Москвадаги иккинчи Ғарбий округ ҳарбий суди украиналик журналист Дмитрий Гордонни сиртдан 14 йилга озодликдан маҳрум этиш тўғрисида ҳукм чиқарган. Бу ҳақда Sotavision нашри хабар қилди.

Гордон террорчиликка чақирганлик, Россия армияси тўғрисида “фейк” тарқатганлик ҳамда нафрат ва адоват қўзғатганликда айбланган.

Тергов тахминига кўра, Россия қўшинларининг Украина ҳудудига кенг кўламли босқини бошланганидан кейин Гордон 2022 йил мартида ўз YouTube-каналида “Гордон россияликлар ва беларусларга мурожаат қилди” (“Гордон обратился к россиянам и белорусам”) ва “Путинни овлаш” (“Охота на Путина”) деб номланган видеороликларни жойлаштириб, уларда “махсус ҳарбий амалиёт (Москва Украинадаги урушни шундай атайди - таҳр.) чоғида россиялик ҳарбийларнинг хатти-ҳаракати ҳақида нотўғри маълумотларни тарқатган ва АҚШ президенти Жо Байденни Россияга ядровий зарба беришга чақирган”, дея хабар қилди ТАСС агентлиги.

Гордоннинг ўзи суд ҳукмига нисбатан изоҳ ўрнида Телеграмда масхарабоз (🤡) эмодзисини қолдирган.

Украиналик таниқли журналист ва бошловчи Дмитрий Гордон Киев шаҳар кенгашининг собиқ депутати ҳамдир. “Гордон” интернет нашри асосчиси бўлган журналист фаолияти давомида сиёсатчилар,жамоат арбоблари, ёзувчилар, рассомлар, режиссёрлар, артистлар, спортчилар ва бошқалар билан 1100 дан зиёд интервьюлар ёйинлаган.

Украина уруши бошланганидан кейин у россия ҳарбийлари томонидан содир этилган муҳтамал ҳарбий жиноятлар - Бучадаги воқеалар, фильтрацион лагерлар тузилиши, асирларнинг қийноққа солиниши тўғрисида кўплаб материаллар чоп қилган.

Дмитрий Гордон Украинадаги уруш мавзуси бўйича аввалроқ Озодликка ҳам катта интервью берган эди:

Киритиш (Embed) Улашиш

OzodNazar: Дронлар ҳақида гапирган украин журналисти Дмитрий Гордон ўзбеклардан узр сўради

Киритиш (Embed) Улашиш

Коддан алмашув буферингизга нусха кўчирилди.

---

Кенглиги px Баландлик px

---

URL-манзилдан алмашув буферингизга нусха кўчирилди

Айни дамда медиа-манба мавжуд эмас

0:00 0:40:07 0:00

Бевосита линк

• 240p | 94,7MB
• 360p | 132,1MB
• 480p | 199,3MB
• 720p | 559,3MB
• 1080p | 616,3MB

Франция парламентининг қуйи палатасига муддатидан олдин сайловнинг биринчи босқичида ўта ўнгчи қарашга эга бўлган “Миллий бирлашув” олдинда бормоқда. Президент Эммануэль Макрон тарафдорлари сўл қарашдаги “Янги халқ жабҳаси” коалициясидан кейин учинчи ўринда боряпти. 30 июнь оқшомида сайлов участкалари ёпилганидан кейин эълон қилинган экзит-пол натижалари ана шундай.

Ipsos, Ifop, OpinionWay and Elabe ширкатлари томонидан олиб борилган сўров натижаларига мувофиқ, Марин Ле Пен билан Жордан Барделл етакчилигидаги “Миллий бирлашув” 34 фоиз атрофида, “Янги халқ жабҳаси” 29 фоиз атрофида, Макрон тарафдори бўлган марказчилар эса 23 фоизгача овоз олишлари мумкин.

Бу рақамларга муносабат билдирар экан, Макрон 7 июль куни бўлиб ўтажак иккинчи босқичда парламентда ўта ўнгчилар кўпчиликка айланишига йўл қўймаслик учун “демократик ва республикачи кучлар”нинг кенг кўламли коалициясига чақирди.

Францияда сайловлар мажоритар тизим бўйича икки босқичида ўтказилади, яъни 577 та округ бўйича номзодлар партия рўйхати бўйича эмас, балки якка тартибда сайланади. Биринчи босқичда ғалаба қозониш учун 50 фоиздан кўпроқ овоз олиш лозим. Иккинчи босқичга округдаги сайловчилар умумий сонининг 12,5 фоизидан кам бўлмаган овоз йиққанлар чиқади.

Ҳисоб-китобларга кўра, 577 та округ бўйича биринчи босқичдаёқ 65 нафардан 85 нафаргача депутат (шу жумладан Марин Ле Пен) сайланиб бўлган. Иккинчи босқичга ўнг ва сўл қарашдаги 400 га яқин номзод ва Макрон тарафдори бўлган 300 га яқин номзод ҳамда бошқа партияларнинг ўнлаб вакили чиққан. Иккинчи босқичда аксарият округларда уч нафардан номзод бўлади. Бунда кўп нарса ўта ўнгчиларга қарши турган турли сиёсий кучлар номзодларининг бир-бирлари билан келиша олишига боғлиқ бўлади. Ҳозирча эса сўровлар ўта ўнгчилар парламентда кўпчиликни ташкил этиб, ҳукуматни шакллантириш имкониятига эга эканини кўрсатмоқда.

“Демократия ўз сўзини айтди ҳамда францияликлар Макрон лагерини феълан ер билан яксон қилиб, “Миллий бирлашув” ва иттифоқчиларини биринчи ўринга қўйдилар”, дея билдирган Марин Ле Пен ўз тарафдорлари олдида қилган чиқишида.

“Бир ҳафтадан кейин Жордан Барделл бош вазир этиб тайинланиши учун биз мутлақ кўпчиликка эга бўлишимиз керак”, дея қўшимча қилган у.

Кечаги сайловда давомат сўнгги 40 йил ичида энг юқори бўлиб, 60 фоиздан ошган.

Парламент сайловидан олдин ўтказилган ижтимоий сўровлар унда “Миллий бирлашув” лидерлик қилиши мумкинлигини кўрсатган. Уч ҳафта муқаддам бу коалиция Францияда Европарламентга сайловда ғалаба қозонган эди. Айнан ўша пайтда президент Эммануэль Макрон мамлакатда парламент сайлови ўтказилишини эълон қилган.

Макрон ўз қадамини мамлакатдаги сиёсий вазиятни “аниқлаштириб олиш” истаги билан изоҳлаган.

“Президент танқидчилари Макрон мамлакатни оқибати номаълум бўлган кучли сиёсий инқирозга олиб борди, деб ҳисоблайди”, дея қайд этган Франция халқаро радиоси.

Биринчи июлга ўтар кечаси Қозоғистондан Қирғизистонга селдан жабр кўрган кишилар учун озиқ-овқат ва маиший ашёладан иборат инсонпарварлик ёрдами етказилган. Бу ҳақда Озодликнинг қирғиз хизмати мамлакат Фавқулодда вазиятлар вазирлиги маълумотига таянган ҳолда хабар қилди.

Ўш вилоятининг Новқат туманида 28 июнь куни содир бўлган сел оқибатида 9 киши нобуд бўлган. Қурбонларнинг ҳаммаси битта оила аъзолари экани маълум. Табиий офат чоғида бедарак кетган яна бир киши қидирилмоқда. Сел тошқини туфайли туманда фавқулодда вазият тартиби эълон қилинган.

Қутқарувчилар 29 июнь куни тумандаги Абширота шаршараси яқинидаги Абширсой дам олиш масканидан 1300 дан зиёд кишини эвакуация қилишиб, яна 40 кишини Кезарт яйловидан олиб чиқиб кетишган.

Қирғизистон ФВВ селга тинимсиз ёққан жала, Абширота дарёси бўйлаб экилган дарахтлар ва дам олиш жойларининг палапартиш қурилгани сабаб бўлганини билдирган. Бундан ташқари, вазирлик қайдича, 30 июнь куни маҳаллий вақт билан соат 20:30 ларда Ўш — Раззақов автойўлининг 65-километрида сел тошқини туфайли Найман кўприги қулаган. ФВВ бу ҳудудда сел оқибатларини бартараф қилиш бўйича иш олиб борилаётганини маълум қилган.

Қирғизистон президентининг Ўш вилояти бўйича ваколатхонаси кечаги ҳодисалар чоғида бирор киши жабрланмаганини билдирган.

Эронда 28 июнь куни маҳаллий вақт билан эрталабки соат 8.00 дан бошлаб 58 мингдан зиёд сайлов участкаси очилган.

Давлатга қарашли IRNA агентлиги маълумотига кўра, мазкур сайловда 61 миллион 452 минг 321 нафар фуқаро овоз бериш ҳуқуқига эга.

Уларга президент сайловида иштирок этаётган тўрт номзоддан бирини танлаш имконияти берилган.

Аввалроқ Эрон конституцияси посбонлари кенгаши сайловда иштирок этиш учун олти нафар номзодни маъқуллаган эди. Аммо вице-президент Амир Ҳусайний Ҳожизода Ҳошимий ва Теҳрон мэри Алиризо Законий сайловда иштирок этишдан бош тортгани ортидан номзодлар сони тўрт нафарга тушган.

Улар - ядровий битимга оид музокараларда Эрон делегациясига раҳбарлик қилган Саид Жалилий, собиқ ички ишлар вазири Мустафо Пурмуҳаммадий, парламентнинг амалдаги спикери Муҳаммадбоқир Қолибоф ва парламент депутати Масъуд Пезешкианлардир. Бу номзодлар орасида фақат Пезешкиан ислоҳотчи номзод ўлароқ кўрилади.

Эронда муддатидан илгари президент сайлови марҳум президент Иброҳим Раисийнинг 19 май куни автоҳалокат қурбони бўлгани ортидан ўтказилмоқда.

Эронда президент давлат раҳбари бўлиб ҳисобланмайди, у айниқса ташқи сиёсатда анчагина чекланган ваколат эгаси бўлмиш ижроия ҳокимияти раҳбаридир.

Қирғизистон парламенти депутатлари 1918-1953 йиллар оралиғида сиёсий ва диний эътиқоди учун қатағон учраган фуқароларни реабилитация қилиш тўғрисидаги қонун лойиҳасини қабул қилишди.

Озодликнинг қирғиз хизмати хабарига кўра, “Сиёсий ва диний эътиқоди, ижтимоий, миллий ва бошқа мансубият белгиларига кўра қатағон натижасида жабр кўрган ва реабилитация қилинган фуқароларнинг ҳуқуқлари ва уларга берилган кафолатлар тўғрисида”ги қонунга ўзгартишлар 27 июнь куни парламент томонидан учинчи ўқишда қабул қилинган.

Ҳужжатга мувофиқ, қонунга 1922 ва 1926 йиллар оралиғида РСФСР Жиноят кодексининг айрим моддалари билан судланганларни (бу моддалар 1961 йилгача Қирғизистон ҳудудида амалда бўлган) сиёсий қатағонга учраган деб ҳисоблашга оид янги моддани қўшиш таклиф қилинмоқда.

Бундан ташқари, қонунга мувофиқ, расмийларнинг “Қизил террор тўғрисида”ги қарор асосида қабул қилинган қарорлари, босмачиликка қарши кураш масалалари бўйича буйруқлари, давлат жиноятлари ва қулоқ қилинган хўжаликлар белгиларига оид қарорлари ҳамда СССР расмийлари томонидан қабул қилинган бошқа қатор ҳужжатлар сиёсий қатағон аломатлари бўлиб ҳисобланади.

Қонун билан Реабилитация бўйича комиссия тузиш ҳам кўзда тутилган. 2023 йил сентябрида ҳужжат ташаббускорларидан бири бўлган депутат Жанар Ақаев мазкур комиссияни Миллий фанлар академиясининг Тарих, археология ва этнология институти қошида ташкил этиш таклиф қилинаётганини айтган эди. Комиссия таркибига олимлар, ноҳукумат ташкилотлари вакиллари, Омбудсмен институти, прокуратура, ИИВ, МХДҚ ва давлат архиви идоралари ходимлари киритилиши кўзда тутилган. Комиссия таркиби мамлакат парламенти (Жўғўрқу кенеш) томонидан тасдиқланади.

Турли манбаларга кўра,1937-1938 йилларга бориб кучайиб кетган қатағонлар даврида Қирғизистонда 20 минг нафардан 40 минг нафаргача одам отилган. Улар орасида Тўрўқул Айтматов (Чингиз Айтматовнинг отаси), Иманали Айдарбеков, Баяли Исакеев, Қасим Тинистанов бошчилигидаги 137 нафар зиёли бор. “Халқ душмани” деб тан олишган бу кишилар 1938 йилнинг 5-8 ноябрь кунлари оралиғида отиб ташланган. Бу шахслар жасадларининг қаерга кўмилгани ўнлаб йиллар давомида номаълумлигича қолган ва бу қабрларни фақат 50 йилдан кейин топишга муваффақ бўлинган.

Қўшма Штатларда 27 июнь куни демократлар партиясидан президентликка номзод Жо Байден билан республикачилар партиясидан президентликка номзод Дональд Трамп ўртасида илк дебат бўлиб ўтди.

CNN телекомпанияси томонидан уюштирилган дебатда бошловчилар номзодларга америкаликлар учун энг долзарб бўлган муаммолар — инфляция даражасининг юқорилиги, аёллар учун аборт ҳуқуқи, ноқонуний миграция, Украинага ёрдам, афроамерикаликлар муаммолари, болали оилаларни дастаклаш, иқлим ўзгаришига қарши кураш, сайлов натижаларини ҳурмат қилиш ва бошқа масалаларга дахлдор саволларга жавоб беришни таклиф қилишди. Аммо иккала номзод ҳам бир ярим соат давом этган дебатларда аввалдан ҳозирланган тезисларни такрорлаб, мазкур саволларнинг кўпига жавоб беришдан қочишди.

Президент Байден ўзининг раҳбарлиги остида мамлакат COVID пандемияси туфайли юзага келган рецессия оқибатларига қарши муваффақиятли кураш олиб боргани, ўз маъмурияти сиёсати туфайли инфляция даражаси пасаяётгани, у кекса ёшдаги америкаликлар учун дори-дармон нархларини пасайтиришга муваффақ бўлганини айтди.

Байден президентликка қайта сайлангудек бўлса, ижтимоий дастурларни молиялаштириш учун юқори даромадли америкаликлар учун солиқларни оширишни ваъда қилди.

Собиқ президент Дональд Трамп эса аслида ҳозирги иқтисодий ўсиш учун тамал унинг президентлиги чоғида солиқларни пасайтириш ва иқтисодиётдаги давлат бошқарувини қисқартириш эвазига қўйилганини билдирди. У Жо Байденни ноқонуний миграция муаммоларига нисбатан лоқайдликда ва ҳатто буни рағбатлантирганликда айблади. Трампга кўра, бу муаммо кам таъминланган америкаликларга катта зарар етказмоқда.

Дебатлардаги энг ҳассос эпизодлардан бири Россиянинг Украинага босқинига оид муҳокама бўлди. Дональд Трамп, агар у Оқ уйда бўлганида, Россия Украинага бостириб кирмаган бўлишини бир неча бор такрорлади. Унга кўра, АҚШ армиясининг Афғонистондан “шармандаларча” чиқиб кетиши Путинга Украинага қарши уруш бошлаш журъатини берган. Трамп фикрича, Байден сиёсати ишларни учинчи жаҳон уруши томон олиб бормоқда.

Бунга жавобан Байден “Трампнинг хатти-ҳаракатлари, унинг Украина ёрдам беришни истамаслиги Путинни НАТОга аъзо мамлакатларга бостириб киришга рағбатлантириши ва учинчи жаҳон урушига олиб келиши мумкин” дея рақибига эътироз билдирди.

Дебат бошловчисининг саволига жавобан Трамп у Путин томонидан таклиф этилган урушни тинч йўл билан тугатиш режасига қўшилмаслиги айтди. У Россия президентини жиноятчи деб атаган, бироқ президентликка қайта сайланган тақдирда, президентлик лавозимига расман киришмай турибоқ Украинадаги урушни тўхтатиши мумкинлигини яна бир бор такрорлади.

Кузатувчи ва шарҳловчиларнинг илк муносабатидан келиб чиқилса, президент Байден бу дебатда очиқ мағлубиятга учраган. Рақибидан фарқли равишда у доим ҳам ўз фикрини охиригача ифодалай олмаган, баъзан керакли сўзларни қидириб қолган, жавобларда каловланган. Байденнинг сайловолди штаби вакиллари буни президент дебатга шамоллаган ҳолда чиққани билан изоҳлашган.

Президентликка номзодларнинг илк дебати ортидан The Wall Street Journal газетаси “Байден дебат чоғида Трамп томонидан чилпарчин қилинди” сарлавҳаси билан чиқди. New York Times нашри эса Байден дебатда “нўноқларча чиқиш” қилгани, демократлар партияси эса “саросима”да экани ҳақида ёзмоқда.

АҚШ президенти лавозимига номзодлар ўртасидаги иккинчи дебат сентябрь ойида бўлиб ўтиши кутилмоқда.

Қозоғистон президенти Қасим-Жомарт Тоқаев 27 июнь куни мамлакатда атом электр станцияси қурилиши бўйича референдумни жорий йилнинг кузида ўтказиш режаланаётганини билдирди, дея хабар қилди Озодликнинг қозоқ хизмати. Референдумнинг аниқ санаси ҳали очиқланганича йўқ.

Тоқаев АЭС қурилиши масаласи устида ишлаш бўйича масъулларга топшириқ берганини маълум қилди.

“Бу масала бўйича сўнгги қарорни халқ қабул қилади”, дея билдирди Қозоғистон президенти ОАВ ходимларини тақдирлаш муносабати билан уюштирилган тантанали маросимда сўзга чиқаркан.

Унга кўра, ҳозирги пайтда бу борада “кенг кўламли муҳокамалар” ўтказилмоқда.

Тоқаев Қозоғистон ҳудудида атом электр станцияси қурилишига оид масалани Россияга илк сафарини амалга ошириб, президент Владимир Путин билан бу масалани муҳокама қилганидан буён бир неча бор кўтарган.

Ўтган йил сентябрида Тоқаев АЭС қурилиши масаласини умумхалқ референдумига олиб чиқишни таклиф қилган.

Ўша пайтда Қозоғистонда АЭС қурилиши мумкин бўлган муҳтамал майдон ўлароқ Балхаш кўли соҳилидаги Улкен қишлоғи айтилган.

Қозоғистонда аҳолининг бир қисми ва қатор экспертлар орасида атом станциялари хавфсизлиги юзасидан хавотирлар мавжуд. Фаоллар фикрича, АЭС қурилиши туфайли экологик, иқтисодий (лойиҳа қиймати бир неча миллиард долларга етиши мумкин) ва сиёсий (реакторни қурган мамлакатга қарамлик) хатарлар юзага келиши мумкин.

Қозоғистон расмийлари АЭС қурилишига сабаблардан бири “яқин келажакда” мамлакат дуч келиши мумкин бўлган электр энергияси танқислиги муаммоси эканини айтишган.

Ҳозирги пайтда Қозоғистонда ишлаб чиқарилаётган электр энергиясининг катта қисми кўмир станциялари ҳиссасига тўғри келади, сўнгги йилларда муқобил — қуёш ва шамол энергетикаси ҳам ривожланмоқда, бироқ уларнинг улуши жуда кичик.

Қозоғистонда сўнгги референдум 2022 йил 5 июнида бўлиб ўтган, ўшанда мамлакат фуқаролари Конституцияга ўзгартишлар киритиш бўйича овоз берган эдилар.

Қозоғистоннинг Россиядаги элчиси Даурен Абаев шу йилнинг май ойида Россиянинг ТАСС агентлигига берган интервьюсида АЭС қурилиши бўйича референдум йил охирига бориб ўтказилиши мумкинлигини айтган эди. Ўшанда у Қозоғистонда АЭС қурилиши бўйича рўйхатда Россиянинг “Росатом” ширкати ҳам бўлишига ишонч билдирган.

Меҳнат муҳожирлари Россиядан кетишлари учун Москва уларни Украина урушига йўлламоқда. Бу ҳақда Россия Тергов қўмитаси раҳбари Александр Бастрикин Петербург халқаро юридик форумида маълум қилди. Мулозимнинг эътирофича, армияга 10 минг чоғли мигрант олинган.

“Биласизми, биз шундай йўл топдикки, бунинг натижасида мигрантлар аста-секинлик билан Россияни тарк эта бошлади. Биз Конституциядаги ва қонунларимиздаги фуқаролик олган шахслар ҳарбий қайдга туриши шартлиги ва зарурат туғилган тақдирда, уларнинг махсус ҳарбий амалиётда иштирок этиши лозимлигига оид моддаларни қўллай бошладик”, дея иқтибос келтирган РБК нашри Бастрикиннинг сўзларидан.

Мулозимга кўра, ҳарбий қайдга қўйиш ишлари билан Тергов қўмитаси терговчилари шуғулланмоқда (бу иш ТҚ вазифасига кирмайди — таҳр.).

“Биз фуқаролик олган шундай кишилардан 30 мингдан зиёдини тутдик, ҳарбий қайдга туришни истамаганларни эса қайдга олдирдик”, деган Бастрикин.

Россия қўшинлари Украина ҳудудига кенг кўламда босқин бошлаган 2022 йил февралидан буён Марказий Осиё мамлакатларидан мунтазам равишда Россияга ишлашга борган меҳнат мигрантлари урушга йўлланаётгани ҳақида хабарлар келиб турибди. Минтақа мамлакатлари ҳукуматлари ўз фуқароларига бу каби урушда иштирок “ёлланиш” ўлароқ баҳоланиши мумкинлигини эслатиб келишади.

Россия Тергов қўмитасига 2011 йилдан буён раҳбарлик қилиб келаётган Александр Бастрикин бир неча бор мигрантларга қарши чиқиш қилиб, миграцион қонунчилик кучайтирилишини дастаклаб келган.

Тергов қўмитаси раҳбарининг сўнгги баёноти Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” залига ҳужум ортидан Россияда марказий осиёлик мигрантларга қарши бўлиб ўтаётган кампания манзарасида берилган. Россия расмийлари мазкур терактда бир неча тожикистонликни айблаб келмоқда.

Остона апелляция суди 26 июнь куни Қозоғистоннинг собиқ иқтисодиёт вазири Қуандиқ Бишимбаевга нисбатан биринчи инстанция суди ҳукмини ўзгаришсиз қолдирди. Бу ҳақда Озодликнинг қозоқ хизмати хабар қилди.

Рафиқаси Салтанат Нукеновани ўлдирганликда айбдор топилган собиқ вазир жорий йилнинг май ойида 24 йилга қамалган эди.

Апелляция суди собиқ вазирдан ташқари унинг жияни Бақитжан Байжановга нисбатан суд ҳукмини ҳам ўзгаришсиз қолдирган. Жиноятни яширганликда айбланган Байжанов аввалроқ биринчи инстанция суди ҳукми билан тўрт йилга қамалган эди.

Бишимбаев ўта шафқатсизлик билан қасдан одам ўлдиришда айбланган эди. Аввалги маҳкамада у мазкур айбловларни рад этиб, қасддан одам ўлдирмагани, тергов эса ижтимоий тармоқлар ва ОАВ томонидан бўлган босим таъсирига тушиб қолганини иддао қилган.

Суд материалларида қайд этилишича, Бишимбаев 2023 йил 8 ноябрь оқшомида ўз оиласига тегишли Bau ресторанида хотини билан жанжаллашиб қолган. У Салтанат Нукеновани дастлаб ҳожатхонада, кейин эса лифтдан чиқишда калтаклаган. Пировардида аёл олинган жароҳатлар туфайли жон таслим қилган.

Собиқ иқтисодиёт вазири Қуандиқ Бишимбаев 2018 йилнинг март ойида коррупцияда айбланиб, 10 йилга қамалган эди. У Қизилўрда шаҳрида шиша заводини қуриш учун ажратилган миллиард тенгени ўзлаштиришда ҳамда қурувчилардан пора олишда айбланган. У 2019 йил октябрь ойида шартли равишда озодликка чиқарилган эди.

43 ёшли Қуандиқ Бишимбаев президент Назарбоев даврида юқори лавозимларда ишлаган. У ўз фаолиятини Нурсултон Назарбоевнинг ёрдамчиси сифатида бошлаган.

Бишимбаев адвокати Остона апелляция судининг 26 июндаги қарори ортидан эндиликда Қозоғистон Олий судига шикоят киритилишини билдирган.

Қирғизистон пойтахтида милиция ходимлари мамлакат ҳудудида қонуний яшаб ва ишлаб келган 56 нафар хорижликни қўлга олишган. Бу ҳақда Озодликнинг қирғиз хизмати Бишкек ШИИБ матбуот хизматидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Қайд этилишича, Бангладеш фуқаролари бўлиб чиққан ноқонуний мигрантлар 25 июнь куни ўтказилган рейд чоғида ушланган. Хорижликларнинг ҳаммаси милиция бўлими етказилиб, уларга нисбатан Қирғизистон Ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги кодексининг 431-моддаси (Хорижлик фуқаролар томонидан Қирғизистонда бўлиш тартиби, меҳнат фаолиятини амалга ошириш қоидалари ёки транзит ўтиш тартибининг бузилиши) бўйича 18 та маъмурий баённома тузилган.

Бишкек ШИИБ ҳуқуқбузарларга умумий ҳисобда 99 минг сўм (шу кундаги курс билан 1145 АҚШ доллари атрофида) миқдорида жарима тайин қилинган.

Ноқонуний мигрантларни аниқлаш бўйича рейдлар милициядан ташқари Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси томонидан ҳам ўтказилмоқда. 25 июнь куни МХДҚ вакиллари рейд чоғида виза муддати ўтиб кетгани ҳолда Чуй вилоятидаги паррандачилик фабрикасида ишлаб келган покистонлик ва бангладешлик 45 киши аниқланганини билдиришган. Бу шахслар маъмурий жавобгарликка тортилиб, сўнгра ватанига депортация қилиниши учун Қирғизистон ИИВга ўтказиб берилган.

Қирғизистонда ҳуқуқ-тартибот ва махсус хизматлар ходимлари ноқонуний мигрантларни аниқлаш бўйича шу йил апрелидан буён рейдлар ўтказиб келяпти. Ноқонуний мигрантлар хизмат кўрсатишнинг турли соҳаларида - кўпинча тикувчилик ва етказиб бериш хизматлари соҳаларида аниқланаётгани айтилмоқда.

Халқаро қийноқ қурбонларини дастаклаш куни бўлган 26 июнда бир неча ҳуқуқбонлик ташкилоти Марказий Осиё мамлакатлари ҳукуматларини қийноқ ва аёвсиз муомалага барҳам бериш учун конкрет чора-тадбирлар қабул қилишга чақирди.

Қозоғистон ва Тожикистондаги қийноқларга қарши коалиция, Марказий Осиёда инсон ҳуқуқлари ассоциацияси (AHRCA, қароргоҳи Францияда), Туркманистон инсон ҳуқуқлари ташаббуси (қароргоҳи Австрияда), Инсон ҳуқуқлари бўйича Хельсинки жамғармаси ва Инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро ҳамкорлик каби ташкилотлар ўз қўшма баёнотида Марказий Осиёнинг беш мамлакатида қийноқлар кенг ёйилгани ва жазосиз қолаётганини таъкидлашган.

“Сиёсий сабабларга кўра қўлга олинган маҳбусларни қийноққа солиш муаммоси айниқса долзарб бўлиб турибди. Мамлакатлар қонунчилигида қоғозда ижобий ўзгаришлар бўлаётганига қарамай, амалда Марказий Осиё давлатлари мазкур муаммо билан курашиш учун етарли чора кўрмаяптилар”, деб ҳисоблашади ҳуқуқбонлар.

Улар Қозоғистонда 2022 йилдаги Январь воқеаларидан сўнг қийноқлар бўйича юзлаб шикоят келиб тушгани, бироқ бу шикоятлар бўйича жиноят ишларининг аксарияти ёпилгани, айбдорлар эса топилмаганини қайд этишган. Ҳуқуқ фаоллари расмийлар томонидан ўтказилган терговлар халқаро стандартларга жавоб бермаганини айтишган.

Ҳуқуқбонлар ўз баёнотларида Қирғизистонда “Кампиробод иши” ва Temirov Live нашри журналистларига қарши, Тожикистонда Тоғли Бадахшон мухтор вилоятидаги норозилик чиқишлари иштирокчиларига қарши, Туркманистонда қамоқхонадаги маҳкумларга қарши қийноқ қўлланилганига эътибор қаратишган.

Ўзбекистондаги қийноқ ҳолатларига тўхталар экан, ҳуқуқбонлар ғайриинсоний муомалага дуч келган Дмитрий Иванус, Денис Николаев, Александр Трофимов ва Шоҳида Соломонова каби фуқаролар кейсларини мисол ўлароқ келтирган.

Ҳуқуқ фаоллари Марказий Осиё мамлакатлари расмийларини қийноқ муаммоси кўламини тан олиш, жиноят ишлари ва терговлар бўйича кенг кўламли статистикани эълон қилиш, мустақил кузатувчиларнинг қамоқхоналарга киришига имкон бериш, БМТнинг тегишли механизмлари билан конструктив ҳамкорлик қилиш ва тизимда томир ёйган қийноқ муаммосини шаффоф равишда ҳал қилиш, ҳуқуқ-тартибот идоралари ва қамоқхоналар ходимларининг БМТ органлари ва бошқа халқаро ташкилотлар билан ҳамкорликка ўргатиш йўли билан қийноқларга зудлик билан барҳам беришга чақиришган.

Афғонистонлик журналист аёл Кубро Ҳасаний Россиядан ўзи учун ўлим таҳдиди бўлган ватанига учиб кетган. Бу ҳақда “Фонтанка” нашри Ҳасанийнинг адвокатларидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Адвокатларига кўра, афғон диаспораси журналист аёлга хавфсиз мамлакатга учиб кетишда ёрдам қилишга уринган. Бу борада танлов имконияти кўп (Албаниядан Германиягача) бўлган: бироқ улар саъй-ҳаракат, вақт ва пул талаб қилган. Россия аёлга сиёсий бошпана беришдан бош тортган.

Ҳасанийнинг адвокатларидан бири фикрича, “унинг бундан буён Россияда қолишга кучи қолмаган” ва у, хавф-хатарга қарамай, ўзи учун Афғонистонга қайтишдан бошқа реал йўл кўрмаган.

Кубро Ҳасаний 2021 йили ҳокимиятни эгаллаб олган “Толибон” ҳаракатига қарши очиқ чиқишлар қилгани учун Афғонистонда журналист аёлга нисбатан ўлим хавфи мавжуд. У толиблар Кобулни эгаллаб олгани ортидан Афғонистондан қочиб чиққан эди.

2022 йилнинг май ойида журналист аёл 12 нафар ҳамюрти билан Россиядан Германияга ноқонуний чиқиб кетишга уринган пайтда қўлга олинган. 2024 йил февралида Петербург суди уларни айбдор деб топган ва тергов ҳибсхонасида ўтказилган кунлар ҳисобидан уларни озод қилган. Шунинг эртасига суд Ҳасанийни Россиядан бадарға қилишга оид қарорни бекор қилган. Суд депортация журналист аёл ҳуқуқ ва эркинликларини бузади, деган қарорга келган.

Кубро Ҳасаний Афғонистонда бўлган пайтда Туркиянинг Anadolu ахборот агентлиги ҳамда АҚШнинг National Public Radio news радиоси билан ҳамкорлик қилган, бундан ташқари, у телевидениеда, хусусан Afganistan Youth TV телеканалида фаолият юритган.

Қирғизистон президенти Садир Жапаров давлатга қарашли “Кабар” ахборот агентлигига берган интервьюсида жияни Лаззат Нуркожоева иштирокидаги “қўл сўраш” маросими видеоси юзасидан изоҳ берган.

Аввалроқ ёйинланган видео жуфтлик томонидан маросим учун ижарага олинган Фавқулодда вазиятлар вазирлиги вертолёти ҳамда Бишкек яқинидаги тоғда ўтказилган дабдабали маросим (Маrry Ме) туфайли ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари ва оммавий ахборот воситалари эътиборини тортган эди.

Жапаровга кўра, давлат раҳбарининг яқин қариндошлари бошқаларга ўрнак бўлишлари ва исрофгар бўлмасликлари лозим. Президент фикрича, жиянининг қаллиғи бу ҳақда ўйлаб кўриши лозим эди.

“Агар у президентнинг қариндошига айланиш ҳаракатида бўлса, одамлар танқидига нишон бўлмаслик ва президентни ҳам танқидга нишон қилмаслик ҳақида ўйлаб кўриши керак эди. Ёшлик қилиб қўйди, деб ўйлайман. Жўнгина йўл билан келиб, қўлини сўраса, бир-бирини ёқтирганларидан кейин [жияним ҳам] бош тортмас эди”, деган Садир Жапаров.

Қирғизистон президенти ўз турмушига оид лавҳаларни ижтимоий тармоқларга қўймоқчи бўлган қариндошлари олдига кескин талаблар қўйилганини қўшимча қилган ҳамда уларнинг давлат ишларига аралашишига йўл қўйилмаслигини эслатган. Шу билан бирга, Жапаров ўз жиянининг хатти-ҳаракатлари учун фуқаролар олдида кечирим сўрашини билдирган.

“Мен унинг танқидларга қулоқ тутиб, хулоса чиқаришига аминман. У оила қуриш арафасида турибди ва эндиликда ўйлаб иш тутишига умид қиламан”, деган президент.

Жапаров ФВВ ўз вертолётини давлат топшириғини бажаришга жалб қилинмаган пайтда тижорат парвозлари учун исталган кишига ижарага бериши мумкинлигини ҳам эслатган. Президентга кўра, вертолётлар даромад келтириши лозим, бу маблағларга эса янгисини олиш мумкин бўлади.

Қирғизистон президенти исрофгарлик билан шуғулланаётган фуқаролар ва мулозимларни аввалроқ бир неча бор танқид қилган. 2022 йил охирида у 500 дан 1000 нафаргача одам чақириб, дабдабали маросимлар ўтказаётган амалдорларни танқид қилган эди. Ўшанда у исрофгарлик масаласида астойдил иш олиб бориш ва буни алоҳида назорат остига олишни буюрган.

2022 йил бошида эса Қирғизистон президенти дафн маросимида жонлиқ сўйишни тақиқловчи фармонни имзолаган. Бу фармонни изоҳлай туриб, президент Қирғизистонда жанозалар “дабдабали маросимга айланиб кетаётган”ини ёзган эди.

Бундан ташқари, Садир Жапаров 2024 йил март ойида Қирғизистоннинг янги муфтийси Абдулазиз Закиров билан учрашув чоғида унга исрофгарлик кўринишларини имкон қадар озайтириш ишларини давом эттириш бўйича топшириқ берганди.

Люксембургда Украинанинг ЕИга кириши бўйича музокаралар бошланди.

Ҳукуматлараро конференцияда айни пайтда ЕИ кенгашида раислик қилаётган Бельгия ташқи ишлар вазири Ҳажа Лабиб биринчи навбатда муҳокама қилинадиган масалалар – Украиадаги суд ислоҳоти, коррупцияга қарши кураш ва миллий озчиликка нисбатан дискриминация йўқлиги кабилар бўлишини урғулаган.

Ўз навбатида, Европа кенгаши раҳбари Шарль Мишель бошланган музокаралар сезиларли ислоҳотларни талаб қилувчи узоқ муддатли жараённинг дебочаси эканини қайд этган.

Украина президенти Владимир Зеленскийга кўра, бошланган музокаралар мамлакат сўзсиз Европа Иттифоқи аъзоси айланиши ҳақида гапиришга имкон беради.

“Мен бу йўлда Украинани дастаклаётган барчага миннатдорлик билдираман”, дейилган президент сайтидаги хабарномада.

Аввалроқ матбуот Киев ва Брюссель учун музокара жараёнини расман 1 июлгача бошлаш муҳимлигини ёзган. Мазкур санадан бошлаб Европа Иттифоқи кенгашида раислик ЕИда Россияга энг хайрихоҳ бўлган мамлакат бўлмиш Венгрияга ўтади.

Будапешт, жумладан Киев Украинадаги венгер озчилиги ҳуқуқларини ҳимоя қилиш учун етарли иш қилмаётганини иддао қилиб келган. Бу муаммо келишувдаги миллий озчиликлар ҳуқуқларига оид муросавий таъриф ёрдамида ҳал этилган.

ЕИга кириш юзасидан музокараларда Украина делегациясига бошчилик қилаётган Евроинтеграция масалалари бўйича бош вазир ўринбосари Ольга Стефанишина Киев миллий озчилик ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича Венгриянинг 11 та талабини бажаришга тайёр эканини тасдиқлаган.

Будапештнинг Украинага талабларини шу йилнинг январь ойи охирида Ужгородга қилган сафари чоғида Венгрия ТИВ раҳбари Петер Сийярто топширган эди.

Украина ЕИга кириш учун номзод давлат мақомини 2022 йилда олган. 2023 йил 14 декабрида Европа кенгаши Украинанинг ЕИга киришига оид музокараларни бошлаш ҳақида қарор қабул қилган.

Шу йил 7 июнида Еврокомиссия Украина музокараларни бошлаш учун зарур бўлган дастлабки шартларни бажарганини тасдиқлаган. Европа кенгаши Киев 2030 йилгача ЕИга қўшилиши мумкинлиги билдирган, бироқ бу борада аниқ сана маълум эмас.

Россияда Европанинг ўнлаб етакчи оммавий ахборот воситалари сайтлари ва бошқа медиаресурсларига киришга тўсиқ қўйилади. Бу ҳақда 25 июнь куни Россия Ташқи ишлар вазирлиги баёнот тарқатди. ТИВ баёнотида бу ЕИда Россиянинг учта ОАВ блокировка қилинганига жавоб чораси экани айтилган.

Россия ТИВ томонидан эълон қилинган рўйхатга Европа Иттифоқининг 25 мамлакатига қарашли (Хорватия ва Люксембургдан ташқари) 81 та нашр киритилган. Улар орасида теле- ва радиокомпаниялар, газеталар, журналлар, онлайн-ОАВ бор. Рўйхатда Германиянинг Spiegel ва FAZ, Франциянинг Le Monde ва Liberation, Испаниянинг El País, Италиянинг La Stampa ва La Repubblica, France Presse агентлиги, қатор мамлакатларнинг жамоатчилик телерадиокомпанияларига дуч келиш мумкин.

Москва Европа медиасини “махсус ҳарбий амалиётнинг бориши ҳақида мунтазам равишда нотўғри ахборот тарқатиш”да айбламоқда (“махсус ҳарбий амалиёт” деганда Россия расмийлари ўз армиясининг Украинага бостириб киришини назарда тутади – таҳр.). ТИВ баёнотида “Россия ОАВга нисбатан чекловлар олиб ташланган тақдирда, Россия томони ҳам ўз қарорини қайта кўриб чиқади”, дейилган.

24 июнь ЕИнинг расмий хабарномасида Европа Иттифоқи кенгашининг Украинага бостириб кирган Россияга нисбатан санкцияларнинг 14-пакети киритилганига оид қарори эълон қилинган. Шу билан янги санкциялар кучга кирган. Бу гал, жумладан Россиянинг РИА “Новости”, “Российская газета” ва “Известия” нашрлари ҳам санкция остига тушган. ЕИда бу ОАВ сайтларига киришга чеклов қўйилади.

Россия қўшинлари Украинага кенг кўламли босқин бошлаган 2022 йил февралидан буён Россияда миллиондан ортиқ сайтлар блокировка қилинган. Улар орасида Facebook, Instagram ва Twitter (ҳозирда - X) ижтимоий тармоқлари ҳамда “Озодлик” радиоси дохил Россия расмийларидан мустақил бўлган ОАВ сайтлари бор. Блокировкани айланиб ўтиш учун россияликлар VPN-хизматлардан фойдаланиб келишади, Россия расмийлари эса бу хизматлар сайтларига ҳам мунтазам равишда тўсиқ қўйиб келадилар.