавобан Исроил Ғазода кенг кўламли ҳарбий амалиёт бошлаган. Амалиёт чоғида, ҲАМАС назорати остидаги Ғазо Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотига кўра, 45 мингдан зиёд фаластинлик ўлдирилган.

Арманистон АҚШ билан стратегик ҳамкорлик шартномасини имзолади

Арманистон ташқи ишлар вазири Арарат Мирзоян (чапда) ва АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен стратегик ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани имзоламоқда, Вашингтон, 2025 йил 14 январи
Арманистон ташқи ишлар вазири Арарат Мирзоян (чапда) ва АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен стратегик ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани имзоламоқда, Вашингтон, 2025 йил 14 январи

АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен ва Арманистон ташқи ишлар вазири Арарат Мирзоян 14 январь куни Вашингтонда икки мамлакат ўртасида хавфсизлик соҳасида ҳамкорликни кенгайтириш тўғрисидаги шартномани имзолашди.

Блинкеннинг шартномани имзолаш маросимида билдиришича, АҚШ ва Арманистон мудофаа, иқтисодиёт, демократик институтларни ривожлантириш соҳаларидаги алоқаларни мустаҳкамлаш учун имкониятларни ишлаб чиқадиган “стратегик ҳамкорлик комиссияси”ни тузишган.

АҚШ Давлат котибига кўра, икки мамлакат “тобора кучлироқ ҳамкор”га айланмоқда.

Мазкур учрашув ва келишувларнинг имзоланишига оид коммюнике АҚШ Давлат департаменти сайтида ёйинланган.

Америкалик ҳамкасби ортидан имзолаш маросимида сўзга чиққан Арманистон ТИВ раҳбари Арарат Мирзоян АҚШ чегараларни мустаҳкамлашда экспертлик ёрдами кўрсатиш учун Арманистонга мутахассислар гуруҳини йўллашини қайд этган. Шунингдек, АҚШ Арманистон билан фуқаровий ядро ҳамкорлиги бўйича музокараларни ҳам бошлайди.

Ереван анчадан буён АҚШ етакчилик қилиб келаётган “Ислом давлати” экстремистик ташкилотига қарши курашиш коалициясига расман қўшилганини билдирган.

Арманистон сўнгги йилларда Россия бошчилик қилиб келаётган Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилотидаги иштирокини қисқартирган, кейин эса бутунлай тўхтатган. 2023 йил кузига келиб КХШТ машқларида иштирок этишдан бош тортган Арманистон ўша пайтнинг ўзида Арманистон-АҚШ қўшма машқларини ташкил қилган.

Сешанба куни Россия Ереваннинг бу қадами Арманистоннинг Евросиё иқтисодий иттифоқидаги (Москва етакчилигидаги божхона блоки) аъзолигига номувофиқ экани ҳақида билдирган.

Ўтган ҳафтада Арманистон парламенти ЕИга кириш аризасини топшириш жараёнини бошлашга оид қонун лойиҳасини маъқуллаган эди.

Давомини ўқинг

XS
SM
MD
LG