Қозоғистон референдум марказий комиссияси Қозоғистонда АЭС қурилиши бўйича 6 октябрь куни ўтказилган овоз беришнинг дастлабки натижаларини эълон қилди.

Комиссия маълумотига кўра, мамлакатда овоз бериш ҳуқуқига эга 12 миллион 284 минг 487 нафар кишидан овоз беришда 7 миллион 820 минг 204 нафари (63,66 фоиз) иштирок этган.

Улар орасида референдумга олиб чиқилган масаланинг ижобий ҳал этилишини ёқлаб овоз берган фуқаролар сони 5 миллион 561 минг 937 кишини (71,12 фоиз) ташкил қилган.

Еттинчи октябрга ўтар кечаси социологлар овоз бериш участкасидан чиқишда фуқаролар ўртасида ўтказилган сўров натижаларини эълон қилишган эди. Маҳаллий нашрларда учта институт сўров натижалари пайдо бўлган. Exit-pool маълумотларига кўра, референдумда берилган овозларнинг қарийб 70 фоизи Қозоғистонда АЭС қурилишини дастаклаганларнинг овози ўлароқ кўрсатилган.

Аввалроқ Озодлик Қозоғистонда якшанба куни бўлиб ўтган референдумдаги давомат ҳақида хабар қилган эди. Референдум марказий комиссияси маълумотига кўра, 6 октябрь куни соат 14.00 дан кейиноқ овоз берувчилар сони 51 фоиздан ошган, бунинг ортидан референдум бўлиб ўтди, дея эътироф этилган.

Референдум куни Қозоғистоннинг турли ҳудудларидан овоз бериш жараёнида қонунбузарликлар кузатилгани ҳақида хабарлар келиб тушган, хусусан, сайлов қутиларига тўпдан бюллетенлар ташланганига оид маълумотлар пайдо бўлган.

Исроил армияси (ЦАХАЛ) Ғазо сектори шимолидаги Жабалия ҳудудида АҚШ ва Европа Иттифоқида террор ташкилоти деб тан олинган ҲАМАС гуруҳига қарши янги амалиётни бошлаган.

ЦАХАЛ хабарномасида исроиллик ҳарбийлар минтақада қуролли жиҳодчилар ва уларнинг инфратузилмасини топишгани айтилган. ЦАХАЛ вакиллари Исроил авиацияси ҲАМАСнинг қурол-аслаҳ омборлари, ерости инфратузилмаси ва бошқа объектлари дохил ўнлаб ҳарбий нишонларга ҳужум қилганини билдиришган.

Исроиллик ҳарбийларга кўра, Фаластин гуруҳи Жабалия ҳудудида ўзининг оператив салоҳиятини тиклашга уринмоқда.

ҲАМАС назорати остидаги Ғазо Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотига кўра, исроиллик ҳарбийлар берган зарбага собиқ мактаб ва масжид нишон бўлган. Иддаога кўра, зарбалар оқибатида 26 киши нобуд бўлган, ўнлаб одам яраланган. Бомбаланган масжид Ғазонинг марказий қисмидаги Дайрулбалаҳ шаҳрида жойлашган. ЦАХАЛ томонидан ёйинланган хабарномада собиқ мактабга ҳужум ҳам ўша ҳудудда амалга оширилгани айтилган. Исроилликлар иддаосига кўра, ҲАМАС ҳар икки бинодан қўмондонлик ва назорат марказлари сифатида фойдаланиб келишган.

Исроил армияси Ғазо секторида галдаги рейдини ҲАМАС томонидан Исроил жанубига амалга оширилган ҳужумнинг бир йиллиги арафасида бошлаган. 2023 йил 7 октябрида ҲАМАС вакиллари томонидан амалга оширилган мазкур ҳужумда мингдан зиёд одам ўлдирилган, 250 чоғли одам гаровга олиниб, Ғазога ҳайдаб кетилган эди.

Гаровдагиларнинг бир қисми Исроилнинг ҲАМАС билан битими доирасида озод қилинган. Айни пайтда гаровда юзга яқин одам қолгани, улардан қирққа яқини ўлган бўлиши мумкинлиги тахмин қилинмоқда.

Электр энергияси, нефть маҳсулотлари ва газдан фойдаланишни назорат қилиш инспекцияси Самарқанд вилоятида 5,5 млрд сўмлик электр энергиясидан ноқонуний фойдаланган майнинг фермани аниқлади.

Инспекция матбуот хизматининг маълум қилишича, Тойлоқ туманидаги Чороғбон МФЙда истиқомат қилувчи фуқаро тижорат мақсадида 55 та тўпламдаги майнинг қурилмасини электр тармоғига тўғридан-тўғри улаб, ноқонуний фойдаланиб келган.

"Қонунбузарлик юзасидан тегишли ҳужжатлар расмийлаштирилиб, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга юборилди", дейилган хабарномада.

Сўнгги вақтларда майнинг фаолияти билан боғлиқ тафтишлар кўпайгани кузатилмоқда.

Жорий йилнинг биринчи ярмида “Ўзенергоинспекция” ноқонуний криптовалюта ва майнинг фаолияти билан шуғулланишга доир 75 та ҳолатни аниқлаган. Электр энергиясидан ноқонуний фойдаланиш туфайли етказилган зарар 81 млрд 604 млн сўмга (15 млн 909 минг киловатт-соат) баҳоланган.

Адлия вазирлиги 2023 йил 4 октябрь куни мамлакатда майнинг фермалари фаолиятига рухсат берилгани тўғрисида маълум қилганди.

Ҳукумат тасдиқлаган Низомга асосан, майнинг фақат юридик шахс томонидан қуёш фотоэлектр станциялари орқали ишлаб чиқарилган электр энергиясидан фойдаланган ҳолда амалга оширилади. Қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда майнерлар истеъмол қилинган электр энергиясини ҳисобга олиш ускунасини ўрнатиб, ягона электр энергетика тизимига уланиши мумкин.

Қозоғистонда 6 октябрь куни сайлов участкаси ёпилганидан бир соат кейин марказий комиссия давоматга оид дастлабки маълумотларни очиқлади. Мазкур кўрсатки 63,87 фоизни ташкил қилган. Сайлов участкаларида 7,8 миллион кишига бюллетень берилган.

Энг юқори давомат Қизилўрда вилоятида қайд этилган — у ерда рўйхатдаги сайловчиларнинг 82,45 фоизи участкаларга келган. Энг паст давомат эса Олмаота шаҳрида кузатилган бўлиб, у ерда участкаларга рўйхатдагиларнинг 25,39 фоизигина келган.

Айни пайтда референдумда берилган овозлар саналмоқда.

Дастлабки натижалардан кейин Қозоғистонда референдум бўлиб ўтган, деб тан олинган. Референдум бўлиб ўтган деб тан олиниши учун унда камида 50 фоиз сайловчи қатнашиши лозим эди.

Қозоғистонлик сайловчиларга якшанба куни фақат битта саволга — “Сиз Қозоғистонда атом электр станцияси қурилишига розимисиз?” деган саволга “ҳа” ёки “йўқ” деб жавоб бериш таклиф қилинган. АЭСнинг муҳтамал қурувчисини танлаш масаласи овоз беришга қўйилган эмас.

Референдумни ўтказиш учун 15,5 миллиард тенге (жорий курс бўйича 32 миллион АҚШ долларидан кўпроқ) ажратилган.

Овоз бериш кунида мустақил кузатувчилар ишларида тўсқинликларга дуч келишган. Остонада “сайлов жараёнига аралашди” деган баҳона билан “Еркіндік қанаты” бирлашмаси вакилини участкадан чиқариб юборишган; ташкилот бу борада судга мурожаат қилмоқчи. Туркистон вилоятида “Ұлт көші” ташкилоти кузатувчиси ўз телефони камерасига сайлов қутисига тўпдан бюллетень ташланганини қайд этишга муваффақ бўлган. Бу ҳудуддан бўлган бошқа кузатувчи муҳтамалан коммунал корхона ходимлари иштирокида “карусель” уюштирилгани эҳтимоли ҳақида маълум қилган.

Қозоғистонда референдум арафасида ва овоз бериш куни бир неча шаҳарда ўнлаб мухолифат фаоли тутиб кетилган.

Қозоғистон ИИВ маълумотига кўра, овоз бериш кунида жамоат тартибини бузиш билан боғлиқ ҳодисалар қайд этилмаган, прокуратура эса иккита ҳуқуқбузарлик содир этилгани, бироқ улар референдум натижаларига таъсир этолмаслигини билдирган.

Эрон олий раҳбари оятуллоҳ Али Хоманаий 1 октябрь куни Эрон томонидан Исроилга берилган ракета зарбасини “қонуний” ва “машруъ” деб атади. Бу ҳақда у жума хутбасида билдирди.

“Бизнинг Қуролли кучларимиз амалга оширган иш сионистик режим, АҚШ ва унинг иттифоқчилари жиноятлари учун энг кичик жазо эди”, деди Хоманаий. У зарурат туғилган тақдирда, ҳужумлар давом этишини урғулади.

Хоманаий Исроил Фаластиннинг ҲАМАС (АҚШ ва ЕИда террор ташкилоти деб тан олинган) ва Ливаннинг “Ҳизбуллоҳ” гуруҳлари устидан ҳеч қачон ғалаба қилолмаслигини қайд этди.

АҚШ “Ҳизбуллоҳ”ни террор ташкилоти деб билади, Европа Иттифоқи эса “Ҳизбуллоҳ”нинг фақат қуролли қанотини террор ташкилоти деб билади, депутатлари Ливан парламентида ўтирган “Ҳизбуллоҳ” партияси эса, ЕИ фикрича, террор ташкилоти эмас.

Теҳрондаги Имом Ҳумайний масжидида бўлиб ўтган жума намози ва “Ҳизбуллоҳ”нинг ўлдирилган лидери Ҳасан Насруллоҳни ёдлаш маросимида оятуллоҳ Али Хоманаийдан ташқари Эрон президенти Масъуд Пезешкиён, парламент спикери Муҳаммадбоқир Қолибоф ва суд ҳокимияти раҳбари Ғулом Эжейлар иштирок этишган. Маросимга Теҳрон кўчаларидаги ўн минглаб киши қўшилган.

Хоманаий сўнгги марта жума намозига 2020 йил январида Эрон томонидан АҚШнинг Ироқдаги икки базасига ракета зарбалари берилгани ортидан имомлик қилган эди. Теҳрон мазкур ҳужум Ислом инқилоби посбонлари корпуси қўмондонларидан бири Қосим Сулаймонийнинг Бағдод аэропортида америкалик ҳарбийлар томонидан ўлдирилганига жавоб эканини урғулаган.

Биринчи октябрь куни Эрон Исроил ҳудудига 180 дан зиёд баллистик ракета отган. Бу Ливаннинг Эрон томонидан дастакланаётган “Ҳизбуллоҳ” гуруҳи билан Исроил ўртасидаги жанглар эскалацияси манзарасида содир бўлган. Ракеталарнинг анчагинаси ҳавода уриб туширилган, бироқ кўплаб ракета ракетага қарши мудофаа тизимини ёриб ўтган.

The New York Times газетаси иддаосига кўра, Исроилга ҳужум олий раҳбар Али Хоманаий топшириғи билан Ислом инқилоби посбонлари корпуси томонидан берилган, мўътадил сиёсатчи саналган мамлакат президенти Масъуд Пезешкиёнга эса бу ҳақда бевосита ракеталар отилишидан сал аввалроқ хабар берилган. Пезешкиён ракета ҳужумини Эроннинг ўзини ўзи мудофаа қилиш ҳуқуқини амалга ошириши деб атаб, зарбаларни расман дастаклаб чиққан.

Бу Эрон томонидан бевосита Исроилга қарши амалга оширилган иккинчи ракета ҳужуми бўлиб ҳисобланади. Биринчи ҳужум апрель ойида амалга оширилган эди. Ўшанда Исроил Эрон ҳудудига жавоб зарбасини берган эмас. 1 октябрдаги зарбалар ортидан Исроил Теҳрон ҳужумига жавоб берилиши мумкинлигини билдирган.

Қозоғистон АЭС қурилиши бўйича референдум арафасида қўлга олинган ёки маъмурий жавобгарликка тортилган фуқаролар сони кўпайиб бормоқда.

Озодликнинг қозоқ хизмати хабарига кўра, “Ар.Рух.Хақ” жамғармаси раҳбари, ҳуқуқбон Бахитжан Торегожина қўлга олинган шахслар рўйхатини янгилади. Эндиликда у ерда 27 кишининг исм-шарифи кўрсатилган, аввалроқ бу рўйхатда 17 нафар фаол бор эди.

Айни пайтда мазкур рўйхатга киритилмаган қўлга олинганлар ва маъмурий жавобгарликка тортилганлар борлиги қайд этилмоқда. Фуқаролик жамияти фаоли Абзал Достияров 3 октябрь куни полиция Гулжахан Байитни тутиб кетгани, пировардида унга 42 минг танга (87 АҚШ доллари атрофида - таҳр.) миқдорида жарима солинган. Полиция вакиллари фаолнинг АЭС қурилишига қарши чақириқлар ёзилган плакатларини “ноқонуний ташвиқот” ўлароқ баҳолашган.

Notextremists мониторинг гуруҳи маълумотига кўра, фуқаролик жамияти фаоли Канатхан Амреновга нисбатан мамлакат Маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги кодексининг 488-моддаси (“Тинч йиғилишлар тўғрисидаги қонунни бузганлик”) бўйича 20 суткалик маъмурий қамоқ жазоси тайинланган. У бир кун аввал эрталаб уйдан ишга чиқиб, ортидан кузатув борлигини сезиб, бу ҳақда яқинларига хабар қилган ва шундан сўнг у билан алоқа узилиб қолган эди.

Мониторинг гуруҳи Остонада фаол Жасулан Копеев ҳам 10 суткага қамалгани ҳақида маълумот тарқатган.

Учинчи октябрь куни Семей шаҳрида фаол Динара Мубаракнинг уйига полиция ходими келиб, унга “тегишли масала бўйича” Олмаота полиция департаментига келиш талаби билан чақирув қоғози ташлаб кетган. Унинг нима сабабдан бошқа шаҳардаги полиция департаментига чақирилгани маълум эмас.

Қозоғистонда АЭС қурилиши бўйича референдум шу йилнинг 6 октябрида бўлиб ўтиши кутилмоқда. Бюллетенда фақат “Сиз Қозоғистонда атом электр станцияси қурилишига розимисиз” деган биттагина савол бўлади. Бу саволга референдумда овоз бериш учун келганлар “ҳа” ёки “йўқ” деб жавоб беришлари керак бўлади.

Қирғизистон иқтисодиёт ва тижорат вазири Данияр Амангелдиев ўз мамлакати зиммасидаги мажбуриятларни бажараётгани ва халқаро санкция остига тушган товарларнинг мамлакатга олиб кирилишига йўл қўймаётганини билдирди. Озодликнинг қирғиз хизмати хабарига кўра, бу ҳақда вазир 3 октябрь куни бўлиб ўтган брифингда маълум қилган.

Амангелдиевга кўра, бу каби товарлар Қирғизистон чегарасидан ўтган эмас.

“Бизнинг муайян чекловлар билан боғлиқ мажбуриятларимиз бор. Бу товарлар ҳеч қачон бизнинг мамлакатга кирмаган ва бизнинг ҳудудимиздан ўтмаган”, дея қайд этган у.

Вазир савдо-сотиқдаги шаффофликни таъминлаш учун Қирғизистонда Савдо компанияси тузилгани, у санкция остидаги товарлар мамлакатга олиб кирилмаслигини назорат қилишини қўшимча қилган.

Қирғизистон Савдо компанияси август ойи охирида мамлакат Вазирлар Маҳкамаси қарори билан тузилган эди. Иқтисодиёт вазирлиги вакиллари аввалроқ мазкур компания товарлари Қирғизистон ҳудудига олиб кирилмаётган маҳаллий ширкатлар иштирокидаги савдо-сотиқ оқимлари мониторингини амалга ошириш учун ташкил этилганини маълум қилишган.

“Мазкур компаниянинг ташкил этилиши юқорида қайд этилган савдо-сотиқ фаолиятини тартибга солиши ҳамда савдо битимларининг бу каби турлари бўйича молиявий операциялар назорати учун восита бўлиб хизмат қилиши лозим”, дейишган вазирлик вакиллари.

АҚШ ва Европа Иттифоқи мамлакатлари ҳозиргача Қирғизистонга нисбатан ҳеч қанақа санкция жорий этган эмас. Бироқ ғарб мамлакатлари Қирғизистоннинг бир неча хусусий ширкатига нисбатан чекловлар киритган. Аввалроқ АҚШ Россияга санкция остидаги товарлар ва қўш мақсадли товарлар етказиб бергани учун камида еттита ширкатга нисбатан санкция жорий этган эди.

2024 йилнинг июнь ойида Қирғизистондан бўлган икки ширкат — “Мюллер Маркт” ва “ПроффЛаб” МЧЖ Европа Иттифоқининг санкция рўйхатига киритилгани маълум бўлган эди. Олдинроқ АҚШ Молия вазирлиги томонидан чеклов киритилган бу икки ширкат Россияга санкция остига тушган товарларни етказиб берганлари айтилган.

Исроил армияси Эрон томонидан дастакланаётган “Ҳизбуллоҳ” гуруҳининг Байрутдаги объектларига ҳужум уюштирилгани ҳақида маълумот тарқатди. Бунга оид баёнот ва видеоёзув ЦАХАЛнинг телеграм-канали орқали ёйинланган.

Исроиллик ҳарбийлар хабарномасида авиация гуруҳнинг разведка штабига зарбалар бергани ҳақида айтилган. Ҳужумга учраган объект “Ҳизбуллоҳ”нинг асосий унсури бўлиб, у орқали Исроил ва ЦАХАЛ ҳақида маълумотлар тўплаб борилган.

Исроил армияси Байрутга зарба берилгани ҳақида 3 октябрь тонгида маълумот тарқатган, бироқ бунга оид тафсилотларни келтирмаган эди. Reuters агентлиги манбалари Ливан парламенти яқинидаги бинога ҳужум уюштирилганини маълум қилишган. Ливан Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотига кўра, ҳужум чоғида олти киши ҳалок бўлган, етти нафари эса жароҳат олган.

Ливандаги “Ҳизбуллоҳ” гуруҳи АҚШда террор ташкилоти деб тан олинган. Европа Иттифоқи эса “Ҳизбуллоҳ”нинг фақат қуролли қанотини террор ташкилоти деб билади, депутатлари Ливан парламентида ўтирган “Ҳизбуллоҳ” партияси эса, ЕИ фикрича, террор ташкилоти эмас. Исроилнинг ҳаво ҳужумларидан бирида гуруҳ лидери Ҳасан Насруллоҳ ҳам ўлдирилган.

Исроил Ливаннинг “Ҳизбуллоҳ” гуруҳига қарши “Шимол нишлари” амалиётини 23 сентябрь куни бошлаган. Амалиётдан мақсад гуруҳ ҳарбий инфратузилмасини йўқ қилиш ва Исроил шимолидаги уйларини ташлаб кетган исроилликларни ортга қайтариш учун шарт-шароит яратиш экани айтилган.

Ғарб мамлакатлари Яқин Шарқдаги вазият юзасидан ташвиш изҳор қилиб, бу можаро ҳеч кимнинг манфаатига мос тушмаслиги ва ҳали ҳам уни дипломатик йўллар билан ҳал қилиш мумкинлигини билдиришган. Аввалроқ Тель-Авив “Ҳизбуллоҳ” Исроилни ўққа тутишда давом этар экан, гуруҳ билан қуролли кураш олиб боришдан бошқа чораси йўқлигини билдирган.

Йенс Столтенберг ўрнига НАТО бош котиби бўлиб тайинланган Марк Рютте 3 октябрь куни Киевга борди. Бу Рюттенинг ҳарбий иттифоқ раҳбари ўлароқ амалга оширган илк халқаро ташрифидир.

Украина президенти Владимир Зеленский билан музокаралардан кейин Рютте Киев НАТОга аъзо бўлишга ҳеч қачон бу қадар яқин бўлмаганини урғулади.

Рютте альянснинг ёрдам билан бир қатордаги биринчи даражали вазифаси НАТОга аъзо мамлакатлар қурол-аслаҳа захираларини тўлдириш бўлиб ҳисобланишини қайд этди. У Украина ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга эканини, халқаро ҳуқуқ эса у тарафда эканини таъкидлади.

Рюттега кўра, НАТОга аъзо мамлакатлар Киевга Россия ҳудудига узоқ масофали зарбалар бериш учун ижозат масаласини Украинани дастаклаш бўйича 12 октябрь куни “Рамштайн” форматида ўтказилажак кейинги учрашувда муҳокама қилишади.

Рютте ҳарбий иттифоққа кирувчи ҳар бир мамлакат Украинага етказиб берилаётган қурол-аслаҳаси учун қандай чеклов мавжудлигини ўзи ҳал қилишини урғулади.

Ўз навбатида, Зеленский Украина осмони муҳофазаси бўйича НАТО позицияси ўзгаришига умид билдирди. У Россиянинг тажовузкор ҳаракатларини тўхтатиш учун яна бир бор ҳамкорларни Украинага узоқ масофали қурол-аслаҳа етказиб беришга чақирди. Зеленскийга кўра, бу масалада Украина ҳамкорларининг янада қатъийроқ ҳаракат қилиши “Россия террорини батамом битириш учун лозим”.

Қирғизистон президенти Садир Жапаров мамлакатда 5-6 нафар миллиардер (тасарруфида камида 1 млрд АҚШ долларига тенг мол-мулк бўлган шахслар назарда тутилмоқда - таҳр.) ва 200 га яқин миллионер борлигини, уларнинг аксарияти пулларини хориждаги офшорларда сақлашини билдирди. Бу ҳақда у давлатга қарашли “Кабар” ахборот агентлигига берган интервьюсида айтган.

“Айнан шу сабабли биз легаллаштириш тўғрисидаги қонунни қабул қилганмиз. Бироқ ҳалигача улар ўз пулларини мамлакатга тўлиқ қайтарганлари йўқ. Улар орасида маблағларининг бир қисмини қайтариб олиб келиб, қурилиш соҳасига сармоя киритганлар бор”, деган Жапаров тадбиркорларни яна бир марта ўз маблағларини мамлакат тараққиёти учун сарфлашдан қўрқмасликка чақирди.

Президентга кўра, Қирғизистон расмийлари иқтисодиёт ва давлат учун фойдали бўлган барча лойиҳаларни, бундай ташаббус кимдан чиқишидан қатъи назар, қўллаб-қувватлашга тайёр.

2024 йил февралида Жапаров “бадавлат фуқаролар”га мурожаат қилиб, уларни чет элдаги мол-мулк ва маблағларни легаллаштириш учун мамлакатда қабул қилинган қонундан фойдаланишга чақирган эди. Бунга мисол ўлароқ Жапаров ўзнинг 20 миллион долларга тенг мол-мулкини легаллаштирганини билдирган. У мазкур қонундан истеъфода этган ҳолда, Бишкекдаги Ибраимов кўчасида 2005 йилдан 2010 йилгача қурилган бинони машруълаштирганини қайд этган.

Бу ерда гап Қирғизистон президенти томонидан 2023 йил июнида имзоланган “Жисмоний шахсларнинг мол-мулкини ихтиёрий равишда легаллаштириш ва амнистия қилиш тўғрисида”ги қонун ҳақида бормоқда. Аввалроқ мамлакат расмийлари ушбу ҳужжатдан мақсад “жисмоний шахсларнинг мол-мулки ва даромадларини ихтиёрий равишда декларация қилишнинг ҳуқуқий механизмини яратиш орқали қонуний иқтисодий муомалага жалб қилиш” эканини урғулашган.

Қонун қабул қилинганидан бир йил ўтгач, Қирғизистон парламенти мазкур қонунга тузатишларни маъқуллаб, активларни легаллаштириш муддатини 2024 йил охиригача узайтириб берган эди.

Россиянинг Нижегород вилоятида мигрантларга меҳнат фаолияти учун патент бериш тўхтатилган. Жорий йилнинг 1 октябрида “визасиз” давлатлардан, шу жумладан Ўзбекистондан борган хорижликлар у ерда патент ололмаяпти. Бу ҳақда “Коммерсантъ” нашри Россия ИИВнинг Нижегород вилояти бошқармасидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Айни пайтда бу тартиб фақат биринчи марта патент олаётганларгагина тааллуқли экани айтилган. Нижегород вилояти миграция масалалари бўйича бошқармаси қайдича, аввал патент олган хорижликлар бу ерда қайтадан ҳужжат расмийлаштириб, иш рухсатномасини янгилаб олишлари мумкин.

“Визасиз” мамлакатлардан бўлган мигрантлар учун меҳнат патентлари беришни тўхтатишга оид қарор Россия Ички ишлар вазирлигининг шу йил 23 сентябридаги буйруғи асосида қабул қилинган. Ички ишлар вазирининг ўринбосари Александр Горовой томонидан имзоланган мазкур ҳужжатда “2024 йилнинг 1 октябридан 2025 йил 1 мартигача меҳнат муҳожирларига патент бериш тўхтатилиши” ҳақида айтилган.

Озодликнинг тожик хизмати хабарига кўра, патент бериш бўйича чекловлар Россиянинг Воронеж ва Великий Новгород шаҳарларида ҳам жорий қилинган. Шу йил март ойида Нижний Новгород расмийлари мигрантларнинг йўловчи ташиш, такси ва бошқа соҳаларда ишлашини тақиқлаб қўйган эди. Расмий маълумотга кўра, бу каби чоралар “маҳаллий аҳоли соғлиғи ва турмуш хавфсизлигини таъминлаш мақсадида” қабул қилинган. Август ойига бориб чеклов рўйхати кенгайган ва хорижликларнинг бошқа соҳаларда, хусусан чакана савдо соҳасида ишлаши бўйича ҳам чекловлар киритилган.

Россияда сўнгги ойларда мигрантларга қарши кайфиятлар кучайгани ва қонунчилик кескинлашгани кузатилмоқда. Озодликнинг “Сибирь.Реалии” лойиҳаси қайдича, бу ҳолат айниқса Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл”даги терактлардан кейин кучайиб кетган. Россиялик терговчилар расмий тахминига кўра, мазкур ҳужум тожикистонлик бир гуруҳ фуқаро томонидан содир этилган.

Терактдан сўнг Россиянинг турли минтақаларида ҳуқуқ-тартиботчилар хорижликлар яшайдиган ва ишлайдиган жойларда рейдлар ўтказа бошлаганлар. Айрим ҳолатларда мигрантлар ҳарбий комиссариатларда қайддан ўтказилган. Шу билан бир пайтнинг ўзида Россияда миллатчилар “рейдлари” ҳам бошланиб кетган – бу “рейдлар” давомида улар мигрантларни ишдан бўшатиш ва қизларнинг рўмолларини ечиштиришни талаб қилишган.

2023 йилнинг октябрь ойида Россия Давлат думасига хорижликларга бутун мамлакат бўйлаб мактабларда, фармацевтика соҳасида, давлат тиббиёт муассасаларида, такси ва юк ташишда ишлашни тақиқлаш кўзда тутилган қонун лойиҳаси киритилган.

2023 йил ноябрида Давлат думаси спикерининг ўринбосари Пётр Толстой “Россияда мигрантларга нисбатан позициянинг пассивлиги” юзасидан таассуф билдирган эди. Ўшанда у айрим постсовет республикаларидан келганларга курьер, такси ҳайдовчиси ва сотувчи бўлиб ишлашни тақиқлашни таклиф қилганди.

Исроил армияси Ливан жанубида саккиз нафар ҳарбий ҳалок бўлгани ҳақида маълумот тарқатди. Қайд этилишича, ўлган аскарларнинг ёши 21 дан 23 гача бўлган. Бу Эрон томонидан дастакланаётган “Ҳизбуллоҳ” гуруҳига қарши 1 октябрь куни бошлатилган қуруқликдаги амалиёт аввалидан буён Исроил армияси томонидан берилган илк қурбонлардир.

Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу ҳалок бўлган ҳарбийларнинг оилаларига ҳамдардлик билдирган. Нетаняҳу ўз видеомурожаатида мамлакат Эронга қарши оғир уруш жараёнида эканини ҳам таъкидлаган. Айни пайтда у бу урушда ғалаба қозонилишига, Ғазо секторида гаровда тутиб турилганлар қайтарилишига ва Исроил шимолида яшаган аҳоли ўз уйларига қайтишига умид билдирган.

Исроил Ливан ҳудудида қуруқликдаги амалиётни бошлашган олдин бу мамлакатдаги “Ҳизбуллоҳ”га алоқадор объектларга ҳаводан ёппасига зарбалар берган. Шиа мазҳабига мансуб жангарилардан иборат бу гуруҳ АҚШда террор ташкилоти деб тан олинган. Европа Иттифоқи эса “Ҳизбуллоҳ”нинг фақат қуролли қанотини террор ташкилоти деб билади, депутатлари Ливан парламентида ўтирган “Ҳизбуллоҳ” партияси эса, ЕИ фикрича, террор ташкилоти эмас. Исроилнинг ҳаво ҳужумларидан бирида гуруҳ лидери Ҳасан Насруллоҳ ҳам ўлдирилган.

Учинчи октябрь куни эса Исроил Сурия пойтахти Дамашқдаги уч қаватли бинони ўққа тутгани ҳақида маълумотлар келиб тушлди. ОАВ маълумотига кўра, мазкур уйда “Ҳизбуллоҳ” лидерлари ва Эрон Ислом инқилоби посбонлари корпуси вакиллари тез-тез бўлиб туради. Қароргоҳи Британияда жойлашган Сурия инсон ҳуқуқлари маркази бино ўққа тутилган пайтда икки киши ҳалок бўлгани, уч киши яраланганини билдирган.

БМТ бош котиби Антониу Гутерриш БМТ Хавфсизлик кенгашининг Яқин Шарқдаги вазиятга бағишланиб 2 октябрь куни ўтказилган мажлисида Эроннинг Исроилга қарши ракета ҳужумини кескин қоралашини билдирди.

Эрон 1 октябрь куни Исроилга ракета ёғдирган — мамлакат ҳудудига 180 дан зиёд баллистик ракета отилган эди.

Ўша куннинг ўзида Исроил армияси Ливан чегарасидан ўтиб, у ерда “Ҳизбуллоҳ” радикал гуруҳи тузилмаларини йўқ қилиш мақсадида амалиёт бошлаган. Мазкур гуруҳ АҚШда террор ташкилоти деб тан олинган. Европа Иттифоқи эса “Ҳизбуллоҳ”нинг фақат қуролли қанотини террор ташкилоти деб билади, депутатлари Ливан парламентида ўтирган “Ҳизбуллоҳ” партияси эса, ЕИ фикрича, террор ташкилоти эмас.

Аввалроқ Исроил БМТ бош котиби Антониу Гутерришни “исталмаган шахс” (персона нон грата) деб эълон қилиб, унинг мамлакатга киришини тақиқлаб қўйганди.

“Эроннинг Исроилга қабиҳона ҳужумини дунёдаги қарийб барча мамлакатлар каби сўзсиз қоралай олмаган шахс Исроил ерига қадам босишга лойиқ эмас”, деганди Исроил ташқи ишлар вазири Исраэль Кац бу қарорни изоҳлар экан.

Гутерриш чоршанба куни БМТ Хавфсизлик кенгашида қилган чиқишида Исроилнинг Ливандаги амалиёти ҳақида сўзлар экан, бу борада БМТ ўзининг 2006 йилдаги резолюциясига риоя қилишга чақириши билдирган. Мазкур ҳужжатда БМТ Исроилни Ливандан ўз қўшинларини олиб чиқишга, Ливандаги “Ҳизбуллоҳ” дохил қуролли гуруҳларни эса қуролсизланишга чақирган ҳамда ўз тинчликпарвар кучлари ёрдамида минтақада осойишталикни сақлашни ваъда қилган.

Яқин Шарқдаги можаро эскалациясини муҳокама қилишга бағишланган БМТ Хавфсизлик кенгашининг 2 октябрдаги мажлиси Франция талаби билан ўтказилган.

Исроил БМТ бош котиби Антониу Гутерриш “исталмаган шахс” (персона нон грата) деб эълон қилиб, унинг мамлакатга киришини тақиқлаб қўйди. Бу ҳақда Исроил ташқи ишлар вазири Исраэль Кац билдирди, дея хабар қилди Reuters агентлиги.

“Эроннинг Исроилга қабиҳона ҳужумини дунёдаги қарийб барча мамлакатлар каби сўзсиз қоралай олмаган шахс Исроил ерига қадам босишга лойиқ эмас”, деган Кац.

Биринчи октябрь куни Эрон Исроил ҳудудига 180 дан зиёд баллистик ракета отган. Бу Ливаннинг Эрон томонидан дастакланаётган “Ҳизбуллоҳ” гуруҳи билан Исроил ўртасидаги жанглар эскалацияси манзарасида содир бўлган.

Ракеталарнинг анчагинаси ҳавода уриб туширилган, бироқ кўплаб ракета ракетага қарши мудофаа тизимини ёриб ўтган.

Эрон Исроил томонга отилган ракеталарнинг 90 фоизи нишонга урилганини, Исроил эса ҳеч қаерга шикаст етмаганини иддао қилмоқда. Хабар ёзилаётган пайтгача ҳужум оқибатлари бўйича ҳеч қандай мустақил баҳо эълон қилингани йўқ.

Ҳужумдан сўнг Гутерриш X ижтимоий тармоғида қисқагина қилиб Яқин Шарқдаги можаро “эскалация ортидан эскалация билан” кенгайиб бораётганини қоралаши ҳамда оташкесимга чақириши ҳақида пост қолдирган.

Жанговар ҳаракатлар ҳудудидаги террор гуруҳлари сафига қўшилган Тожикистон фуқароларининг 85 фоиздан кўпроғи Россияда меҳнат муҳожирлигида бўлган ва “ислом мамлакатлари”га Россиядан жўнаб кетишган. Бу ҳақда Тожикистон ИИВ академияси ўқитувчилари Ҳаёт Сафарзода ва Шоҳрух Аҳёзоданинг мақоласида айтилган. Мазкур мақола Тожикистон ИИВ академиясининг “Ёшлар шўроси” (“Шӯрои ҷавонон”) гуруҳида 31 август куни чоп қилинган.

Жиноят ишларини таҳлил қилган мақола муаллифлари тожикистонлик ёшларнинг 90 фоизга яқини Россияда “имомлар тармоғи” ва экстремистик гуруҳлар таъсири остига тушиб қолган, деган хулосага келишган. Бу хулосани текшириб кўриш имкони йўқ, чунки ёшлар ҳали Россияга чиқиб кетмасидан туриб озми-кўпми диндор бўлишган ва ислом ҳақида тушунчага эга бўлишган.

Расмий маълумотларга кўра, “Ислом давлати” гуруҳи ўз сафларига одам чақира бошлаган 2014 йилдан бошлаб 2000 яқин Тожикистон фуқароси Ироқ ва Суриядаги мазкур террор ташкилоти ва бошқа экстремистик ташкилотлар сафини тўлдиришган. Уларнинг кўпчилиги жанговар ҳаракатлар чоғида ҳалок бўлишган, уларнинг хотинлари ва болалари эса Тожикистонга олиб чиқиб кетилган. Ҳозирги пайтда унча кўп бўлмаган сондаги тожикистонлик аёллар ва болалар Ироқ қамоқхоналари ва Суриядаги лагерларда тутиб турилибди.

Тожикистон президенти Эмомали Раҳмон шу йил март ойида руҳонийлар билан учрашув чоғида уч йил ичида мамлакатнинг 24 нафар фуқароси ўнта мамлакатда террор хуружи содир этгани ёки терактга ҳозирланганликда гумонланганини эътироф этган.

Мақола муаллифлари Россиядаги меҳнат муҳожирлари орасида “салафий-ваҳобий” мафкураси таъсири ошгани ва бу Тожикистон “миллий хавфсизлиги учун жиддий хавф” туғдиришини таъкидлашган.

Ҳаёт Сафарзода ва Шоҳрух Аҳёзода мигрантларнинг ота-оналарига, Россиядаги тожик диаспораларига ва Тожикистоннинг расмий ваколатхоналарига мамлакат ичи ва ташқарисида экстремизмга қарши жон-жаҳди билан курашишни тавсия қилишган. Улар мақолада Тожикистондаги диний чекловлар масаласига тўхталишган эмас.

Тожикистонлик ҳуқуқбонлар ва танқидчилар Душанбени диний эркинликларга қаттиқ чекловлар киритганликда, жумладан масжидларни ёпаётганликда, вояга етмаганларнинг масжидларга киришини тақиқлаётганликда, ўсмирларнинг диний таълим олишини ман қилаётганликда ва бошқаларда айблаб келишади.

Ҳар йили Тожикистонлик фуқаролардан 1 миллионга яқини Россияга пул ишлаш учун кетади. Мигрантлар бу мамлакатда меҳнат шароитининг оғирлиги, рейдлар кўпайгани ва куч ишлатар тузилмалар ходимлари томонидан босимга учраётганларидан мунтазам равишда шикоят қилиб келишади.